Texnologiya darslarini tashkil etishning didaktik tamoyillari

Texnologiya darslarini tashkil etishning didaktik tamoyillari 
Zilola Durdimurotovna Rasulova 
Buxoro davlat universiteti 
 
Annotatsiya: Maqolada umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida texnologiya 
darslarini didaktik tamoyillarga asoslanib o‘qitishning mazmuni yoritilgan. 
O‘quvchilarni aqliy va jismoniy jihatdan rivojlantirishga xizmat qiluvchi usullar, u 
bilan hamkorlik qilish, uni o‘qish va o‘rganishga yo‘naltirish, o‘quvchi shaxsi 
faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish borasida so‘z yuritilgan. 
Kalit so‘zlar: Didaktik tamoyillar, onglilik va faollik, tizimlilik va izchillik, 
nazariya bilan amaliyotni birligi, ko‘rsatmalilik tamoyili, pedagogik faoliyat, o‘zaro 
muloqot. 
Didactic principles of organization of technology lessons 
Zilola Durdimurotovna Rasulova 
Bukhara State University 
 
Abstract: The article describes the content of teaching technology lessons in 
general secondary education based on didactic principles. It discusses ways to 
develop students mentally and physically, how to work with them, how to focus on 
reading and learning, and how to organize students' personal activities. 
Keywords: Didactic principles, consciousness and activity, systematization and 
consistency, unity of theory and practice, the principle of demonstration, pedagogical 
activity, interaction. 
 
KIRISH 
Ma’lumki, har qanday fanni rivojlantirsh didaktik tamoyillarga pedagogik 
texnologiyalarga asoslangan bo‘lib, o‘quvchi shaxsini tarbiyalashga yo‘naltirilmog‘i 
lozim. Pedagogik texnologiya nazariyasining markazida ta’lim jarayonining rahbari, 
ayni vaqtda, ushbu jarayonning ham sub’yekti, ham ob’yekti bo‘lgan o‘qituvchi va 
o‘quvchilar turadilar. Shunday ekan, ushbu sub’yektlar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik, 
o‘zaro muloqot, ularning bir-birlariga nisbatan ko‘rsatadigan aks ta’sirlari eng 
zamonaviy talablarga javob bera olishi zarur. Buning uchun o‘qituvchi, eng avvalo, 
ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etishga nisbatan qo‘yiluvchi talablar, ta’limni tashkil 
etish va boshqarish tamoyillari, yo‘llari, o‘quvchini aqliy va jismoniy jihatdan 
rivojlantirishga xizmat qiluvchi usullar, u bilan hamkorlik qilish, uni o‘qish va 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
October 2021 / Volume 2 Issue 10
www.openscience.uz
427

o‘rganishga yo‘naltirish, o‘quvchi shaxsi faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish, ular bilan 
muloqotga kirishish, pedagogik faoliyatni tashkil etish jarayonida yuzaga keluvchi 
muammo va kelishmovchiliklarni birgalikda bartaraf etish, auditoriyada ijodiy, 
ishchanlik muhitini hosil qilish, o‘quvchi faoliyatini aniq va to‘g‘ri baholashga imkon 
beruvchi metodlar bilan qurollangan bo‘lishi lozim.
ASOSIY QISM 
Texnologiya fanini o’qitishning didaktik tamoyillari va ularning mohiyatini 
bilish mazkur jarayon borasida aniq tasavvurga ega bo‘lishimizga imkon yaratadi. 
Shu bois biz quyida fanning asosiy didaktik tamoyillari va ularning mohiyati 
xususida so‘z yuritmoqchimiz. Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida texnologiya fani 
quyidagi tamoyillarga asoslanib o’qitiladi.  
Texnologiya darslarini onglilik va faollik tamoyili aosida o’qitish - 
o‘quvchilarda ilmiy bilimlarni hamda ularni amalda qo‘llash metodlarini ongli va faol 
egallab oladigan, ularda ijodiy tashabbuskorlik va o‘quv faoliyatida mustaqillik, 
tafakkur, nutqi rivojlanadigan bo‘ladi. O‘qitishdagi onglilik tamoyili o‘quvchilardagi 
ta’lim jarayonining aniq maqsadlarini tushunish, o‘rganilayotgan dalil, hodisa, 
jarayonlar va ular o‘rtasidagi bog‘lanishni tushungan holda o‘zlashtirib olish, 
o‘zlashtirilgan bilimlarni amaliy faoliyatda qo‘llay bilish kabi me’yorlarni anglatadi.
O‘quvchilardagi mavjud bilim va ko‘nikmalariga tayanib, obrazli taqqoslash 
usulidan foydalanib, har bir so‘z va gapning tom ma’nosini ochib berish qoidasi. 
O‘quvchilarning о‘zaro o‘qitish kuchidan unumli foydalanib, qo‘yilgan savollarga 
jamoa bo‘lib javob topish qoidasi. O‘quv fanini hech qachon dars markaziga 
qo‘ymay, dars markazida doimo o‘quvchi turishini, uning shaxsi shakllanayotganini 
bilgan holda talabaga ta‘limiy ta‘sir o‘tkazish qoidasi. O‘qitish jarayoni yanada 
muvaffaqiyatli o‘tishi uchun, har bir tushuncha berilganidan keyin, uni bir necha 
misollar bilan mustahkamlash qoidasi. Hech qachon o‘qituvchi aytganlarini 
qaytarish, birovlardan ko‘chirish va aytib turish hollariga yo‘l qo‘ymaslik bilan, 
o‘quvchi talabalarni mustaqil fikrlashga va harakat qilishga o‘rgatish qoidasi. 
Berilayotgan bilimni har tomonlama tahlil qilib berish yo‘li bilan bolalarda ijodiy 
tafakkurni rivojlantirish qoidasi.