Toshkent Kimyo – texnologiya instituti Shahrisabz filiali III kurs tmj fakulteti talabasi Ismoilov Jayxunning “Eruvchanlikni gazlarning bosimiga bog’liqligi” mavzusida tayyorlagan taqdimoti

3.Eruvchanlikni gazlarning bosimiga bog’liqlik xossalari

Eriydiganlikka ta'sir qiluvchi asosiy omillar

• Eriydiganlikka ta'sir qiluvchi asosiy omillar
• 1- qutblanish
• 2- Umumiy ionning ta'siri
• 3- Harorat
• 4- Bosim
• 5- Erigan moddaning tabiati
• 6- mexanik omillar

Asosiy eruvchanlikka ta'sir qiluvchi omillar ular qutblanish, umumiy ion effekti, harorat, bosim, erigan moddaning tabiati va mexanik omillar. Eriydiganlik - bu qattiq, suyuq yoki gazsimon kimyoviy (erituvchi deb ataladi) ning erituvchida (odatda suyuqlikda) eriydi va eritma hosil qilish qobiliyatidir.

• Asosiy eruvchanlikka ta'sir qiluvchi omillar ular qutblanish, umumiy ion effekti, harorat, bosim, erigan moddaning tabiati va mexanik omillar. Eriydiganlik - bu qattiq, suyuq yoki gazsimon kimyoviy (erituvchi deb ataladi) ning erituvchida (odatda suyuqlikda) eriydi va eritma hosil qilish qobiliyatidir.
• Moddaning eruvchanligi asosan ishlatilgan erituvchiga, shuningdek, harorat va bosimga bog'liq. Moddaning ma'lum bir erituvchida eruvchanligi to'yingan eritmaning konsentratsiyasi bilan o'lchanadi.

Eruvchanlik — modda.ning biror boshqa modda bilan 2 va undan ortiq komponentdan iborat termodinamik barqaror bir jinsli sistema hosil qilishi. Gazlarning suyuqliklar bilan, suyuqliklarning suyuqliklar bilan taʼsirlanishi natijasida shunday sistema hosil boʻladi (qarang Eritmalar). Moddaning eruvchanligi oʻsha moddaning ayni sharoitda hosil qilgan toʻyingan eritmasining konsentratsiyasi bilan oʻlchanadi. Turli moddalarning maʼlum erituvchilarda eruvchanligi tashqi sharoitga, asosan, temperatura va bosimga bogʻliq. Koʻpchilik suyukdik va qattiq moddalarning eruvchanligi temperatura ortishi bilan, gazlarning eruvchanligi esa bosim ortishi bilan ortadi.

• Eruvchanlik — modda.ning biror boshqa modda bilan 2 va undan ortiq komponentdan iborat termodinamik barqaror bir jinsli sistema hosil qilishi. Gazlarning suyuqliklar bilan, suyuqliklarning suyuqliklar bilan taʼsirlanishi natijasida shunday sistema hosil boʻladi (qarang Eritmalar). Moddaning eruvchanligi oʻsha moddaning ayni sharoitda hosil qilgan toʻyingan eritmasining konsentratsiyasi bilan oʻlchanadi. Turli moddalarning maʼlum erituvchilarda eruvchanligi tashqi sharoitga, asosan, temperatura va bosimga bogʻliq. Koʻpchilik suyukdik va qattiq moddalarning eruvchanligi temperatura ortishi bilan, gazlarning eruvchanligi esa bosim ortishi bilan ortadi.

Gazlarning suyuqliklarda eruvchanligi Genri qonuniga boʻysunadi. Suyuqliklar bir-birida istalgan nisbatda (mas, suv bilan spirt), bir-birida maʼlum chegaragacha erishi (mas, suv bilan fenol) yoki bir-birida erimasligi mumkin (mas, suv bilan simob). Moddalarning eruvchanligi tashqi sharoit oʻzgarganda Le Shatelye — Braun prinsipi, yaʼni kimyoviy muvozanatning siljish prinsipiga muvofiq oʻzgaradi.

• Gazlarning suyuqliklarda eruvchanligi Genri qonuniga boʻysunadi. Suyuqliklar bir-birida istalgan nisbatda (mas, suv bilan spirt), bir-birida maʼlum chegaragacha erishi (mas, suv bilan fenol) yoki bir-birida erimasligi mumkin (mas, suv bilan simob). Moddalarning eruvchanligi tashqi sharoit oʻzgarganda Le Shatelye — Braun prinsipi, yaʼni kimyoviy muvozanatning siljish prinsipiga muvofiq oʻzgaradi.

• Gazlarning gazlarda eruvchanligi. Moddaning gazsimon holati zarrachalar orasidagi masofalarni kattaligi va orasidagi kuchsiz o'zaro ta'sir ni mavjudligi bilan tavsiflanadi. Shuning uchun gazlar har qanday nisbatda aralashtiriladi (juda yuqori bosimlarda, gazlar zichligi suyuqlik zichligiga yaqinlashganda, cheklangan eruvchanlikni kuzatish mumkin). Gaz aralashmalari Dalton qonuni bilan tavsiflanadi: Gaz aralashmasining umumiy bosimi unga kiritilgan barcha gazlarning partsial bosimlari yig'indisiga teng.