VDSL- o’ta yuqori tezlikli RAL xDSL texnologiyasini eng yuqori tezlikli texnologiyasi hisoblanadi.
U assimmetrik variantda mahlumotlar uzatish tezligi foydalanuvchiga downstream 13 dan 52 Mbit/s foydalanuvchidan (uPstream) 1,6 dan 6,4 Mbit/s(16 Mbit/s gacha).
Simmetrik variant uchun 13 dan 26 Mbit/s.
Telefon simlarini bitta vitaya juftligi bo’yicha ishlaydi. VDSL texnologiya OTALni foydalanuvchigacha yotkazishga tejamli samarali algPternativi sifatida ko’riladi. Lekin mahlumotlar uzatish maksimal masofasi 52 Mbit/s tezlikda 300m dan va 13Mbit/s gacha tezlikda 1,5 km gacha teng. VDSL ADSL o’xshash ishlatiladi. Bundan tashqari yuqori aniqli teleideniya HDTV signallarini uzatish, so’rov bo’yicha videoni uzatish va xokazo uchun ishlatilishi mumkin.
Agar OTAL bilan mis yeabellar orasida ulangan bo’lsa, yahni taqsimlagichgacha OTAL –FTTC/ har bir uyga OTAL FTTH bo’lsa VDSL oraliq shlyuzi ishlatiladi. Bunda VDSL texnologiya keng polosali aloqa xizmatlarini berish uchun yagona to’g’ri yechim bo’ladi.
X DSL uchun QAM (Quadrature AmPlitude Modulation ), CAP (Carrier less AmPlitude Phase), DMT(Discrete Multi Tone ) liniyaviy kodlar ishlatiladi.
Hozirgi kunda ko’proq DMT ishlatiladi.
DMT signalni 247 mustaqil kanallarga bo’ladi, har bir kanal 4 Kgts. Nazariy bu algoritmni kompyuterga bir paytda 247 modemlar ulangan deb ko’rsatsa bo’ladi. Kanallardan bahzi birlari qo’shilib (8Kgts dan boshlab) bir paytda qabul qilish va uzatish uchun ikki yo’nalishini kanallar sifatila ishlatiladi.
VDSL 997 va 998 chastotali regla standarti mavjud. VDSL spektri 200 kGts dan 30MGts gacha diapazonida taqsimlangan.
UPstream va downstream oqimlar uchun o’tkazish polosasini taqsimlash uchun 997 va 998 chastotali reja ishlatiladi.
997 chastotali reja uchun 1,1 3 MGts va 5,1-7,05 MGts downstream uchun ikkita diapozon, uchunchi diapozon 3 5,1 MGts uPstream uchun taqsimlangan. Har bir reja uchun 5 tagacha diapozon ishlatsh mumkin.
SHunday qilib, 997 va 998 chastotali reja yordamida VDSL kanali uchun o’tkazish palosasini tanlash mumkin.
Marconi AXN qurilmasi yuqorida kultirilgan standart texnologiyani qo’llaydi va bunga qo’shimcha qilib Flex unga qaraganda egiluvchan chastotali rejani tahminlashga qodir. Bu reja liniya sifati va foydalanuvchi talabiga qarab dasturlanadi. U 17,5 MGts gacha spektrni ishlatadi. XDSL ATM tarmog’iga PVC (Permanent Virtual Circuit-doimiy virtual kanal) kanallari bo’yicha Internet xizmati provayderlari va boshqa tarmoqlar bilan ulanish mumkin.
10-15 yil oldin xizmatlardan foydalanuvchi o’zini qurilishga ega har xil tarmoqlardan foydalanishga to’g’ri kelardi. Ularga telefoniya, televizion tarmoq yoki mahlumotlar uzatish tarmog’i kiradi.
Har bir tarmoqni o’zini kabelli infra tuzilmasi bor edi. Kabellar faqat o’z belgilanishi bo’yicha ishlatilar edi. Mahlumotlar uzatish tarmog’i bundan istesno edi. Bu tarmoqqa ulanish uchun arenda qilingan liniyalar yoki kanallar yoki telefon kompaniyalarni kommutatsiyalanadigan liniyalari ishlatilar edi. KompgPyuterlashtirish juda katta sonli uy foydalanuvchilarini vujudga keltirdi. SHuning uchun tarmoqlarni birgalikda ishlatishga qo’yilgan cheklanishlar olib tashlandi.
