|
Toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti yashil iqtisodiyot kafedrasi
|
| bet | 14/15 | | Sana | 11.06.2024 | | Hajmi | 0,85 Mb. | | #262743 |
Bog'liq Makroiqtisodiy barqarorlik inqiroz , ishsizlik va inflatsiya 2 Pigu effekti. Bu ingliz iqtisodchisi Artur Pigu (1877-1959y) nomi bilan bog‘liq, Unga ko‘ra me’yorida amal qiladigan bozor iqtisodiyoti sharoitida inflyasiyaning kutilishi aholi tomonidan narxlarning o‘sishiga qisqa vaqtda ro‘y beradigan holat deb qaralishiga va oqibatda narxlar pasayguncha ularning pul sarflarining kamayishiga sabab bo‘ladi. Bu o‘z navbatida talabni kamaytiradi va oxiri oqibatida narxlar pasayishi kuzatiladi.
XULOSA
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, inqirozlar, ishsizlik va inflyatsiyani boshqarishni o'z ichiga olgan makroiqtisodiy barqarorlik iqtisodiy nazariya va siyosatning asosini tashkil etadi.
Ushbu mavzuning dolzarbligi chuqur va doimiydir. Iqtisodiy inqirozlar moliyaviy nomutanosibliklardan, tuzilmaviy zaifliklardan yoki tashqi zarbalardan kelib chiqadimi, jismoniy shaxslar, korxonalar va butun iqtisodiyot uchun keng qamrovli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Inqirozlarning sabablari va dinamikasini tushunish siyosatchilar uchun ularning ta'sirini yumshatish va barqarorlikni oshirish bo'yicha samarali chora-tadbirlarni amalga oshirishda juda muhimdir.
Iqtisodiy salomatlik va ijtimoiy farovonlikning asosiy ko'rsatkichi bo'lgan ishsizlik odamlarning turmush tarzi va umumiy ijtimoiy barqarorlikka ta'siri tufayli e'tiborni talab qiladi. Ishsizlikning yuqori darajasi ijtimoiy tartibsizliklarga, iste'mol xarajatlarining kamayishiga va ishlab chiqarishning pasayishiga olib kelishi mumkin. Ishsizlik muammosini hal qilish mehnat bozori siyosati, ta'lim va kadrlar tayyorlash tashabbuslari hamda makroiqtisodiy rag'batlantirish choralarini uyg'unlashtirgan ko'p qirrali yondashuvni talab qiladi.
Inflyatsiya mo'tadil va bashorat qilinadigan bo'lsa-da, investitsiyalar va iste'molni rag'batlantirish orqali iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlashi mumkin. Biroq, haddan tashqari yoki o'zgaruvchan inflyatsiya xarid qobiliyatini pasaytirishi, iqtisodiy qarorlar qabul qilishni buzishi va makroiqtisodiy barqarorlikni buzishi mumkin. Markaziy banklar foiz stavkalari va ochiq bozor operatsiyalari kabi pul-kredit siyosati vositalari orqali inflyatsiyani boshqarishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.
Mohiyatan makroiqtisodiy barqarorlikka erishish va uni saqlab qolish inqirozlar, ishsizlik va inflyatsiya o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni har tomonlama tushunishni talab qiladi. Siyosatchilar, iqtisodchilar va bizneslar barqaror o'sish, adolatli farovonlik va qiyinchiliklarga chidamlilikni rag'batlantirishga intilib, global iqtisodiy landshaftning murakkabliklarida harakat qilish uchun strategiyalarni doimiy ravishda kuzatib borishlari va moslashtirishlari kerak. Hozirda ko’plab mutaxassis va ekspertlar tomonidan jahon moliyaviy inqirozining global tus olishi va iqtisodiy inqiroz jarayonlarining kuchayishi retsessiya va iqtisodiy pasayishni, investitsiyaviy faollik ko’lami cheklanib borishini, talab va xalqaro savdo hajmining kamayishi hamda jahonning ko’plab mamlakatlariga ta’sir ko’rsatadigan jiddiy ijtimoiy talofatlar sodir bo’lishi mumkinligi e’tirof etilmoqda.
Hozirgi vaqtda dunyo mamlakatlari tomonidan inqirozga qarshi kurash bo’yicha yirik miqdorda moliyaviy resurslar ajratilmoqda. Ularning hajmi va yalpi ichki mahsulotga nisbatan salmog’i inqirozning ta’sir ko’lami va har qaysi mamlakatlarning inqirozga qarshi kurash bo’yicha ishlab chiqqan rejalari hajmiga asoslanadi.
O’zbekistonda eng avvalo, makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash, qat’iy pul-kredit va milliy valyuta siyosatini yuritib borishga alohida e’tibor qaratilgan. Ma’lumki, “Faol tadbirkorlik, innovatsion g’oyalar va texnologiyalarni qo’llab-quvvatlash yili” deb e’lon qilingan 2018-yilda mamlakatimizda iqtisodiyot, ijtimoiy soha va davlat boshqaruviga zamonaviy ilm-fan yutuqlari, innovatsion g’oyalar va texnologiyalarni joriy etish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi.
Bugungi kunda Jahon miqyosida karonavirus infeksiyasi tarqalishiga qarshi kurashishda, shu jumladan, insonlarning harakatlanishiga cheklovlar kiritish va korxonalar faoliyatini to’xtatish orqali misli ko’rilmagan choralar ko’rilmoqda. Bu esa eng yirik iqtisodiyotga ega mamlakatlarda ishlab chiqarish va iste’mol hajmlarining keskin qisqarishi, global ishlab chiqarish zanjirlari va savdo aloqalarining izdan chiqishi, dunyo moliya bozorida xomashyo tovarlari narxining pasayishi va konyunkturaning yomonlashuvini keltrib chiqardi. Global iqtisodiy tizimning bir qismi bo’lgan O’zbekiston iqtisodiyotiga ham mazkur omillar ta’sir qilmoqda, bu esa o’z navbatida ushbu holatning salbiy ta’sirlarini yumshatish bo’yicha samarali oldini oluvchi choralar ko’rishni talab qladi. Bunda turizm, transport, farmatsevtika va to’qimachilik sanoati kabi respublika qtisodiyotining jadal rivojlanayotgan tarmoqlarini qo’llab- quvvatlash va ularning barqarorligini ta’minlashga alohida e’tibor qaratish zarur.
|
| |
