|
-§. Tashqisavdoningdavlattomonidantartibgasolinishiningobyektivzaruriyati
|
| bet | 4/15 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 0,59 Mb. | | #250525 |
Bog'liq kurs ishi1.3-§. Tashqisavdoningdavlattomonidantartibgasolinishiningobyektivzaruriyati
Dunyo mamlakatlariningjadallikbilanrivojlanibborayotganligi, ularo’rtasidaishlabchiqarishaloqalariningbaynalminallashuvi va globallashuvihamdaiqtisodiyaloqalarningkuchayishi, har birdavlatdantashqialoqalardanoqilonaqaratilganqaratilgantashqiiqtisodiysiyosatyuritishnitalbetadi.Shu bilanbirga, mamlakatiqtisodiyotining,jahoniqtisodiyotibilanichkibozorningtashqibozorlarbilano’zarohamkorligi uchun sifatjihatidanyanginegizlarinishakllantiradigan tubbozorbozoro’zgarishlariniamalgaoshirishobyektivravishdatashqiiqtisodiyomillarnikuchaytirishnitaqozoetadi.
Davlatningtashqiiqtisodiysiyosati – xalqaromunosabatlardamilliymanfaatlarnita’minlashborasidagidavlatfaaoliyatiningyo’nalishi va sohasi, shuningdek, tegishlimaqsad vavazifalarniamalgaoshirishdagianiqchora-tadbirlaryig’indisidir. Tashqiiqtisodiysiyosatningmohiyatiuningdavlat va xalqningsuverinetitinita’minlashdaniboratbo’lgan,milliymanfaatlarnihimoyaqilishbo’yichamexanizminingbutun say-harakatiijtimoiy–iqtisodiyintegratsionjarayonlardamilliymmintaqaviy va globalxavfsizliknita’minlashdao’zifodasinitopadi.
Davlatningtashqiiqtisodiysiyosatinegizidatashqiiqtisodiyaloqalarnitartibgasolish vaishlabchiqarishomillariningxalqarotaqsimlanishidamamlakatishtirokinimaqbullashtirishtartibinibelgilashgadoirbirmaqsadgayo’naltirilganfaoliyatlaryotadi.Tashqiiqtisodiysiyosatningtarkibiyqismlaribo’libtashqisavdosiyosati,xorijiyinvestitsiyalarnijalbetish va xorijdagimilliy capital qo’yilmalarnitartibgasolishborasidagisiyosatvalyutasiyosatlarixisoblanadi. Bundantashqarimamlakatningiqtisodiyxavfsizliginita’minlashbilan bog’liq bo’lganalohidadavlatlarvamintaqalarbilantashqiiqtisodiyoperatsiyalarniamalgaoshirishko’rinishlarihammvjud.
Tashqiiqtisodiysiyosattashqiiqtisodiyfaoliyatni ham tartibgasoladi.Ko’plabdavlatlardmavjudbo’lgantashqiiqtisodiysiyosatvositalariningkengdoirasiulargao’ztashqiiqtisodiyaloqalaritarkibini va ularnirivojlantirishyo’nalishlarinishakllantirishga ham, boshqamamlakatlarningtashqiiqtisodiyaloqalaritarkibiniva ularnirivojlantirishyo’nalishlarinishakllantirishga ham, boshqamamlakatlarningtashqiiqtisodiyaloqalari va tashqiiqtisodiysiyosatiga ham faolta’siretishimkoniniberadi. Tashqiiqtisodiysiyosatvositalarinisiyosiymexanizmsifatida ta’riflash mumkin.Tashqiiqtisodiysiyosatnishakllantirish uchun uning asosiy tamoyillarinianiq va ravshanbelgilashlozim. Unda tashqiiqtisodiyfaoliyatqatnashchilarininghatti-harakatlariniiqtisodiyhuquqiytartibgasolishga asosiy o’rinajratilganbo’lib, umummilliymanfaatlargamoskelishilozim.Davlatningtashqiiqtisodiysiyosatni normative tartibgasolishnegizidamilliyhamdahalqarohuquqmeyorlariyotadi.Biroq, davlatningtashqiiqtisodiysiyosatsohasidagimunosabatlarinitartibgasolishdamilliyxuquqiymehanizmlarning ham ahamiyatikatta.Bunday mehanizmlarhozirgikundadavlatningxalqaromaydondagistrategikfaoliyatinibelgilashdamuhimrolo’ynabkelmoqda.O’zbekistontashqiiqtisodiysiyosatining asosiy maqsadlari va uniamalgaoshirishgaqaratilganchora-tadbirlar sifatida mamlakattaraqqiyotining har birbosqichidauningo’zoldigaqo’yganvazifalarimavjudbo’lib, davlatningiqtisodiysiyosatibuvazifalarnibajarilishigaqaratilmog’ikerak.
Mamlakatiqtisodiyrivojlanishining har birbosqichidadavlattashqiiqtisodiysiyosatiningmaqsadlarishudavrningo’zigaxosxususiyatlarigabo’lishikerak.Ular orasidaengmuhimlariquyidagilar.
-eksportnirivojlantirish va uningtarkibiytuzilishiniyahshilash
-importningtarkibiytuzilishinitakomillashtirish, ya’niunimilliyishlabchiqarishni
zamonaviylashtirishvakengaytirishgaqaratish
-ishlabchiqaruvchikuchlarnisifatjihatidanyangibosqichgako’tarish uchun chetelinvestitsiyalarinijalbetish-mamlakatningiqtisodiyxavfsizliginita’minlash, ya’nima’lumdarajadatashqiiqtisodiyfaoliyatdabeksport-import operatsiyalari, valyutaniolibchiqish, boshqaxalqarobitimlarustidandavlatnazoratinio’rnatish.
Davlatningtashqiiqtisodiysiyosatianiqbelgilanganmaqsadlar va uarniamalgaoshirishgaqaratilgan asosiy tadbirlarnio’zichigaoladi.
Birinchidan, respublikamilliyiqtisodiyotiningkuchlieksportbo’g’ininitashkiletuvchivaunijahonbozoridamunosibo’ringaegabo’lishinita’minlovchisohalarinianiqlash.Ikkinchidan, iqtisodiyotningeksportbo’g’inidadavlattomonidanqo’llab –quvvatlashusullaridankengfoydalanish.Bu usullarquyidagilardaniborat:
-ekspotrgayo’naltirilganishlabchiqarishnikuchaytirish uchun imtiyozlifoizlarbo’yichauzoqmuddatlikreditlarajratish;
-milliyinvestitsiyalarnisug’urtalash;
-eksportqiluvchilargamilliyishlabchiqarish va uningxorijiyraqobatchilariishlabchiqarishxarajatlario’rtasidagifarqniqoplash;
-davlattomonidanrespublikagailg’ortexnalogiyalar, tajribalar, bilimlarnikiribkelishigasubsidiyalarajratish;
-eksport va importnilitsenziyalashyokichetga mol chiqarishga va chetdanuniolibkelishgafuxsatnomalarberish;
-Shu bilanbirga, tashqiiqtisodiysiyosatmilliyvalyutanimustahkamlash va uniboshqavalyutalargaerkinalmashinuvinita’minlashni, ichkinarxlarnijahonbozorinarxlarigayaqinlashtirishmaqsadidabaholarislohotinitugallashni, tashqiiqtisodiyrivojlantirish va iqtisodiyfaoliyatningme’yoriy va huquqiyasoslarinixalqarotalablar darajasiga yetkazishninazardatutadi.
|
| |