Kichik uy ofislari ko’payishi, xizmatlarning to’liq nabori bilan tarmoq qurish hoxishi mantiqqa to’g’ri keladi.Buning uchun uy foydalanuvchilarni ko’paytirish kerak. Lekin xizmatlarga narxni tushirmasdan bunga erishishi mumkin emas. Bu jarayonda eng kerakli rolni foydalanuvchi operatorga kirish nuqtasiga ulanish liniyani tashkil qilish uchun signalni yoyilish muxitini tanlash o’ynaydi.
SHunday qilib, keng polosali tarmoqlarni rivojlanish real yo’nalishi bo’lib; yo’ldoshli aloqa ososida simsiz keng polosali kirish tarmog’ini qurish yoki kabel modemlar ishlatib gibridli kabelli (OTAL koaksial ) yoki toza kabeli (faqat koaksial) infratuzilmani qurish yoki yangi texnologiya (XDSL) ishlatish hisobiga ishlab turgan telefon kabellar infratuzilmasini ishlatish bo’ladi. Xizmatlarni to’liq to’plami bilan tarmoqda axborotga kirish maksimal soddalashtirilgan.
XDSL texnologiya yordamida ishlab turgan UFTT ustida Internetga va kabelli yo’ldoshli televideniyaga yuqori tezlikli kirish xizmatlarini berish.
Televizion signallarni vitaya juftlikli kabelli infra tuzilmasi ustidan uzatish stantsiyada video signalga ishlov berish va taqsimlash uchun apparat xonasini tashkil qilishdan boshlanadi.
Video signal stantsiyaga ham yo’ldoshli televidenie kanallari bo’yicha, ham kabelli televidenie operatoridan tushishi mumkin. Telefon aloqa operatori bu holda ikkilamchi bo’lib qatnashadi.
Apparat xonasida qabul qilingan video signal ustidan hamma kerakli protseduralar (demoduyatsii, deshifratsiya kodlash-dekodlash ) bajariladi va keyin ishlov berilgan signal yetarli o’tkazish qobiliyatiga ega (Masalan, SDH ) operator ishlayotgan transport muxit bo’yicha uzatish uchun tayyorlanadi, yahni MPEG-2 formatga o’tkaziladi. Lekin MPEG-2 formatda video signalni yetkazib beruvchidan olish ancha arzonga tushadi. Keyin MPEG-2 formatdagi xar bir TV kanal unga ajratilgan chastotalar polosasini olish uchun o’zgartiradi va fikeatsiya qilingan tezlik bilan mos uzatiladi. Raqamli signal ATM yoki IP transport tarmoqqa tushadi, keyin eng yaqin abonent tugunida joylashgan DSL AM kontsentratorga tushadi.
Undan keyin signal vitaya juftlik buyicha abonent modemga uzatiladi. Abonent modemida signal ustidan ketma-ket teskari protseduralar bajariladi vahamma uzatilgan televizion kanallar, hamda standart telefon servis mahlumotlar uzatish tarmog’i yoki Internetga yuqori tezlikli kirish ajratiladi.
Nutqni uzatish mahlumotlar uzatish va bitta/ birn necha TV/video kanallar uchun yetarli o’tkazish qobiliyatini xDSL ichida ADSL va VDSL berishga qodir: ADSL-cheklangan AL uzunligida bitta TV kanalini yuqori aniqlik bilan uzatish uchun; VDSL-uchta va undan ortiq uchun.
SHunday qilib, xDSL texnologiyasi oilasidan har bir texnologiyasi qaysi vazifani bajarishga mo’ljallangan bo’lsa shu vazifani bajaradi. ADSL va VDSL telefon aloqa operatoriga yangi servis turlarini berishga yo’l beradi.
№ 5. Amaliy mashgPulot. HDSL texnologiyasi, tizimlarining tuzilishi va ularning qoPllanilishi.
Simmetrik yoki ikki simli liniya, xDSL texnologiyasining yangi oilasiga kiradi. Ushbu texnologiya, simmetrik va oldin mavjud boPlgan NDSL texnologiyasi bazasi asosida yaratilgan, lekin takomillashtirilgan variantidir. U kabelning bir juftligi orqali maPlumotlarni uzatishni tashkil qiladi. SDSL texnologiyasini biznes sferada va shaxsiy sektorlarda qoPllash mumkin. Bunday holda u ikki kanalni hosil qilishi mumkin. SHuningdek SDSL texnologiyasi raqamli aloqa liniyalariga ulanuvchi (DSLAM) multiPleksor arxitekturalari bilan mos tushadi va tarmoqqa ulanuvchi NDSL, ADSL, VDSL texnologiyalariga qoPshimcha sifatida qoPllaniladi.
