|
«Termodinamikanıń 2-nızamı» temasın jańa pedagogikalıq texnologiyalar negizinde oqıtıw
|
| bet | 6/21 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #116440 |
Bog'liq Ametova толык таяр Мaftuna AJilliliq siyimliliǵi. eki teń massali, hár qiyli zatlardan jasalǵan eki deneni birdey qizdirayiq. Belgili waqittan keyin olardiń temperaturalarin ólshep, teń emes ekenligin bilemiz. Buniń sebebi, hár qiyli zatlardıń jilliliq sińdiriw uqipliliǵi hár qiyli ekenligi bolip esaplanadı. Zatlardıń mine sonday uqiplarin xarakterlew maqsetinde jilliliq siyimliliǵi túsinigi kirgiziledi.
Denenıń jilliliq siyimliliǵi dep oniń temperaturasin IK ǵa ózgertiw ushın kerek bolatuǵın jilliliq muǵdarına aytıladı.
C= (1.1.6)
Bul jerde ∆T=T2-T1-denenıń keyingi hám aldinǵi temperaturalarınıń ayirmasi, Q-jilliliq muǵdarı.
Dene 1K ǵa suwiǵanda isiǵandaǵiǵa teń jilliliq muǵdarı bólinip shiǵadı. Birdey zattan jasalǵan hár qiyli massali denelerdıń jilliliq siyimliqlari da hár qiyli boladi óytkeni, jilliliq siyimliliǵi massaǵa propocional. Geyde hár qiyli zatlardan denelerdıń siyimliliqlarin salistiriw zárúrligi payda boladi. Buniń ushın bolsa, teń massaǵa iye denelerdıń jililiq siyimliqlarin biliw kerek.
Salistirmali jilliliq siyimliliǵi. salistirmali jilliliq siyimliliǵi dep 1kg massali denenıń temperaturasın 1K ǵa ózgertiw ushın kerek bolatuǵın jilliliq muǵdarına aytıladı.
C= = (1.1.7)
(1.1.7) ańlatpadan
C=mc (1.1.8)
Jilliliq siyimliliǵi salistirmalı jilliliq siyimliliǵiniń denenıń massasina kóbeymesine teń. Eger zattiń salistirmali siyimliǵi belgili bolsa, oniń temperaturasin ∆T=T2-T1 ge ózgertiw ushın zárúr bolǵan jilliliq muǵdarın aniqlaw múmkin. (1.1.7)dan alamiz:
Q=c (T2-T1) (1.1.9)
Hár qiyli zatlardıń salistirmali jilliliq siyimliliqlarin ólshew hám salistiriw úshin kalorimetr degen asbaptan paydalaniladi. Kalorimetrde deneler arasindaǵi jilliliq almasiw sirtqi ortaliqtan ajratilǵan halda júz beredi.
SI de jilliliq siyimliliǵiniń birlikleri. Jilliliq siyimliǵiniń SI daǵi birligi
[C]= = =1 .
Salistirmali jilliliq siyimliliǵiniń SI daǵi birligi
[C]= = =1 .
|
| |
