|
Kurs ishiningmaqsadi va vazifalari
|
| bet | 2/15 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 0,59 Mb. | | #250525 |
Bog'liq kurs ishiKurs ishiningmaqsadi va vazifalari: O`zbekistontashqisavdosinirivojlanishtendensiyasinihamdatashqisavdosiyosatiniyo'nalishlarinio'rganibchiqqanholda, mamlakattashqisavdoaloqalarininghozirgiholatinitahlilqilibo'rganibchiqish va samaralitashqisavdosiyosatibo'yichatafsiya va xulosalarberish.
Kurs ishiningvazifalari sifatida quyidagilarbelgilabolindi:
Birinchi navbatdatashqisavdotushunchasigata’rifberish va uningmohiyatiniochibberish;
O’zbekistonningmustaqillikyillaridatashqisavdosiyosatidaolibborganislohlarinio’rganish;
O’zbekistonRespublikasiningso’nggiyillardagitashqisavdosiningholati va uningo’sishsur’atlarinitahlilqilish;
O’zbekistonningtashqisavdosiyosatidagimuammo va kamchiliklarnio’rganish va tashqisavdosiyosatinitakomillashtirish va rivojlantirishyo’llarihaqidama’lumotberish;
Kurs ishiobyekti va predmeti: O’zbekiston va xorijmamlakatlarbilantashqiiqtisodiyfaoliyati, kursishiningpredmeti esa, O’zbekiston va xorijmamlakatlarisavdoiqtisodiyfaoliyatiningtahlili va yo’nalishlari.
Kurs ishiningmanbalari: O’zbekistonningdunyomalakatlaribilanyo’lgaqo’ygantashqiiqtisodiyfaoliyatibo’yicha chop etilganilmiy-uslubiyadabiyotlar, Respublikamizqonunlari va nashretilganilmiymaqolalargatayanildi. Shu mavzuda keying yillardailmiytahliliytadqiqotlar, internet ma’lumotlari, statistikama’lumotlario’rganildi va mavjudma’lumotlargatayanilganholdatahliliynatijalarishlabchiqildi.
Kurs ishiningtuzilishi va tarkibi: Kurs ishitarkibi kirish,3 ta bob, xulosa va foydalanilganadabiyotlarro’yxatidaniborat.
I BOB. MAMLAKAT TASHQI SAVDO SIYOSATINING NAZARIY-USLUBIY ASOSLARI
1.1-§. Tashqisavdosiyosatitushunchasi va mazmuni
Tashqisavdosiyosatiningmazmuni va ahamiyatinitushunishdanoldinsavdotushunchasigato’xtalibo’tsak. Demak, savdo - global qashshoqlikkabarhamberishdamuhimahamiyatgaega. Xalqarosavdogaochiqmamlakatlartezroqo'sishga, innovatsiyalarga, samaradorliknioshirishga va o'zxalqigayuqori daromad va ko'proqimkoniyatlartaqdimetishgaintiladi. Ochiqsavdo, shuningdek, iste'molchilargaarzonroqtovarlar va xizmatlarnitaklifqilishorqalikamdaromadli uy xo'jaliklarigafoydakeltiradi. Savdo va global qiymatzanjirlariorqalijahoniqtisodiyotibilanintegratsiyaiqtisodiyo'sishnirag'batlantirish va qashshoqliknikamaytirishgayordamberadi.
Tashqisavdosiyosatihukumatning mustaqil byudjetsoliqsiyosatlaridanbiribo’lib, tashqisavdohajminisoliqlar, subsidiyalaryordamida, eksport va importnito’g’ridanto’g’riboshqarishidaniboratdir. Tashqisavdosiyosatidavlatningtashqisavdoniboshqarishdaishlatadiganbarchausullariyig’indisidaniboratdir. Tashqisavdosiyosatiniolibborishdan asosiy maqsaddavlattomonidanqabulqilinganengustuvorvazifalargahamdatashqisavdobarqarorligigaerishishdaniborat. Davlatningjoylashgano’rniga, iqtisodiyrivojlanganlik darajasiga, undagimavjudtizimgaqarabuningtashqisavdosiyosatiishlabchiqiladi. Tashqisavdosiyosatiorqalibevosita va bilvositausullar import yokieksportboshqariladi. Bu maqsadgaerishishqonunhujjatlari, Prezidentqarorlari va farmonlari va boshqahuquqiynormalardanfoydalaniladi.