3.1-rasm. Raqamli ATSlar orasida stansiyalar aro aloqa
HDSL tizimlarining Parametrlari. 1.1-jadval
OPtkazgich diametri
|
Regeneratorlarsiz liniya uzunligi
|
Regeneratorlarsiz liniya uzunligi
|
Regeneratorlarsiz liniya uzunligi
|
WATSON 2
|
WATSON 3
|
WATSON 4
|
0,4
|
4 km gacha
|
4-5 km
|
3-4 km
|
0,6
|
6 km gacha
|
6-7 km
|
4-5 km
|
0,8
|
9 km gacha
|
10-12 km
|
6-7 km
|
1,2
|
18 km gacha
|
14-18 km
|
10-13 km
|
WATSON 2 qurilmasida 2B1Q kodi qoPllaniladi va kabelning ikki juftligi orqali ishlaydi, WATSON 3 da CAP-64 modulyasiyasi qoPllaniladi va kabelning ikki juftligi orqali ishlaydi, WATSON 4 da CAP-128 modulyasiyasi qoPllaniladi va kabelning bir juftligi orqali ishlaydi.
HDSL tizimlarining tuzilishi va ularning qoPllanilishi
HDSL aPParaturasining liniya traktini tashkil qilish uchun yuqorida aytib oPtganimizdek kodlashning ikki texnologiyasi 2B1Q va CAP qoPllaniladi. QoPllaniladigan liniya kodlari texnologiyalariga bogPliq holda, signallarni regeneratorsiz uzatish masofasi tanlanadi.
HDSL tizimlarini amalda qoPllash tajribasi shuni koPrsatdiki, 2B1Q texnologiyalariga asoslangan aPParaturalarning sifat Parametrlari (masofasi, shovqindan himoyalaganligi va boshqalar) va narx koPrsatkichi boPyicha nisbatan qimmat, chunki 2B1Q texnologiyasi keng tarqalgan va ishlab chiqarishga arzonga tushadi.
№ 6. Amaliy mashgPulot. ADSL texnologiyasi tuzilishi va ularning qoPllanilishi
ADSL qurilmalarining chastota boPyicha tarqalishi quyidagi 1-rasmda koPrsatilgan.
f,kgs
1.-rasm. ADSL qurilmalarining chastota boPyicha tarqalishi
ADSL assimetrik texnologiyalar tarkibiga kiradi, chunki tarmoqdan abonentga keladigan maPlumotlar oqimining tezligi, abonentdan tarmoqqa beriladigan maPlumotlarning uzatish tezligidan Past. Foydalanuvchidan uzatiladigan tezlik, analog modemlarning qurilmalaridagiga nisbatan yuqori. Telefon kabellarining juftliklari orqali uzatiladigan axborotlarning katta hajmini siqish uchun, ADSL texnologiyasida signallarni raqamli qayta ishlash, maxsus yaratilgan algoritmlar, takomillashtirilgan analog filtrlar va analog raqamli oPzgartirgichlar qoPllaniladi. Juda katta masofaga ega boPlgan telefon liniyalari, uzatiladigan yuqori chastotali signallarni satxini Pasaytirishi mumkin. Bu esa ADSL modemlarining analog tizimlarini yetarli darajadagi yuqori yuklamada ishlashga majburlaydi. Bunday yuklamada yuqori dinamik diaPozon va shovqin satxi Past boPlishi lozim.
Dastlabki ADSL tizimlarini oddiy deb hisoblash mumkin, chunki u oddiy telefon kabellari orqali yuqori tezlikli maPlumotlarni uzatish kanallarini hosil qiladi.
ADSL texnologiyasi bir necha chastota oraliqlari uchun mis telefon liniyalarining oPtkazuvchanlik oraligPini ajratish usulini qoPllaydi. Bu esa bir vaqtda bitta liniya boPylab bir necha kanal signallarini uzatish imkonini beradi. ADSL ni qoPllaganda har xil eltuvchilar, uzatiladigan maPlumotlarning turli qismini bir vaqtda olib ketadi. Bu jarayon aloqa liniyalarini chastotaviy zichlashtirish deb tushiniladi.
