|
Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali
|
| bet | 87/186 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 16,04 Mb. | | #250922 |
Bog'liq Himoyalangan yer sabzavotchiligi. 2021-2022 umuka30-rasm. Bodring gullarini asosiy turlari (N.V.Borisovdan).
1 – ari bilan changlanadigan kalta mevali navlarining urg‘ochi gullari;
2 – partenokarpik uzun mevali navlarning gullari; 3 – erkak gullar.
Bo‘g‘imlarda urg‘ochi gullar soni turlicha bo‘lishi mumkin: bitta, ikkita va birqancha (to‘pgul), erkak gullar ko‘p miqdorda paydo bo‘ladi. Erkak va urg‘ochi gullar ayrim bo‘g‘inlarda (erkak va urg‘ochi bo‘g‘inlar) yoki har birida aralash holda shakllanishi mumkin. Pastki bo‘g‘in barg bo‘g‘inlaridan ko‘proq erkak gullar paydo bo‘ladi. Poyaning pastki qismidan yuqoriga ko‘tarilib borgan sari erkak va urg‘ochi gullarni nisbati urg‘ochi gullari ko‘payishi tomon o‘zgarib boradi. Asosiy poyaning eng yuqori bo‘g‘inlari va yuqorigi tartib bachkilari faqat urg‘ochi guli bo‘lishi mumkin. Urg‘ochi gullar ochilishidan 2-3 kun ilgari o‘ziga changni qabul qilishga tayyor bo‘ladilar.
Bodringda ikki uyli shakllari ham ko‘p uchraydi. Ularni topilishi bodring ekinini rivojlanishida katta rol o‘ynadi. Ularni birida urg‘ochi gullar ko‘proq bo‘lib va faqat poyaning pastki qismida 2-3 ta erkak gullar paydo bo‘ladi. Boshqalarida ko‘proq erkak va istisno tariqasida urg‘ochi gullar paydo bo‘ladi. Bunday shakllardan foydalanish arilar yordamida changlatish hisobiga geterozisli duragaylarni yaratilishini ta’minladi.
Yaratilgani partenokarpik navlar changlanmagan mevalarni hosil qilishda bu mevalarni uzoq muddat tovar holatini saqlab turishga, terim vaqtini uzaytirib o‘tkazishga imkon beradi. Bu duragaylar issiqxona sabzavotchilikda keng foydalaniladi.
Yashil bodring mevalari kattaligi (20-3000 g gacha), shakli, tuzilishi va rangi bo‘yicha farqlanadi. Birra bodring mevalarini yuzi tuksiz silliqdan to qobirg‘aligacha va bo‘rtiq tikanli bo‘lishi mumkin. Tuklanishi oddiy, murakkab va aralash bo‘lishi mumkin. Mevasi oq rangdan to qora-yashilgacha, jilvasi oqdan to qora ranggacha bo‘lishi mumkin. Qora rangda tuklangan barra bodring mevalari deyarli tez sarg‘ayib ketadi va tovarlik ko‘rinishini yo‘qotadi. Muhim belgilaridan biri – achchiq ta’m beruvchi kukurbitatsinlarni to‘plash qobiliyatidir. Ayrim navlarda meva va barglar, boshqalarda – faqat barralar taxir bo‘lishi mumkin.
Bodring o‘simligi, asosan haydalma qatlamda joylashgan tarmoqlangan ildiz tizimini hosil qiladi. Bodring urug‘ bargining pastki qismidan va poya bo‘g‘inlaridan ham qo‘shimcha ildizlarni oson hosil qiladi. Urug‘ unib chiqqandan so‘ng ildiz tizimini rivojlanishi, yer ustki qismiga nisbatan o‘zib ketishi bilan tavsiflanadi. Ildizni tez o‘sishi tuproqda havo almashinuvi (aeratsiya) yaxshi bo‘lishini talab qiladi.
|
| |
