O‘zbekistonning ma’lumotlarni shifrlash standarti

Download 2,72 Mb. Pdf ko'rish
bet	52/191
Sana	13.01.2024
Hajmi	2,72 Mb.
	#136339

1 ... 48 49 50 51 52 53 54 55 ... 191

Bog'liq
61b762c5e6d666.07483815

BaytAlmash()

O‘zbekistonning ma’lumotlarni shifrlash standarti. O’z DSt 1105-2009
ma’lumotlarni shifrlash algoritmi diamatritsaviy funksiyalarni qo‘llagan holda 256
bit uzunlikdagi ma’lumotlar blokini shifrmatnga o‘girish va shifrmatnni dastlabki
matnga ugirish uchun 256 yoki 512 bit uzunlikdagi kriptografik kalitlardan
foydalanishga mo‘ljallangan.
Ushbu standartda O‘z DSt 1109 bo‘yicha atamalar, hamda quyidagi
atamalar mos ta’riflari bilan qo‘llanilgan:
- initsializasiyalash vektori: Kriptografik algoritm doirasida kriptografik
jarayonning tayanch nuqtasini aniqlash uchun ishlatiladigan vektor;
- seans kaliti: Shifrlash kaliti va funksional kalit asosida shakllanadigan
maxfiy kalitlarning ikki o‘lchamli massivi;
- shifrlash vositalari: Axborot almashtirishning kriptografik algoritmlarini
amalga oshiruvchi va ularni qayta ishlashda, saqlashda va telekommunikasiya
kanallari bo‘ylab uzatishda axborotni ruxsat etilmagan foydalana olishdan
muhofaza qilish uchun mo‘ljallangan apparat, dasturiy va apparat-dasturiy
vositalar;
- shifrmatn bloklarini ilaktirish rejimi: Har bir shifrlangan (dastlabki matnga
o‘girilgan) kriptografik blok oldingi shifrlangan (dastlabki matnga o‘girilgan)
blokka bog‘liq bo‘lgan shifrlash rejimi. Birinchi blok uchun shifrmatnning oldingi
bloki sifatida initsializasiyalash vektoridan foydalaniladi. Ochiq matnning oxirgi
bloki to‘liq bo‘lmagan holatda, u zarur uzunlikkacha to‘ldiriladi;
- elektron kod kitobi rejimi: Ochiq matnning barcha bloklari ma’lumotlarini
shifrlash algoritmlariga muvofiq bir-biridan mustaqil, bitta kalit bilan
shifrlanadigan shifrlash rejimi.
Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi quyidagi funksiyalardan foydalanadi[9]:

108

Aralash() – oddiy shifr almashtirish bo‘lib, dastlabki matnni
shifrmatnga va teskari yo‘nalishda almashtirish uchun diamatritsaviy qismlar
ustida amalga oshiriladi; mazkur shifralmashtirish kirishi Holat massivining
diamatritsaviy qismlari hamda K1 va K2 massivlari bo‘lib, chiqishi Holat
massividir;

BaytAlmash() – oddiy shifralmashtirish bo‘lib, dastlabki matnni
shifrmatnga va teskari yo‘nalishda Holat massivi elementlarini almashtirish
massivi elementlari bilan bayt sathida almashtirish uchun foydalaniladi; mazkur
shifralmashtirish kirishi bayt sathida Holat massivi, almashtirish masivi chiziqli
massiv BsA [256] yoki BsAD [256] bo‘lib, chiqishi bayt sathida Holat massividir;

Sur() – Holat massivi elementlarini yanada yaxshiroq aralashtirish
uchun, dastlabki matnni shifrmatnga va teskari yo‘nalishda almashtirishda
foydalaniladi; mazkur almashtirish kirishi bayt sathida Holat massivi, chiqishi
ustun bo‘ylab shifrlashda pastga va satr bo‘ylab o‘ngga yoki shifrni ochishda ustun
bo‘ylab yuqoriga va satr bo‘ylab chapga surilgan bayt sathida Holat massividir;


Download 2,72 Mb.

1 ... 48 49 50 51 52 53 54 55 ... 191

Download 2,72 Mb.

Pdf ko'rish