CHastotaviy zichlashtirishda bir diaPozon abonentdan tarmoqqa tushuvchi maPlumotlar oqimini uzatish, boshqa diaPozon tarmoqdan abonentga tushadigan maPlumotlar oqimini uzatish uchun ajratiladi. Tarmoqdan abonentga tushadigan oqim oPz navbatida bir yoki bir necha yuqori tezlikli kanallar va bir yoki bir necha Past tezlikli kanallar diaPozoniga boPlinadi. Abonentdan tarmoqqa tushadigan oqimlar ham bir yoki bir necha Past tezlikli kanallarni maPlumotlarini uzatish uchun qoPllaniladi. Bundan tashqari uzatiladigan va qabul qilinadigan oqimlar bir-birini berkitsa, aks sadoni sozlovchi texnologiyalar qoPllaniladi. Xuddi shuning uchun ham ADSL, yuqori tezlikli maPlumotlarni, videosignallarni va faksni bir vaqtda uzatishni taPminlashi mumkin. Bularning barchasi xuddi shu qoPllanilayotgan telefon liniyasi orqali uzatiluvchi odatdagi telefon aloqasini uzmaydi.
Texnologiya odatdagi telefon aloqasi uchun maPlum bir chastota oraligPini zaxirasini taPminlaydi. SHunday qilib, eski telefon liniyalaridan yangi telefon liniyalari hosil boPladi. YUqori tezlikli maPlumotlarni uzatuvchi boshqa texnologiyalarga nisbatan ADSLning yana bir asosiy afzalligi telefon kabellarining mis simlarini odatdagi juftliklaridan foydalanishdir. ADSL, ustiga qoPyilgan tarmoqni hosil qiladi. Bunda qimmatga tushadigan qurilmalar va telekommunikasiya qurilmalarini takomillashtirish uchun koPP vaqt talab qilinmaydi.
MaPlumotlarni uzatish tezligiga taPsir qiluvchi omillar, abonent liniyasining holati yaPni simlarning diametri, kabellar ajralishining mavjudligi va uning masofasidir. Liniyadagi signalning soPnishi, liniya uzunligining oshishi va signal chastotasining oPsishi bilan oshadi va sim diametrining oshishi bilan esa kamayadi. Umuman olganda ADSLning funksional chegarasi 0,5 mm qalinlikdagi simda abonent liniyasining uzunligi 3,5-5,5 km ni tashkil etadi.
Hozirgi vaqtda ADSL, tarmoqdan abonentga keluvchi maPlumotlar oqimining tezligini 1,5 Mbit/s dan 8 Mbit /s gacha tezlikda va abonentdan tarmoqqa keluvchi maPlumotlar oqimining tezligini 640 Kbit/s dan 1 Mbit/s gacha taPminlaydi. Bunday texnologiyalarning kelgusidagi rivojlanish tendensiyasi tarmoqdan abonentga keluvchi maPlumotlar oqimini tezligini oshirish kutiladi.
ADSL texnologiyasi taPminlaydigan maPlumotlar oqimining tezligini baholash uchun, boshqa texnologiyalar qoPllanilganda foydalanish uchun lozim boPlgan tezlik bilan solishtirish lozim. Analog modemlar maPlumotlar oqimini 14,4 – 56 Kbit/s gacha tezlikda uzatishni taPminlaydi.
xDSL ning turli texnologiyalari foydalanuvchilarga IDSL uchun 128 Kbit/s, NDSL uchun 768 Kbit/s, ADSL uchun tarmoqdan talabgorgacha 1,5-8 Kbit/s va abonentdan tarmoqqacha 640-1000 Kbit/s, VDSL uchun tarmoqdan talabgorgacha 13-15 Mbit/s va abonentdan tarmoqqacha 1,5- 2,3 Mbit/s gacha maPlumotlar oqimini uzatish tezligini taPminlaydi.
Kabel modemlari 500 Kbit/s dan 10 Mbit/s gacha tezlikda maPlumotlar oqimini uzatish imkoniga ega (bunda kabel modemlarining oPtkazuvchanlik oraligPi shu liniyadan foydalanish imkoniyati boPlgan barcha foydalanuvchilar orasida boPlishini ham nazarda tutish lozim. SHuning uchun ham bir vaqtda ishlovchi foydalanuvchilar soni, ularning har biri uchun haqiqiy maPlumotlarni uzatish tezligiga sezilarli darajada taPsir qiladi). Ye1 va Ye3 raqamli liniyalar mos holda 2,048 Mbit/s va 34 Mbit/s gacha maPlumotlarni uzatish tezligiga ega.
ADSL texnologiyasini qoPllaganda magistral tarmoq bilan foydalanuvchi bogPlangan liniyaning oPtkazuvchanlik oraligPi har doim va faqat foydalanuvchiga tegishli.
2.-rasm. ADSL qurilmalarining struktur chizmasi
3.-rasm. ADSL qurilmalarining tehnologiyasi
|
