150
Kópshilik waqıtta «Shina» topologiyasıda oraydan tarqvtılǵan tosınnanlı
basqarıw usılı isletiledi, sebebi barlıq ob’ektlerdiń tarmaq adapterleri bul jaǵdayda
bir qıylı boladı. Oraydan tarqatılǵan basqvrıw usılın qollanǵanda barlıq ob’ektler
tarmaqqa baylanısıw huquqı birdey boladı, yaǵnıy topologiya qásiyeti
menenbasqarıw qásiyetleri sáykes túsedi. Paketti qashan uzatıw haqqındaǵı qarar
har bir wobiekt tárepinen óz ornında hám tarmaq jaǵdayın analiz etiwden soń ǵana
qabıl etedi. Bul jaǵdayda abonentler ortasında tarmaq baylanısıw ushın báseki bar
boladı, sol sebepli olar ortasında konflikt jaǵdayı bolıwı múmkin hám uzatıp
atırǵan maǵlıwmatta paketlerdi bir-biriniń ústine shıǵıwı sebepli sorılıw jaǵdayı da
bolıwı múmkin (demek, qátelik kelip shıǵadı).
Tarmaqqa baylanısıw algoritmleriniń kópshiligi bar, yaki basqasha qılıp
aytqanda baylanısıw
ssenariysi, olar ádette júdá quramalı boladı. Olardı tańlaw
tiykarınan,
tarmaqtan
uzatıw tezligine, shinanıń uzınlıǵına, tarmaqtıń
júklengenligine (tarmoq trafikası), uzatıw kodınıń túrine baylanıslı boladı. Sonnı
da aytıp ótiw kerek bazı jaǵdaylarda shinaǵabaylanısıwın basqarıw ushın
qosımsha baylanıs jolı isletiledi. Bu kontroller qqurılmaların hám baylanısıw usılın
ápiwayılastıradı. Biraq ádette tarmaq narqın kabeller uzınlıǵı asıw yesabına
sezilerli asıradı hám qabıl etiw de uzatıw qurılmaları sanın da asıradı. Sonıń ushın
bul sheshim kóp tarqalmaydı.
Barlıq maǵlıwmat uzatıwdı basqarıwdıń tosınnanlı usıllarınıń mánisi júdá
ápiwayı boladı. Tarmaq bánt eken, yaǵnıy onnan paket uzatılıp atırǵan waqıtta,
Maǵlıwmat uzatıwdı qálegen abonent tarmaq bosawın kútedi. Keri jaǵdayda
sorılıw payda bolıp eki pakete joq bolıwı múmkin. Tarmaq bosaǵannan soń ǵana,
maǵlıwmat uzatıwdı qálegen abonent óz paketin uzatadı. Egerde ol ob’ekt penen
bir waqıtta basqa bir neshe ob’ekt de paket uzatsa, kolliziya jaǵdayı júzege keledi
(konflikt, paketlerdiń toqnasıwı). Konflikt barlıq ob’ektler tárepinen
qayt etilip,
maǵlıwmat uzatıqtatıladı hám bir neshe waqıttan soń paketti uzatıwdı qaytadan
tiklewge háreket etedi.
151
Bul jaǵdayda qaytadan kolliziya jaǵjayın júzege keltiriw itimaldan jıraq emes,
jáne óz paketin uzatıwǵa urınıwlar boladı. Tap sonday jaǵday pakettiń kolliziyasız
uzatılǵanǵa shekem dawam etedi.
Kóbinshe tártip ornatıw (prioritet) sisteması pútin bolmaydı, kolliziya jaǵdayı
anıqlanǵannan keyin abonentler tosınnanlı nızamǵa tiykarlanǵannan keyingi
uzatıwǵa shekem háreketti uslap turıw waqtın tańlaydı. Mine usı usılda
standart
CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) maǵlıwmat
almasıwın basqarıw usılı da isleydi, bul usıl eń kóp tarqalǵan hám tanıqlı Ethernet
tarmagında paydalanılǵan. Onıń tiykarǵı abzallıǵı sonnan ibarat, barlıq ob’ektler
teń huquqlı hám olardan hesh biri kóp waqıtqa basqa ob’ektlerge paket uzatıwdı
toxtatıp qoymaydı (tártip ornatılǵanlıǵı sıyaqlı).
