|
«Termodinamikanıń 2-nızamı» temasın jańa pedagogikalıq texnologiyalar negizinde oqıtıw
|
| bet | 10/21 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #116440 |
Bog'liq Ametova толык таяр Мaftuna AJilliliq mashinasi. Jilliliq mashinasi dep janilǵi ishki energiyasın mexanikaliq energiyaǵa aylandirip beretuǵın qurilmaǵa aytıladı. Jilliliq mashinasınıń islew principi 1-súwrette kórsetilgen.
1.4.1-súwret
Bir ciklde temperaturalı jilitqishtan jilliliq muǵdarı olinib, temperaturalı suwitqishqa jilliliq muǵdarı qaytariladı hám muǵdardaǵı jumis orinlanadı.
1.4.2-súwret
1.4.2-súwrette jilliliq mashinasınıń dúzilisi kórsetilgen. Hár qanday dvigatel ush bólimnen ibarat: isshi bólekshe (gaz yaki puw), jilitqish hám suwitqish. Jilitqishtin janıwı nátijesinde jilitqishtiń temperaturası turaqli bolip qaladi. Qisiliwda isshi bólekshe jilliliq muǵdarın temperaturalı suwitqishqa beredi. Jilliliq dvigateli cikllik túrde islewi kerek. Aylanba processte yaki cikl dep sistema bir qansha hallarǵa ótip dáslepki hallarǵa qaytatuǵın processke ótedi.
Saat strelka aylaniwi boylap júz beretuǵın process (gaz aldin keńeyip keyin qisiladi) tuwri cikl, saat strelkasi aylaniwina keri baǵitta (gaz aldin qisilip keyin keńeyedi) júz beretuǵın process bolsa keri cikl delinedi. Jilliliq mashinalari tuwri cikl, suwitqishlar bolsa keri cikl tiykarinda isleydi. Cikl tamamlanǵanda isshi bólekshe óziniń dáslepki halina qaytadı, yaǵniy onıń ishki energiyası baylaniw mánisine iye boladı.
Karno cikl. Karno cikl eki izetermiyaliq hám eki adiabatalıq processlerden quralǵan. (1.4.3-súwret)
1.4.3-súwret
1-2 processte ideal gaz jilitqishtan alǵan jilliliq muǵdarı ( ) esabina izotermiyalıq keńeyip, jumis atqaradi. bolǵanda gazdiń jilliliq energiyası ózgermeydi. 2-3 processte adiabatalıq keńeyip ishki energiyası esabina jumis atqaradi. Sebebı bul processte gaz jilliliq muǵdarın almaydi. 3-4 izotermiyalıq qisiliwda ajıralatuǵın bárshe jilliliq muǵdarı suwitqishqa uzatilip, ishki energiya ózgermeydi. 4-1 adiabatalıq qisiliwda atqarǵan jumis gaz ishki energiyasınıń artiwina sarıplanadı. Solay etip, ideal gaz óziniń dáslepki halina qaytadi hám ishki energiyasın toliq iyeleydi. Cikl dawaminda ideal gaz jilitqishtan jilliliq muǵdarın aladi hám suwitqishqa jilliliq muǵdarın beredi. Termodinamikanıń birinshi nızamına muwapiq, jilliliq muǵdarı jumis orinlawǵa sarıplanadı hám cikl orap turǵan maydanǵa teń.
|
| |
