|
-rasm. To’rt holatli agregat dastgohi
|
| bet | 2/2 | | Sana | 01.12.2023 | | Hajmi | 52,05 Kb. | | #109288 |
Bog'liq 2 семестр 1 маъруза АБТТЭУ axborotlarni zichlash, 1-маъруза, 3.2-МАЖМУА, yakuniy rus test, OTMlarga kirishdagi imtiyozlar 2022-yil, W, kolloid kimyo lab.2022 y., Jadvallar Т.Жўраев, 25-amaliy mashg\'ulot, Рус тили фани тест основные типы уроков, Ro\'yxat, 17-ma`ruza, business-plan-2021-oz, Access uslubiy ko\'rsatma, Ariza4-rasm. To’rt holatli agregat dastgohi.
1-holat — tanavorni o'rnatish va tushirish; 2-holat — parmalash; 3-holat — zenkerlash; 4-holat – razvyortkalash.
Harakat — o'tuv yoki uning qismini bajarishda, bir maqsadga birlashtirilgan ishchi harakatlarining tugallangan majmuyi. Shunday tanavorni moslamaga o'rnatib, yordamchi o'tishni bajarishda ketma-ket quyidagi harakatlami bajarish kerak bo'ladi: yashikdan tanavor olinsin, moslamaga o'rnatilsm va mahkamlansin. Stanok 10 to'xtatilsin, tanavor moslamadan bo‘shatilsin va boshqa yashikka solib qo'yilsin va hokazo.
Turli texnologik operatsiyalar soni — O ning, bir oyga teng rejalashtirilgan davr ichida bajargan yoki bajariluvchi ishchi joylar soni R-ga nisbati operatsiyalar bog'lanish koeffitsiyenti deb ataladi.
Operatsiyalar bog'lanish koeffitsiyenti ishlab chiqarish ti pining asosiy tavsiflaridan biridir (G O ST 3.1121—84).
Ommaviy (ko'plab) va yirik seriyalab ishlab chiqarish uchun operatsiyalar bog'lanish koeffitsiyenti 1 = K bk< 10, o'rta seriyalab ishlab chiqarish uchun , mayda seriyalab ishlab chiqarish uchun uchun . yakka ishlab chiqarish uchun belgilanmagan.
Yuqoridan aniq bo'ldiki, ishlab chiqarish turigabesh tipdagi ishlab chiqarish kirar ekan yakka, mayda seriyalab, seriyalab, yirik seriyalab va ommaviy.
Boshqariluvchan texnologik jarayon. «Texnologik jarayon»-«Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirilgan boshqarish sistemasi» tizimining matematik modeli.
Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish texnologik jarayonlarni qo’lda boshqarishni avtomatik boshqarish bilan almashtirishni ko’zda tutadi; bunda boshqarish operatorsiz, faqat uning nazorati ostida bajariladi. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirshi ham qisman yoki kompleks bo’lishimumkin; qisman avtomatlashtirishda texnologik jarayonning faqat ayrim bo’laklarigina avtomatik uskunalarda bajariladi. Ishlab chiqarishni kompleks avtomatlashtirishda esa texnologik jarayonning barcha qismi bir butun boshqarish tizimiga bog’langan avtomatik stanok yoki agregatlarda bajariladi. Boshqarishning o’zi ham dasturli qurilmalar yoki elektron- hisoblash mashinalari yordamida amalga oshiriladi. Texnologik jarayonlarni kompleks avtomatlashtirish shunday potok liniyalar, sex va zavodlarni tashkil etish imkonini beradi.
Ishlab chiqarishni kompleks mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishning faqat ishlab chiqarish-texnikaviygina emas, balki ijtimoiy ahamiyati ham bor. Jamiyatimizda u mehnatkashlarning zarur manfaatlariga mos tushadi va uning xarakterini yengillashtiradi hamda tubdan o’zgartiradi, ish kuni davomiyligini qisqartirish hamda aqliy va jismoniy mehnat orasidagi farqni yo’qotish uchun sharoit yaratadi. Kompleks mexanizasiyalashtirish va avtomatlashtirish mamlakatimiz texnika taraqqiyotining bosh yo’nalishidir. Korxonalar yil sayin avtomatik uskunalarni ko’proq olmoqda.
Vaqt o’tishi bilan avtomatlashtirish mashinasozlikning ham aosiy, ham yordamchi jarayonlarini hamda ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarishni keng ko’lamda qamrab oladi.
Mexanizasiyalashtirishning texnikaviy vositalariga zagotovkalar, detallar va turli materiallarni sex ichida hamda sexlararo tashish uchun mo’ljallangan yuk ko’tarish vositalari (kran, telfer) arava, konveyer, rolgang, skliz va boshqalar kiradi.
