|
Denege beriletuǵın jıllılıq muǵdarı onıń ishki energiyasın artıwına h’ám sırtqı kúshlerge qársı jumıs atqarıwǵa jumsaladı
|
| bet | 8/21 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #116440 |
Bog'liq Ametova толык таяр Мaftuna ADenege beriletuǵın jıllılıq muǵdarı onıń ishki energiyasın artıwına h’ám sırtqı kúshlerge qársı jumıs atqarıwǵa jumsaladı.
Eger denege jıllılıq muǵdarı berilip atırǵan bolsa, Q oń, eger deneden jıllılıq muǵdarı shıǵıp atırǵan bolsa Q teris belgi menen alınadı. Sonday-aq, eger dene sırtqı kúshlerge qarsı jumıs atqarıp atırǵan bolsa, A jumıs oń, sırtqı kúshler dene ústinde jumıs atqarıp atırǵan bolsa, A jumıs teris boladı.
Termodinamikanıń birinshi nızamı birinshi túr mángilik dvigatel (latinsha, “perpetuum mobile”) jasaw múmkin emes ekenligin kórsetedi. Birinshi túr perpetuum mobilege tiykarlanıp teń muǵdarlarda energiya jumsamastan jumıs atqara alatuǵın mashina soǵıw haqqında pikir júrgiziledi. Energiyanıń saqlaniw hám aylaniw nızamı bolǵan termodinamikanıń birinshi nızamında bolsa tabiyatta júz beretuǵın barliq processlerde energiya óz-ózinen payda bolmaydi da, tek bir túrden basqasina aylaniw múmkin dep atap ótiledi.
Endi termodinamikanıń birinshi nızamıniń ayirim processlerge qollaniliwin kóreyik.
Izoxoraliq process. Ideal gazdıń kólemi ózgermesten (V=const), oniń basimi hám temperaturasi ózgeredi. Eger gazdiń kólemi ózgermese, sirtqi kúshlege jumis atqara almaydi, yaǵniy A=0. onda termodinamikaniń birinshi nızamı
Q=∆U (1.2..2)
Kórinisin aladi. Demek, ideal gazge berilip atirǵan jilliliq muǵdarı oniń ishki energiyasın ózgertiwge, basqasha etip aytqanda temperaturaniń kóteriliwine jumsaladi.
(1.2.1) ańlatpaǵa tiykarlanip
∆U= (1.2..3)
Alinadi.
Izobaralıq process. Ideal gazdiń basimi ózgermeydi (p=const), oniń kólemi hám temperaturasi ózgeredi. Bunda gazge berilgen jilliliq muǵdarıniń bir bólimi oniń ishki energiyasınıń attiriwǵa, al bir bólimi bolsa sirtqi kúshlerge qarsi jumis atqariwǵa jumsaladi.
Q=ΔU+A (1.2..4)
izobaralıq processte gaz atqarǵan jumis
A=
Ekenligin kórgen edik.
Izotermiyalıq process. Ideal gazdıń temperaturasi ózgermeydi (T=const), onıń kólemi hám basimi ózgerdi. Eger gazdiń temperaturasi ózgermese, demek onıń ishki energiyasıda ózgermeydi: ΔU=0. bunday process ushın termodinamikanıń birinshi nızamı
Q=A (1.2..5)
Koriniske iye boladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Denege beriletuǵın jıllılıq muǵdarı onıń ishki energiyasın artıwına h’ám sırtqı kúshlerge qársı jumıs atqarıwǵa jumsaladı
|
