|
Qattiq jismlarda diffuziya hodisalari
|
| bet | 7/14 | | Sana | 08.06.2024 | | Hajmi | 188,17 Kb. | | #261558 |
Bog'liq FIZIKAAAAQattiq jismlarda diffuziya hodisalari.
Qattiq jismning fazoviy panjarasini tashkil qiluvchi har bir zarra (atom yoki ion) muvozanat vaziyat atrofida tebranib turadi. Qattiq jismning ichki energiyani mana shu tebranishlarning energiyasidan iboratdir.
Qattiq jismlardagi zarralarning issiqlik harakati, gaz va suyuqliklardagi zarralarning issiqlik harakatidan shuning uchun farqlanadi. Gazlarda alohida molekulalar erkin uchib yuradi va bir-biri bilan faqat elastik to`qnashishlarga uchraydi; gazlarda diffuziya jarayoni tezlik bilan o`tishiga olib keladi.
Suyuqliklarda esa molekulalar o`zining tartibsiz harakati tufayli qo`shni molekulalar bilan uzluksiz tebranib turadi. Suyuqliklarda ham, gazlardagiga nisbatan sekinroq bo`lsada diffuziya mavjuddir. Ammo qattiq jismlarda zarralar (atom va ion) ma`lum muvozanat atrofida tebranib tursada, bir joydan ikkinchi kamdan kam holda joyga o`tishi mumkin, shu sababli diffuziya juda sekin bo`ladi. Qattiq jismning temperaturasi ko`tarilsa, zarralarning muvozanat vaziyatlardan chetlanishlari ko`payadi. Bu qattiq jismni issiqlikdan kengayishiga olib keladi.
Qattiq jismning ichki energiyasi jismni tashkil qiluvchi zarralarning zapas tebranish energiyasidan va shuningdek, ularning o`zaro potensial energiyasidan iboratdir, ya`ni ga teng bo`ladi. Kristall panjarani tashkil qiluvchi zarralar (atomlar va ionlar) umuman aytganda, erkin bo`lmaydi, chunki ular orasida anchagina o`zaro ta`sir kuchlari bo`ladi. Shuning uchun zarralarning tebranishlarini bog`langan tebranishlar deb qarash kerak; butun panjarada turli chastotali tebranishlar vujudga keladi. Shu tebranishlarning energiyasi nazarga olinishi kerak.
Har bir zarra muvozanat vaziyat atrofida tebranma harakat qiladi. Zarra tebranishining o`rtacha energiyasini aniqlash uchun, zarra ham kinetik, ham potensial energiya zapasiga ega bo`lishini e`tiborga olish kerak.
Har bir zarra muvozanat vaziyat atrofida uch yo`nalishda tebranishini e`tiborga olinsa, zarraning erkinlik darajasi i=3 ga teng bo`ladi. Shuning uchun o`rtacha kinetik energiya
Yuqori chastotali signallarni uzatish usullari. Yuqori chastotali signallarni uzatish usullari quyidagilardan foydalaniladi:
Interpolatsiya: Bu usulda, mavjud signalning orqa qavsida bo'shliqni to'ldirish uchun signalning qavsini kengaytirish va yoqilg'i (zero-padding) qo'shishdan foydalaniladi. Bu usul bilan signalning spektri kengayadi, ammo ma'lum bir signalning uzunligini o'zgartirmaydi.
Fazoviy o'tkazish (Phase vocoding): Bu usulda, signalning fase vakili o'zgartiriladi, shuningdek spektri kengayadi. Fazoviy o'tkazish asosan avlodlarni tashkil etish va ovozni uzatish uchun ishlatiladi.
Chastotali o'tkazish (Frequency shifting): Bu usulda, signalning chastotasi o'zgartiriladi. Chastotali o'tkazish asosan radiosignal ovozini uzatish uchun ishlatiladi.
Fazoviy tashkil etish (Phase vocoder): Bu usulda, signalning fase vakili va amplitudasi o'zgarib turadi. Fazoviy tashkil etish asosan musiqa va ovoz ishlanuvchanliklarida ishlatiladi.
Chastota bo'shlig'i (Frequency domain zero-padding): Bu usulda, spektrning orqa qismini kengaytirish uchun nol qavsini qo'shishdan foydalaniladi. Bu usul bilan signalning spektri kengayadi, ammo signalning uzunligi o'zgartirmaydi.
|
| |