Davlatningtashqisavdosiyosatibirtomonlama, ikkitomonlamahamdako’ptomonlamabo’lishi mumkin. Bir tomonlamatashqisiyosatdavlatboshqadavlatmanfaatlarinihisobgaolmaganholdao’ztashqisiyosatiniishlabchiqishidaniboratbo’lib, keyinchalikboshqadavlatlar ham budavlatgaxuddishundaysiyosatniqo’llashlarigaolibkeladi. Shu sababliuzoqmuddatlidavrdabirtomonlamatashqisavdosiyosatieffektivbo’lmaydi. Tashqisavdoniikkitomonlamaboshqarishikkkitadavlatningbir-biribilankelishibsavdosiyosatiniishlabchiqishlaridaniboratdir. Bunday holatdabuikkidavlatbir-birlarigako’proqimtiyozlarberadilar, boshqadavlatlarbilansavdosiyosatigaqaragandaerkinliklarko’proqbo’ladi. Ko’ptomonlamasavdosiyosati esa ma’lumbirdavlatlarguruhiningbirortashkilotdoirasigabirlashibshudavlatlar uchun umumiybo’lgansavdosiyosatiniishlabchiqishlaridir. Bunga misolqilibjahonSavdoTashkilotinihamdabarchahududiyintegratsiyalardoirasidagisavdosiyosatlariniolishimiz mumkin.
Umumantashqisavdoniboshqarishjudauzoqvaqtlardavomidaolimlardiqqate’tiboridabo’libkelgan. Tashqisavdoniqandayboshqarishsamaraliroqdegansavolustidajudako’pmunozaralar, bahslarbo’lgan va bo’libkelmoqda. Ba’ziolimlartashqisavdodaerkinliknazariyasiniqo’llabquvvatlasalar, ba’zilarihimoyalangantashqisavdosiyosatiniolibborishniafzalbiladilar.
Davlatningtashqisavdosiyosatiuningqanchaliktarzdaochiqyokiyopiqliginibelgilabberadi, shusabablidavlatningtashqisavdosiyosatidavlatgakiribkelayotgantovar va xizmatlar, shuningdekkapitalqo’yilmalarihamdainvestitsiyaoqimiga ta’sir qiladi. Tashqisavdosiyosatiniquyidagiikkita asosiy turgabo’lishimiz mumkin.
erkintashqisavdosiyosati
proteksionizmsiyosati
Erkin tashqisiyosatiolibborilgandadavlattashqisavdoga minimal darajadaaralashadi, eksport, import va boshqaoperatsiyalarfaqatginabozormexanizmlarigaasoslanganholdabo’laditashqisavdoning asosiy omilidavlatlarningresurslarbilanta’minlanganligidagifarq va buresurslardanqanchalikunumlifoydalanish darajasiga bog’liq bo’ladi. Bunda har birdavlatbirormahsulotishlabchiqarishgamoslashadi, xalqaromehnattaqsimotiyuzagakeladi. Ixtisoslashuv, masshtabsamarasi, resurslardanfoydalanisheffektivligioshadi.
Proteksionizmichkiishlabchiqaruvchilargatashqiraqobatta’sirinikamaytirishgayo’naltrrilganchoratadbirlaribo’lib, tashqisavdogaturlixilusullarbilanto’siqlarqo’yiladi. Proteksionizmsiyosatimamlakatgakiribkelayotgantovar va xizmatlarnarxiningqimmatbo’libkiribkelishigasababbo’ladi, bubilanuningichkibozordagiraqobatbardoshligikamayadi. Amaliyotdaproteksionizmsiyosatiningquyidagiturlariuchraydi:
tanlanganproteksionizm (faqatginama’lumdavlatlargaqo’llaniladi)
sohaviyproteksionizm (ma’lumsohalarhimoyaqilinadi)
kollektivproteksionizm (birnechtadavlatbirlashibbusiyosatniamalgaoshiradi)
yashirinproteksionizm (ichkiiqtisodiysiyosatorqaliyuzagakeladi)
Bu siyosatdan asosiy maqsadyangiyokidavlat uchun strategikahamiyatgaegabo’lgansohalarnihimoyaqilishdaniborat. Shuningdekbusiyosatnatijasidadavlatbyudjetigakattamablag’ tushadi, davlatbyudjetining asosiy daromadlaridanbiriyaratiladi.
Proteksionizmsiyosatiuzoq vaqt davomidasaqlanibturishijamiyat uchun kattayo’qotishlargaolibkelishi mumkin. Birinchidan, narxlarningqimmatlashuvi iste’mol hajminingkamayishigasababbo’ladi. Ikkinchidan, yuqorinarxlarningmavjudbo’lishiresurslardansamarasizfoydalanilishigaolibkelishi mumkin.
Amaliyotdasofliberallashganyokito’liqhimoyalovchitashqisavdosiyosatiuchramaydi. Har birdavlatningtashqisavdosiyosati, uningyopiqlikdarajasiboshqasidanfarqqiladi. Davlatlarningtashqisavdosiyosatlarinibir-birigayaqinlashtirib, ularnibirqolipgakeltirishmaqsadidadavlatlarorasidaikkitomonlamahamdako’ptomonlamashartnomalarimzolanadi. Hozirgikundajudako’pdavlatlar Jahon SavdoTashkilotigaa’zobo’lganlar va tashkilotdoirasidatashqisavdosiyosatlarinibir-birigayaqinlashtirmoqdalar. Bundantashqariko’pginadavlatlarbusavdotashkilotigaa’zobo’lishmaqsadidao’ztashqisiyosatlarinibelgilangannormalargakeltirmoqdalar.
|
| |
