Toshkent davlat texnika universiteti

dasturli va multidasturli rejimlarda ishlashi mumkin.
B i r d a s t u r l i r e j i m d a ishlaganda EHM xotirasida faqat bitta dastur bo„ladi va faqat s
hu
dastur bajariladi. Bunday rejim odatda mikro-
EHM va personal EHMlar uchun xos, ya‟ni individual  
foydalaniladigan EHMlar uchun xos.
M u l t i p r o g r a m m a l i ( k o „ p p r o g r a m m a l i ) r e j i m d a ishlaganda EHM xoti
rasida
bir nechta dasturlar bo„ladi, ular tizimda hosil bo„layotgan vaziyatga qarab protsessor bir masala
dan
ikkinchisiga o„tish oralig„ida qisman yoki to„liq bajariladi. Multidasturli rejimda mashina
vaqti va
operativ xotira samaraliroq foydalaniladi, chunki yechilayotgan masalada protsessorning ku
tish
rejimiga o„tishi talab qilinadigan qandaydir vaziyat paydo bo„lganda, protsessor boshqa m
asalani
yechishga o„tadi va uni shunga o„xshash vaziyat paydo bo„lgunicha bajaradi va h.k. Mult
idasturli
rejim realizatsiya qilinganda masalalardan bir-
biriga o„tishi navbati aniqlanishi va o„tish momenti
tanlanishi talab qilinadi, bundan murod – mashina vaqti va xotiradan maksimal darajada s
amarali
foydalanishdir. Multidasturli rejimni EHM apparat vositalari va OT vositalari ta‟minlaydi.
Bu
murakkab EHMlarga xos; ularda mashina yechishga o„tadi va uni shunga o„xshash vaziya
t paydo
bo„lgunicha bajaradi va h.k. Multidasturli rejim realizatsiya qilinganda masalalardan bir-
biriga o„tishi

navbati aniqlanishi va o„tish momenti tanlanishi talab qilinadi, bundan murod – mashina
vaqti va
xotiradan maksimal darajada samarali foydalanishdir. Multidasturli rejimni EHM apparat v
ositalari
va OT vositalari ta‟minlaydi. Bu murakkab EHMlarga xos; ularda mashina vaqtining narxi 
mikro-
EHMlarnikiga qaraganda ancha qimmat. Oxirgi paytlarda personal EHMlarning imkoniyatlar
i ortib
borishi bilan, ular uchun bir necha masalalar yechilishini bir vaqtda kuzatish va shu bilan muhan
dis
ishi samarasini oshirish imkonini beradigan multidasturli OTlar ishlanmoqda.
Multidasturli rejimda ALT foydalanuvchilarining dasturlari qaysi tartibda bajarilishiga qara
b,
masalalarni paketli ishlash va ko„pchilik birdaniga foydalana oladigan rejimlarni farqlashadi.
P a k e t l i i s h l a s h r e j i m i d a masalalar bir yoki bir nechta qatorga teriladi va ular birma
-
bir bajarish uchun tanlanadi.
K o „ p c h i l i k b i r d a n i g a f o y d a l a n a d i g a n r e j i m d a foydalanuvchi o„zinin
g
masalasini bajarishga istalgan ixtiyoriy vaqtda qo„yadi, ya‟ni bunday HT har bir foydalan
uvchiga
go„yo individual foydalanuvchi rejimini realizatsiya qiladi. Bu odatda kvantaviy mashina v
aqti
yordamida amalga oshadi; bunda EHM operativ xotirasidagi har bir masalaga kvant vaqti ajratila
di.
Kvant vaqti tugaganda protsessor boshqa masalaga ulanadi yoki HTdagi vaziyatga qarab y
echilishi
uzilgan masalani yechishni davom ettiradi. Mashina vaqtini kvantlab ko„pchilikka birdanig
a

foydalanish imkonini ta‟minlaydigan hisoblash tizimlarini – vaqt taqsimlanadigan HTlari d
eb
atashadi.
Avtomatik boshqarish tizimlarida real vaqt rejimi tushunchaqidan keng foydalaniladi; bund
a
masalalarni yechish tezligi ularning HTga kirib borishi tezligiga teng yoki katta bo„ladi. ALTda r
eal
vaqt rejimi deganda muhandisning EHM bilan shunday muloqoti tushuniladiki, unda muha
ndis
so„roviga javoblar insonga qulay tezlikda keladi.

Download 1,86 Mb.