|
Termiz davlat universiteti
|
| bet | 2/12 | | Sana | 29.05.2023 | | Hajmi | 0.49 Mb. | | #66845 |
Bog'liq Kompleks hosil qilishga asoslangan titrlash usullari.....K Foydalanuvchilarni ro\'yhanga olish xizmati (1), Boshqaruv maqsadi va funktsiyalari, Maqsadni aniqlash va tegishli ma’lumotlarni to‘plash, Fairy tales, Fosforli òģitlar kurs ishi, ELEKTR KESMALASH (LEKTRO PROFILLASH). VERTIKAL ELEKTR ZONDLASH USULI, 11 mavzu Ko’phadning bo’linishi ko’phadlarni ko’paytuvchilarga ajratish, Elektron pochtani tashkil etish 14 m., Texnologiya ta`limining didaktik tamoyillari va ularning ta`limdagi o`rnini aniqlash, mintaqaviy iqtisodiyot, 2222, File Kurs ishining vazifasi.
Kompleks birikmalar hosil bo’lishiga va cho’ktirishga asoslangan usullar
Komplekssonometriya usulining mohiyati
Kompleksonometriyaning qattiqligini aniqlash.
Cho’ktirishga asoslangan usullar
Kompleksometrik titrlash
Titrlash egri chiziqlari va titrlash xatоlari haqida ilmiy tushuncha berishdan iborat.
Kurs shining obekti. Titrlashda aniqlanayotgan modda miqdoriga ekvivalent miqdorda reaktiv quyiladi. Aniqlanayotgan modda bilan reaksiyaga sarf bo`lgan eritmaning hajmi va aniq konsentratsiyasini bilib aniqlanayotgan modda miqdori hisoblanadi.
Kurs ishining predmeti. Titrlashda reaktivning ortiqcha miqdori emas, balki aniqlanayotgan modda miqdoriga ekvivalent miqdori ishlatiladi. Ishchi eritma bilan titrlanayotgan modda orasidagi reaksiyaning tugash paytini, ya`ni ekvivalent nuqtasini aniq belgilash zaruriy shartdir.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi. Kirish, asosiy qism, 2 ta bob, 5 ta reja, xulosa va foydalanilgana adabiyotlar ro`yhatidan iborat.
I. BOB. ADABIYOTLAR TAHLILI
I.1 Kompleks hosil qilish reaksiyalarining analitik kimyoda qo'llanilishi
Miqdoriy analizda qo’llanadigan bu usul aniqlanadigan ion va kompleks hosil kiladigan boshqa ion, bilan barkaror kompleks birikma hosil qilish reaktsiyalarga asoslangan. Kompleksonlar – organiq birikma tabiatli moddalar bo’lib, ular aminopolikarbon kislotalarning hosilalaridir.Kompmleksonlarning eng birinchi vaqili iminodisirka kislotadir: 1
SN2SOON
∕
N-N
\.
SN2SOON
Titrimetrik analizda ko’p qo’llaniladigan kompleksonlarga: nitrilotrisirka kislota ya‘ni komplekson I,
SN2SOON
⁄
NOOS – SN2 – N
\
SN2SOON
Etilen diaminotetrasirka kislota yoki komplekson II
NOOSSN2 SN2SOON
\ /
N –SN2 – SN2 - N
/ \
NOOSSN2 SN2SOON
Etilendiamintetrasirka kislotaning ikki almashingan natriyli tuzi, ya‘ni komplekson
NOOSSN2 SN2SOONa
\ /
N –SN2 – SN2 - N
/ \
NaOOCSN3 SN2SOON
Komplekson III agrokimyoviy analizlarda ko’p ishlatiladi, oddiyrok bo’lsin uchun ba‘zan trilon B yoki kiskacha Na2H2Tch deb ataladi. Bu kuchsiz kislota xossalariga ega , suvda oson eriydigan va organiq erituvchilarda erimaydigan ok kristall modda. Na2H2T ch ko’p kationlar bilan barkaror ichki kompleks birikmalar hosil kiladi. Bu birikmalarda metall ioni karboksil gruppadagi vodorod atomining urnini egallaydi va koordinatsion boglar orqali komplekson III tarkibidagi azot bilan boglanadi. Na2H2Tch bilan ikki zaryadli kation Me2+ orasidagi kompleks hosil bo’lish reaktsiyasining tenglamasi quyidagicha :
NOOSSN2 SN2 -SOONa
\ /
N –SN2 – SN2 – N +Me2+ =
/ \
NaOOCSN3 SN2 - SOON
HOOSSN2 SN2 -SOONa
\ /
= N –SN2 – SN2 – N +2H+
⁄ \
NaOOCSN2 Me SN2 -SOON
Kompleks birikma formulasidagi yoppa chizik bilan odatdagi(ionli), punktir chizik bilan esa koordinatsion boglanish ifodalangan.