Barlıq usı sıyaqlı usıllar tarmaq arqalı bolmaǵan maǵlıwmat almasıwı bolǵan
halda jaqsı isleydi. Paydalansa bolatuǵın dárejedegi sıpatlı baylanıs waqtı tek 30 –
40 % ten artıq bolǵan júkleme bolsa ǵana támiyinlenedi dep esaplanadı (yaǵnıy
tarmaq barlıq waqıttıń 30 – 40% ten kóbi bánt bolǵanda). Úlken júkleme
bolǵanda qayta ushrasıwlar tez júz berip turıw nátiyjesinde kollaps jaǵdayı júz
beredi, yaǵnıy jumıs ónimdarlıǵı keskin kemeyip ketiw jaǵdayına keledi. Barlıq
usınday usıllardıń jáne bir kemshiligi tómendegilerden ibarat, tarmaqqa qansha
waqıttan soń baylanısıwǵa
kepillik berilmeydi, bul waqıt paketlerdi tarmaqqa
ulıwma júklengenliginen ibarat boladı.
Signal hár qanday ortalıqtan sol waqıtta tarqalmaydı, tarmaq úlken ólshemli
bolǵanda (hám jáne úlken diametrli tarmaq dep te ataladı) tarqalıwdıń keshigiwi
wonlap hám júzlep mikrosekundlardı payda etiwi múmkin hám bir waqıttıń ózinde
júz beretuǵın waqıyalar haqqındaǵı maǵlıwmattı túrli abonentler bir waqıtta
almaydı. Bul sorawǵa juwap beriw ushın 6.2.2-súwretke qaraymız. L – tarmaqtıń
tolıq uzınlıǵı, V – tarmaqda isletilgen kabel túrinde signaldıń tarqalıw
tezligi
bolsın. Aytayıq , 1 – abonent óz maǵlıwmatın uzatıwdı tamamlaydı, biraq 2 hám 3
abonentler 1 – abonent maǵlıwmat uzatıp atırǵan waqıtta maǵlıwmat uzatıwdı
qálep qalsın. Tarmaq bosaǵannan soń 3 – abonent bul waqıyadan xabar tabadı hám
maǵlıwmat uzatıwdı signal tarmaqtıń pútkúl uzınlıǵına jetetuǵın waqıttan soń
152
uzatıwdı baslaydı, yaǵnıy L/V waqıttan soń, 2 – abonent tarmaq bosawı menen
maǵlıwmat uzatıwdı baslaydı. 3 – abonent paketi 2 – abonentke 3 – abonent
uzatıwdı baslaǵannan keyingi aralıǵında jetip keledi. Bul waqıt aralıǵında 2 –
abonent óz paketin uzatıwdı
tamam etiwi kerek emes, keri jaǵdayda 2 – abonent
paketler ushrasıwı haqqında xabarsız qaladı (kolliziya jaǵdayınan).
Sonıń ushın paketti minimal ruxsat etilgen tarmaqdaǵı waqtı 2L/V tpayda
etiwi kerek, yaǵnıy signaldı tarmaqtıń tolıq uzınlıǵınan ótiw waqtınan eki yese kóp
bolıwı kerek (yaki tarmaq uzınlıǵınıń eń uzın jolına). Bul waqıtta signaldı
tarmaqda aylanba uslanıw waqtı dep jtiledi, yaki PDV (Path Delly Value). Aytıp
ótiw kerek, bul waqıt aralıǵın tarmaqtaǵı túrli waqıyalardıń universal ólshewi dep
qaraw múmkin.
