Noorganik birikmalar: bornaya kislota, natriya tetraborat, perekis vodoroda, og‘ir mettallar tuzi (Ag – kumush suv).
Metalloorganik birikmalar: asosan simob preparatlari( fenilrtutnыe soli- keng qo‘llaniladigan fenilrtuti nitrat — dlya in’eksiy (0,001—0,002%), ko‘z tomchilarda 0,005%; surtmalarda -0,007—0,01%; mertiolat — in’eksiyalarda-0,001%, surtmalarda-0,02—0,1%; monosept -1:2500 ko‘z tomchilar uchun.
Organik birikmalar:
spirtlar (etil, benzil, feniletil, xlorbutanolgidrat i dr.);
fenollar ( fenol, trixlorkrezol);
organik kislotalar (benzoy va uning natriyli tuzi, sorbin kislota va uning xosilasi), paragidroksibenzoy kislotaning murakkab efirlari (metilovыy — nipagin, propilovыy — nipazol, butilovыy — butaben), to‘rtlamchi ammoniy birikmalar tuzlari (benzalkoniya xlorid, benzaetoniya xlorid, setilpiridiniya xlorid, dimetil-dodetsilbenzilammoniya xlorid).
2. Dori turlarini konservirlash (konservatsiya qilish). Dori turlarni tayyorlash davomida DD zarurat tug‘ilganda konservantlarni qo‘shishga ruxsat beradi.
a) tibbiyotda ishlatishga ruxsat etilgan konservantlarni (Na benzoat, sorbin kislotasi, nipagin, nipazol va boshqalar) suvli ajratmalarga qo‘shish qaynatma va damlamalarning turg‘unligini sezilarli darajada oshiradi.Kislotalardan sorbin kislotasi 0,05-0,2 % konsentratsiyada ishlatiladi.
3. Metalloorganik konservantlardan 0,01 % li etanolmerkuriy xlorid va 0,005 % li mertiolat qiziqish uyg‘otadi. Konservantlar dorilarga eritmani sterilizatsiya qilish oldidan qo‘shiladi. Nipagin va nipazol kam
eruvchan (bo‘lgan)ligi sababli issiq suvda eritiladi va yaxshilab chayqatiladi.
d) Kosmetik preparatlarni tayyorlashda konservantlar sifatida etil spirti, Natriy tetraborat, salitsil kislotasi, benzoy kislotasi va boshqalar ishlatiladi. SHuning uchun konservantlarni qo‘llash faqat boshqa fizikaviy usullar yoki texnologik jarayonlar bilan mikroblar bilan ifloslanishini oldini olish imkoniyati bo‘lmasa tavsiya etiladi.
In’eksiyalarda ayniqsa orqa miya (spinomozgovыe), va birmartalik xajmi 15 ml oshiq bo‘lsa konservantlar saqlamaslik lozim.
Nazorat savollari
1.Zamonaviy antioksidantlar xaqida nima bilasiz?
2. Antioksidantlarning ta’sir etish mexanizmi nimada?
3. Zamonaviy konservantlar ta’rifi va tasnifi ularni ta’sir etish mexanizmi.
4..Zamonaviy konservantlar va antioksidantlarni qo‘llash prinsiplari
|
Adabiyotlar
1.Чуешов В.И. Промышленная технология лекарств.Харьков.-2002.-761с
2.Миралимов М.М., Абдуллаева Х.К., Назарова З.А.
Стерил дорилар технологияси Тошкент.-2006.-209
3. AultonM.E., K. Taylor. Aulton's Pharmaceutics, 4th Edition//
Churchill- Livingstone, London, United Kingdom, 2013- 908 pages
4. Тихонов А.И., Ярных Т.Г. ТехнологиялекарствХарьков.-2002.-
704 с.
5.Kраснюк И.И., Михайлова Г.В, Е.Т.Чижова Фармацевтическая
технология.М.:-2004.-464 с.
6. Синёв Д.И., Марченко Л.Г., Синёва Т.Д. Спаравочное пособие
поaптечной технологии лекарств.-С.Петербург 2001.-316 с.
|