Komplekson III ning kiskacha formulasidan Me2+ ionlari bila kompleks hosil bo’lish reaktsiyasini quyidagi tenglama orqali ifodalash mumkin:
Me2++Na2H2Tch = [ Na2CaTch]+2H+
Muvozanatni kompleks birikma hosil bo’lish tomoniga siljitish uchun eritmaga amiakli bufer eritmasi qo’shiladi
Kompleksion III ishqoriy – yer metallarning ionlari (Ca2+, Mg2+, Ba2+) bilan ichki kompleks hosil kiladiki, bu kationlarni boshqa usullar bilan kompleks birikmalar xolatiga utkazish qiyin. Ca2+, Mg2+, Ba2+ ionlari mavjud eritmalarini komplekson III ishchi eritmasi bilan titrlab ushbu miqdorini aniqlash mumkin. Titrlash paytida ekvivalent nuqtani aniqlashda indikatorlardan foydalaniladi. Ana shu maksadda mureksid yoki boshqa maxsus indikator “kora erioxrom T” dan foydalanish mumkin.
Bunday indikatorlar metall indikatorlar deb ataladi. Ular organiq boyoqlar bo’lib, aniqlanadigan kationlar bilan kompleks birikmalar hosil kiladi. Bu kompleks birikmalar Triolon-B bilan hosil qilingan kompleks birikmalarga nisbatan bekaror bo’ladi. Masalan “ kora erioxrom T” Mg2+, Ca2+, va boshqa bir qancha metallarning ionlari bilan olcha – qizil rang ichki kompleks birikmalar hosil qiladi. Indikator eritmalarda ko’k rangli bo’ladi. Tekshirilayotgan eritma komplekson III eritmasi bilan titrlanayotganda metall ionlari indikatorlardan ajraladi va komplekson III ga birikadi. Shunday qilib, erkin indikator ajralib chika boshlaydi.Natijada ekvivalent nuqtada eritmaning qizil rangi ko’k rang bilan almashinadi. Qora erioxrom T indikatorining eritmadagi anioni Hlnd2- bilan belgilansa, uning ikki valentli metall ioni Me2+ bilan ta‘sirlashishi quyidagicha bo’ladi. Va2+ Mg2+ katinolari bilan hosil qiladigan komplekslari juda beqaror.
Me2+ +Hlnd 2- =Melnd- + H+
ko’k qizil
Hosil bo’lgan Melnd- ning beqaror kompleksi komplekson III ta‘sirida parchalanadi.
Melnd- +[H2Tr]2- = [MnTr]2- + Hlnd 2- ++ H+
qizil rangsiz rangsiz ko’k (zangori)
Indikator rangining o’zgarishi , xususan ishqoriy muxitda (rN =8-10) aniq seziluvchan bo’ladi. Shuning uchun titrlanayotgan eritmaga ammiakli bufer aralashma (NH4OH + NH4Cl) qo’shiladi (qo’shilgan bufer aralashma kompleks birikma hosil bo’lish davomida hosil bo’luvchi vodorod ionlarini ham neytrallaydi).
Kaltsiy ionining kontsentratsiyasini kompleksonometrik usulda aniqlashda indikator sifatida mureksid ishlatiladi, chunki uning Va2+, Mg2+ kationlari bilan hosil qiladigan komplekslari juda beqaror.2
Mureksid purpur kislotaning ammoniy tuzidir.Indikator anioni lnd– ishqoriy muxitda ikki zaryadli kationlar bilan quyidagicha ta‘sirlashadi.
Me2+ +lnd- = Melnd+
ko’qish qizil
binafsha
Titrlash paytida Melnd+ tarkibidagi kation komplekson III bilan ta‘sirlashadi va indikatorning anioni erkin xolda ajraladi, ya‘ni eritma ko’k binafsha tus oladi:
Melnd+ =[H2Tr]2- = [Metr]2- + I n d-+2 H+
qizil rangsiz rangsiz ko’k binafsha
Indikator rangining o’zgarishi samarali bo’lsin uchun, eritmaga kuchli ishqoriy muxit hosil qilish uchun (rN>12) ga teng bo’lgan uyuvchi natriy qo’shiladi. Buning uchun mureksidning suvdagi yangi tayyorlangan toyingan eritmasidan foydalaniladi. Ba‘zan 1g mureksid va 100 g kimyoviy toza natriy xlorid o’zaro aralashtirilib tayyorlangan kurik aralashma ham ishlatiladi. Agar metall ionini aniqlash uchun ekvivalent nuqtada rangini o’zgarishi aniq seziladigan indikator noma‘lum bo’lsa, u xolda kompleksion bilan bevosita titrlashni teskari titrlash bilan almashtirish mumkin. Shuningdek, sharoitga qarab urin bosarini titrlash, alkalimetrik titrlash usullaridan ham foydalaniladi.
|
| |