Zavodning mexanika sexlarida ko’prikli krandan foydalaniladi. Bu kran sex oraliqi ustidagi relslar bo’ylab harakatlanuvchi ko’prik ko’rinishidagi metall konstruksiyadan iborat. Ko’prik bo’ylab ko’taruvchi qurilmali karetka harakatlanadi. Yuk ko’taruvchi qurilmaning ilgagiga troslar yordamida og’ir detallar yoki ularni stanoklarga o’rnatish va surish uchun mo’ljallangan moslamalar ilinadi. Kranni kabina ichidagi kranchi boshqaradi.
Stanoklarning kranni kutib, bekor turysh vaqtini qisqartirish uchun ba’zi stanoklar ustiga kran-balkalar yoki surilma ko’tarish qurilmali- telferli monorelslar o’rnatiladi.
Zavod ichida harakat lanadigan transportni, detallar va uzellarni omborga joylashni mexanizasiyalashtirish hamda avtomatlashtirishni yanada rivojlantirmasdan turib avtomat potok liniyalar, sexlar va zavodlar yaratish va ularning bir maromda ishlashiga erishish mumkin emas. Yuklarning manzilini avtomatik o’zgartiradigan, yig’gichlari va mexanizasiyalashtirilgan omborlari bo’lgan, turli vazifalarni bajaradigan avtomatik transport qurilmalari (yuk tushirgichyuk ortkichlar, liftlar, yakka relsli yo’llar, konveyerlar, transportyorlar)ning rivojlanishi katta ahamiyatga ega. Bu vositalardan foydalanish samaradorligi ortishi uchun sanoat robotlari va manipulyatorlari qo’llanilishi lozim.
Mexanizasiyalashtirish va avto matlashtirish tog’kon sanoatida yangi konlarni ishga tayyorlash va ishga tushirish muddatlarini qisqartirish, xom ashyo qazib olish uchun sarflanadigan ekspluatasion xarajatlarni beradi. Xarajatlarning kamayishi yuqorn. unumlitog’ mashinalaridan, mexanizasiyalashtirilgan kavlovchikom lekslardan, avtomatlashtirilgan ko’tarishtashish qurilmalaridan yordamchi jihozlardan foydalanish hisobiga ta’minlanadi. Ishlab chiqarish ni avtomatlashtirish tadbirlari mamlakatimizda Tehnik resurslari muammosini ijobiy hal etishga imkoniyat yaratadi.
Ishlab chiqarishning avtomatlashtirishni asosiy shartlaridan biri, oldindan aytib o‘tilganday, mahsulotning tayyorlash seriyasini oshirish, ya’ni avtomatlashtirish darajasi qancha oshirilsa, sarflanadigan xarajatlar shuncha ortib boradi, lekin bu sarflarni qoplash uchun mumkin qadar tayyorlanadigan mahsulotlarning sonini oshirish maqsadga loyiqdir. Bu ko‘p seriyalab va massalab ishlab chiqarishda, bitta mahsulotni ishlab chiqarish uchun o‘zgarmas avtomatlashtirish sistemasidan foydalanilganda qulay bo‘ladi.
Bu mazmunda, seriyalab ishlab chiqarishni avtomalashtirish iqtisodiy tomondan qulay kelmaydi, yakkalab (individual) va mayda seriyalab ishlab chiqarishda, umuman, mumkin emas, chunki rivojlangan hamma davlatlarda ishlab chiqarishning 70-80% dan ortig‘i seriyalab va mayda seriyalab ishlab chiqarish xarakteriga ega.
Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni ishlab chiqarishga kirib kelishi seriyalab ishlab chiqarishning avtomatlashtirish to‘g‘risidagi fikrlarni o‘zgartib yubordi. Tez va qisqa vaqt ichida qayta sozlanuvchanligi; dastgohdan alohida boshqaruvchi dasturlarni tayyorlash; ishchining ishtirokisiz berilgan dastur asosida avtomatik ravishda ishlov berish; kabi raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni imkonlari va uning universalligi seriyalab ishlab chiqarish sharoitida detallarga mexanik ishlov berishni, qisman bo‘lsada, avtomatlashtirishga qulaylik yaratadi. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni bir nechtasini funksional biriktirish, transport qurulmasi yordamida zagotovkalarni avtomatik yuklanishni ta’minlash va boshqa detallarga ishlov berish uchun tez va qisqa vaqt davomida qayta sozlanuvchi avtomatik liniya-moslanuvchan ishlab chiqarish sistemasini yaratish mumkin.
Moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema qancha yuqori universallashgan bo‘lsa, uning struksiyasi shuncha murakkab bo‘lishi mumkin. Shuning uchun ham real holda ish bajaruvchi moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema yaratish asosida detallarni guruhlab tayyorlash yotadi, ya’ni moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema konkret predmet uchun tashkillash kerak.
Reduktorlarni seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qobig‘ini (korpusini), vallarni, tishli g‘ildiraklarni, qopqog‘ini tayyorlash uchun ishlov berishda, ular uchun alohida moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema tashkil etish maqsadga to‘g‘ri keladi. Bu har bir moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema ichki moslanuvchanligini tashkil etishga olib keladi. Bunday sistema, tipik detallarga guruhlab ishlov berishga asoslangan bo‘lib, har xil ko‘rinishdagi (modifikatsiyadagi) reduktorlarni tayyorlashga imkon beradi. Shuning uchun ham dastgohlar sistemasini moslanuvchanligi - bu, qabul qilingan texnologik guruhlar doirasida yangi detallarga ishlov berish uchun tez va qisqa vaqtda qayta sozlana olish imkonidir.
Moslanuvchan ishlab chiqarish sistemasi - bu berilgan nomenklatura doirasidagi yangi mahsulotlarni tayyorlashga o‘tishda, jixozni avtomatik ma’romda qayta sozlash bilan ishlashni ta’minlovchi sistemadan iborat, bir necha biriktirilgan texnik jihozlar birligidir.
Moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistemaning umumiy ko‘rinishdagi strukturasi quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin:
BAS deb, ma’lumotlarga ishlov berishni EHM yordamida avtomatlashtirish hamda boshqarish masalalarining echimi iqtisodiy matematik modellash asosida topish va bunda insonning ishtirok etishini ko’zda tutadigan ko’p pog’onali murakkab sistemalar kompleksiga aytiladi.
Bu sistema boshqarish to’g’risidagi echimlarning pishiq va asoslangan bo’lishini, boshqarish jarayonini yuqori operativlik va tezlikda o’tishini ta’minlash va boshqaruvini zvenoning mehnat faoliyatini engillashtirishni ko’zda tutadi.
BAS inson faoliyatining turli sohalarida boshqarishni optimallash uchun kerak bo’ladigan ma’lumotlarni to’plash va ishlov berishning avtomatlashtirishni ta’minlaydigan “odam mashina” sistemasidir deb ta’riflanadi. Bunday sistema quyidagi uchta vazifani bajaradi:
1. Boshqariluvchi ob’ekt to’g’risidagi ma’lumotlarni to’plash va uzatish.
2. Ma’lumotlarga ishlov berish va boshqaruvchi signal hosil qilish.
3. Boshqariluvchi ob’ektga boshqaruvchi ta’sir ko’rsatish.
BAS larda yuqoridagi funktsiyalarni EHM bajaradi. Ob’ektga boshqaruvchi ta’sir ko’rsatish funktsiyasini, boshqaruvchi mashinalarda olingan ma’lumotlar asosida operator bajaradi. Shuning uchun BAS “odam mashina sistemasi” deb ataladi.
BAS 1960 yidan sanoatda qo’llanila boshlagan bo’lsa, 1980 yilga kelib ishga tushirilgan avtomatlashtirilgan va avtomatik sistemalar soni 4370 dan oshib ketgan. Shundan 1650 ga yaqin texnologik jarayonlarni BASni bo’lgan. 2000 dan ortiq EHM ning uchinchi avlodi bilan jihozlangan hisoblash markazining ishlab turganligi BASning qanchalik progressiv sistema ekanligini ko’rsatadi. Texnologik jarayonlar BASning eng oddiy funktsional sxemasi 1-rasmda keltirilgan. Funkutsional sxemani soddalashtirish maqsadida texnologik jarayonlar BASi faqatgina avtomatik rostlash sistema va boshqaruvchi operatordan iborat qilib tuzilgan.
Boshqarish to’g’risidagi hal qiluvchi buyruq esa operatort tomonidan beriladi. Buning uchun u ma’lumotni tasvirlovchi qurilma yoki boshqaruvchi EHM dan olingan signalni hisobga olgan holda boshqarish xaqida qaror qabul qiladi va sistemani boshqarish organiga ta’sir ko’rsatadi. Boshqarish organi o’z navbatida lokal avtomatik sistemaning ijro etuvchi elementni va rostlash organiga ta’sir qilib boshqarish operatsiyalarni amalga oshiradi.
|
| |
