Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/128
Sana14.05.2024
Hajmi5,22 Mb.
#230930
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   128
Bog'liq
Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

ierarxik — sistemali tartib 
deyiladi. M a­
salan, musiqa tushunchasi um um iy deb olsak, vokal musiqasi, es- 
trada orkestri - bu xususiy tor m a’noni anglatadigan tushunchalar.
Bo‘lim, bo‘lin m alar va bo ‘linm achalarni ierarxik bog‘lanishi 
kutubxona bibliografik klassifikatsiyalar jadvallarini asosini tash ­
kil etadi.
Sistemali kataloglar ham da Axborot-resurs m arkazlari, Ax- 
borot-kutubxona m arkazlari, kutubxonalarning fondlari ham xud- 
di shu klassifikatsiya asosida tuziladi. Klassifikatsiya bo‘lim larini 
um um iydan (bo‘lim dan) ju z ’iyga (bo‘linm a va bo‘linm achalarga) 
tom on bunday joylashtira borish 
sistemali tartib 
deyiladi. «Siste­
mali joylashtirish» va «sistemali katalog» degan tushunchalar 
shuning mantiqiy ifodasidir.
Kitoblar tokchalarda va sistemali katalogda ham bilim ning h ar 
xil bo‘lim lari bo‘yicha kitob va kartochkalar bo‘lim, bo‘linm alar, 
bo‘Unmachalan
tashkil qilinib um um iydan ju z ’iyga yoki xususiy- 
ga tom on ketma-ket joylashtiriladi.
Um um iy va ju z ’iy degan tushunchalar nisbiy tushunchalar- 
dir, albatta. M asalan, fizika bo‘linmasi - tabiiy fanlar asosiy 
bo'lim iga nisbatan ju z ’iydir — ayni chog‘da u akustika, optika va 
boshqa mayda bo‘linm alarga nisbatan umumiydir.
Klassifikatsiya bo ‘lim larini 
um um iydan ju z’iyga 
tom on 
joylashtirish prinsipiga am al qilib, ularning nom larida muay­
yan izchil tartib: bo‘lim , bo‘linm a, bo ‘lim cha degan tartib bel- 
gilash m um kin bo‘lur edi. Biroq kutubxonashunoslik tajribasida 
«bo‘lim» term ini odatda h ar bir bo‘linishga nisbatan q o llan ilad i
«bo‘linma», «bo'limcha» term inlari esa bo‘lim ning tobelik 
m a’nosini bildirishi lozim b o lg a n hollardagina ishlatiladi. M a­
salan, «Akustika bo‘limi» ayni chog‘da bu fizika bo‘lim ining 
bo‘limchasi deyiladi.
Bibliografiyada hujjatlarni klassifikatsiyalash keng qo‘llaniladi. 
Xuddi kutubxona sistemali katalogi singari bibliografik nashrlar-
35


da ham hujjatlarning tasvirlari m azm uniga qarab, bu asarlarning 
m avzusini ochib beruvchi rubrikalar ostida guruhlarga ajratiladi. 
Bibliografik nashrlarda hujjatlarni m azm uniga qarab guruhlarga 
ajratish ham m a vaqt h am bilim sohalariga qarab klassifikatsi­
yalash bilan bog‘layverilmaydi.
Bibliografik nashrlarning ko‘pchiligida hujjatlarni predm et 
katalogiga yaqinlashtirib predm et asosida guruhlarga ajratish 
usullaridan yoki geografik belgilariga qarab, guruhlarga ajratish 
usulidan foydalaniladi. Bibliografiyaning turli xillarini guruhlar­
ga ajratishning xarakteri va usullari m azkur nashrning m aqsad- 
lari bilan belgilanadi. Biroq bilim ning barcha sohalariga yoki 
ko‘p sohalariga oid m atbuot asarlarini o ‘z ichiga oluvchi universal 
xarakterdagi ko‘pgina bibliografik nashrlarda, shuningdek katta 
sohali bibliografiyalarda asarlar rubrikalar bo ‘yicha guruhlarga 
ajratiladi va rubrikalar sistemali katalogning tuzilishiga o ‘xshash 
tartibda, ya’ni bilim sohalariga qarab joylashtiriladi.

Download 5,22 Mb.
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   128




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva

Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish