Protsessorlar avlodi
IBM PC platformasining uzoq yillar davomida rivojlanishida protsessorlarning bir necha
o„nlab avlodi almashdi, lekin ularning hammasi hozircha sakkiz avlodga joylashmoqda. M
a‟lumot
uchun o„tgan avlodlarning qisqacha obzori.
1. Birinchi avlod – IBM PC kompyuterlarida ishlagan Intel 8086 protsessorlaridir. Bugun
gi
kunda bu kompyuterlar haqida gapirishga hojat yo„q.
2. IBM PS AT 286 kompyuterlari ikkinchi avlod Intel 80286 protsessorlarida yig„ilar edi. 80-
yillar oxirida bunday kompyuterning narxi ikkita «Volga» avtomobili narxiga teng kelar e
di, lekin
bugun bu kompyuter sovg„aga olishga ham arzimaydi. Dasturaviy ta‟minotni tanlashga bo
„lgan
ovoragarchilik (ularni topish kundan-kunga qiyin bo„lib bormoqda) erishgan
natijalarni oqlamaydi.
3. Uchinchi avlod protsessorlari Intel 80386 da yig„ilgan IBM PC AT 386 kompyuterlari
da
bugunchalik ishlasa bo„ladi. Ular «elektron yozuvchi mashina» sifatida xizmat qilishi mu
mkin va
Internetda chiday oladigan darajada ishlashni ta‟minlash qobiliyatiga ega. Lekin umumiy
printsip
mavjud: model qanchalik eskirgan bo„lsa, unga zarur bo„lgan dasturlarni topish shunchali
k qiyin,
42
ularni sozlash shunchalik qiyin va buning uchun shunchalik ko„p bilim va tajriba zarur bo„ladi.
Shu
sababli, bunday eski kompyuterni sotib olishga tejalgan mablag„, ovoragarchilikka arzimaydi.
4. To„rtinchi avlod protsessorlari Intel 80486 da yig„ilgan IBM PC AT 486 kompyuterlar
ida
dasturlarning zamonaviy to„plami bilan bugun ishlasa bo„ladi, lekin bu dasturlar versiyalari ikki-
uch
avlodga eskirgan. Bu holda ham o„tmishga o„tib ketgan narsalarni o„rganishga vaqt sarflanadi, l
ekin
bu foydadan holi emas. Olingan tajriba yangi dasturlarni va yangi kompyuterlarni o„zlasht
irishda
asqotadi.
5. Beshinchi avlod protsessorlari (Intel Pentium 60 va Intel Pentium 66)da birinchi Pentiu
m
kompyuterlari yig„ilgan. Texnikaviy nuqtai nazardan bu kompyuterlar ko„p yangi narsalar berish
gan
bo„lsa ham, iste‟molchi nuqtai nazaridan to„rtinchi avlod protsessorlari haqida aytilgan gap bul
arga
ham taalluqli.
6. Oltinchi avlod protsessorlariga Intel Pentium 75, 90, 100 va 133 asosidagi modellar kiradi.
Bugungi kunda ular eskirib bo„ldi, lekin ofis dasturlarida ishchi hujjatlarni ishlab chiqishg
a
mo„ljallangan tizimlarda ishlashni davom ettirmoqdalar. Ular kompyuter o„yinlariga ham y
araydi,
lekin hammasiga emas. Oltinchi avlod protsessorlari bazasida yig„ilgan kompyuterlarni yet
tinchi
avlod protsessorlariga o„tkazib, operativ xotira hajmini orttirib, bikr disk, videokarta, tovush kart
asi,
CD-ROM diskovodlarini almashtirib, asta-sekin modernizatsiya qilish mumkin.
7. Bugungi kunda ishlayotgan protsessorlarimiz yettinchi avlodga taalluqli. Bu avlodni
hozirgi paytda eskirgan Intel Pentium MMX, Intel Pentium II, Intel Pentium III, Intel Pentium I
V va
Intel Pentium Pro protsessorlari ochib berdi.
Mikrosxemalarning eng katta kompaniyasi Willamette yadrosida 128 Kbayt ikkinchi daraja
keshli ikkita yangi Intel 1,7 GGts Celeron protsessorini ishlab chiqdi. Yangi protsessorlar
qimmat
bo„lmagan personal kompyuterlarida foydalanish uchun mo„ljallangan.
Takt chastotasi 1,7 GGts bo„lgan Intel Celeron protsessori 0,18-mikronli texnologiya
bo„yicha ishlab chiqiladi va 400 MGts chastotada ishlaydigan shinani ta‟minlab turadi (5.
1-rasm).
Intel Celeron markaziy protsessorlari MS-
DOS, Windows 3.1, Windows for Workgroups 3.11,
Windows 98, Windows 95, OS/2, UnixWare, SCO UNIX, Windows NT, Windows 2000,
OPENSTEP va Sun Solaris operatsion tizimlarida ishlaydigan dasturaviy ta‟minot bilan bu
tunicha
bir-biriga to„g„ri keladi (chiqishadi).
5.1-rasm. Takt chastotasi 1,7 GGts bo„lgan Intel Celeron protsessori
Ushbu qo„llanma yozilayotgan paytda sakkizinchi avlod protsessorlari – Intel Itanium va
Intel Itanium 2 hamda AMD Opteron paydo bo„ldi. Bu – IBM PC uchun birinchi 64-
razryadli
protsessorlardir.
Intel kompaniyasi Intel Itanium 2 protsessorining unumdorligi haqida ma‟lumotlarni
publikatsiya qildi. High-
end serverlari va superkompyuterlar uchun mo„ljallangan bu protsessorning
unumdorligi – Itanium protsessori unumdorligidan ikki marta yuqoridir.
Yuqori ko„rsatkichlarga mikroarxitekturadagi yangiliklar va chip takt chastotasi oshirilishi
hisobiga erishildi. Itanium 2 protsessori kristallda 3 Mbayt uchinchi darajali keshga ega,
yangi
protsessorning takt chastotasi 1 GGts.
43
Bitta Itanium 2 protsessori va E8870 chipseti bilan jihozlangan tizimlar Stream testida
(xotiraning o„tkazuvchanlik qobiliyati) yuqori natijalar – taxminan 3,7 Gbayt/s – ko„rsatis
hi lozim,
bu – Itanium protsessorli tizim ko„rsatkichlaridan 2,5 marta yuqoridir.
Kompaniya vakillari Itanium ning keyingi avlodlari – Madison va Deerfield 2003 yil
o„rtalarida, Montecito esa – 2004 yilda chiqishini ma‟lum qilishdi.
2003 yil 22 aprelida AMD kompaniyasi Opteron server protsessorlarining yangi seriyasini
taqdim qildi (5.2-rasm).
5.2-rasm. AMD Opteron
Yangi chiplar x86-64 instruktsiyalari to„plamidan foydalanishadi va yangi 64-razryadli
instruktsiyalarga maxsus optimallashtirilgan dasturaviy mahsulotlar bilan hamda x86 koman
dalar
to„plami bazasidagi protsessorli kompyuterlar uchun mavjud 32-
razryadli ilovalar bazasi bilan
ishlash qobiliyatiga ega.
AMD fikricha 32-razryadli dasturlarni to„laqonli qo„llab-
quvvatlash Intel ga nisbatan bozor
afzalligini ta‟minlashi kerak. Intel 64-
razryadli Itanium protsessorlarini chiqarmoqda; ular hozirgi
paytda keng tarqalgan dasturlar bilan yaxshi chiqishmaydi.
Yangi protsessorlar oldingilariga nisbatan katta unumdorlikka ega. Bir protsessorli
konfiguratsiyalar uchun Opteron 146 protsessorining eng katta unumdorligi – sekundda 71
68 mln.
nazariy operatsiyalar (MTOPS)dir, 144-modelda esa 6451 mln. MTOPS. Ikki protsessorli
konfiguratsiyalarda Opteron 246 dagi kompyuter unumdorligi 13667 MTOPS, 244-
modelda esa –
12300 MTOPS. To„rtta Opteron 846 protsessordagi server sekundda 26667 mln. nazariy
operatsiyalarni bajaradi, o„xshash Opteron 844 dagi mashinada esa – 24000 MTOPS.
| 