160
11. RADIOQABUL QILISH QURILMALARI RADIOCHASTOTA
KUCHAYTIRGICHLARI
11.1. Radiochastota kuchaytirgichlari haqida umumiy tushunchalar
Yuqori chastotali signallarni kuchaytirish uchun xizmat qiladigan elektron
qurilmalar
radiochastota
kuchaytirgichlari
deb
ataladi.
Radiochastota
kuchaytirgichlari qabul qilinadigan chastota radiosignalni
kuchaytirishni amalga
oshiradi. RChK qabul qilgichda eng muhim funksiyalarni bajaradi:
Birinchidan, RChK o‘z shovqinlar sezilarsiz qo‘shilganida qabul qilinadigan
radiosignallarning kuchaytirilishini ta’minlashi kerak. Bu bilan qabul qilgichning
real sezgirligi yaxshilanadi. Uning yaxshilanishi uchun qabul qilgichning kirishida
kam o‘z shovqinlariga va bo‘lishi mumkin katta quvvat bo‘yicha
kuchaytirish
koeffitsientiga ega bo‘lgan kaskadlardan foydalanish zarur.
Ikkinchidan, kirish zanjirlari bilan birgalikda tashqi polosali qabul qilish
kanallari bo‘yicha tanlovchanlik va antenna zanjirini qo‘shni
radioqabul qilish
qurilmalariga halaqitlarni hosil qilishi mumkin bo‘lgan o‘z geterodini signalini
kirishidan himoyalashni ta’minlaydi.
RChKda kuchaytirish asboblari sifatida tranzistorlar (bipolyar va maydoniy),
yugurma to‘lqin
lampalari, tunnel va parametrik diodlar va boshqalar ishlatiladi.
Ayrim kuchaytirish asboblari (bipolyar tranzistorlar) katta kirish va chiqish
o‘tkazuvchanligiga
ega ekanligi tufayli, ularni to‘g‘ridan-to‘g‘ri tanlovchan
zanjirga ulash ularni kuchli shuntlanishiga va kuchaytirgichning
kuchaytirish va
tanlovanlik xossalarini yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun bu
o‘tkazuvchanliklarning shuntlash ta’sirini kuchsizlantirish
uchun tanlovchan
161
zanjirni kuchaytirish asbobining chiqishiga va keyingi kaskadning kirishiga to‘liq
bo‘lmagan ulash amalga oshiriladi (11.1- rasm).
11.1- rasm. Tanlovchan zanjirni kuchaytirish asbobining chiqishiga va keyingi
kaskadning kirishiga to‘liq bo‘lmagan ulash
