Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/128
Sana14.05.2024
Hajmi5,22 Mb.
#230930
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   128
Bog'liq
Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

3.1. Sistemali katalog
Klassifikatsiya — sotsial hayotim izda va fanda keng tarqalgan 
tushunchadir. Klassifikatsiya lotincha «classis» — sinf, guruh, tu r 
va «facere» — qilm oq so‘zlariga to‘g‘ri keladi.
Klassifikatsiya atrof-m uhitni, dunyoni, m odda va hodisa- 
larni o‘rganish jarayonidir. H ar bir hodisa va m oddalar bir qan­
cha belgilarga ega bo‘ladi, bu belgilarga asoslangan holda hodisa 
va m oddalar sinflarga, guruhlarga bo ‘linadi, ya’ni klassifikatsiya 
qilinadi. M asalan, D.I. M endeleyevning elem entlarni ortib bo- 
ruvchi atom og‘irligiga ko£ra joylashtirilgan davriy sistemasi. H ar 
bir elem entlar va jism larning birikm alaridagi barcha xossalari 
davriy su r’atda takrorlanib turadi, atom og‘irligiga qonuniy ra- 
vishda bog'liq bo‘ladi deb, isbotlandi.
D.I. Mendeleyevning elem entlar davriy sistemasiga (klassi- 
fikatsiyasi) m oddalarning atom og‘irligi asos qilib olingan. Bu 
asos kimyo fani tarixida yangi davrning vujudga kelishiga im kon 
berdi, m oddalarning tuzilishi to‘g‘risidagi ta ’lim otning taraqqiy 
etishiga sabab bo‘ldi.
Ayrim hollarda sun’iy klassifikatsiyalar ham qo‘llaniladi. M a­
salan, o ‘sim liklarning barglarini va gullarining rangi, shakliga 
qarab klassifikatsiyalashdan dekorativ o ‘sim likshunoslikda amaliy 
jih atdan foydalaniladi.
D em ak, am aliyotda klassifikatsiyalash asosiy va sun’iyga 
ajratiladi. Kutubxona bibliografiya ishida bu jarayon qanday ke- 
chadi. K utubxonashunoslik ishining a n ’anaviy ish faoliyati huj­
ja tla rn i klassifikatsiyalashda asos — hujjatlarning m azm uni qilib 
olinadi. Bu usul hujjatlar klassifikatsiyasiga tabiiy klassifikatsi­
ya deb qarash im konini beradi. H ujjatlarni formatiga, tiliga, 
chiqarilgan joyiga, betlar soniga qarab tan lab olish sun’iy klas- 
sifikatsiyaga misoldir. D yuining 0 ‘n lik Klassifikatsiyasi (The 
Dewey D ecim al Classification D D C ) kitob klassifikatsiyasi si-
33


fatida, Universal o‘nlik klassifikatsiyasi esa (U O ‘K) bibliografik 
klassifikatsiya sifatida qabul qilindi. Bibliografik klassifikatsiya 
ham chuqur va batafsil klassifikatsiya uchun qo‘llaniladi. Bataf- 
sil klassifikatsiya m ikro hujjatlar uchun qo‘llaniladi. Kongress 
kutubxonasi klassifikatsiyasi chuqur klassifikatsiyaga asosan 
faoliyat yuritadi. K ichik kutubxonalarning talabiga javob be- 
ruvchi va unchalik batafsil bo'lm agan klassifikatsiya Keng yoki 
U m um iy klassifikatsiya deyiladi. D yu in in g 0 ‘nlik klassifikatsi- 
yasining b oshlang'ich n ash rlari ham shu klassifikatsiya turiga 
m ansub bo 'lg an 1. K utubxona fondlari goho maxsus m aqsadlarni 
ko‘zlab, ana shunday ajratiladi, biroq, odatda, 

Download 5,22 Mb.
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   128




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva

Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish