Toshkent moliya instituti statistika

J _w  J _a  J ₆  J _c    J _n ;

_{W1 } a₁b₁c₁ ...n_1
 a₁b₀ c₀ ...n_0
x a₁b₁c₀ ...n_0
x a₁b₁c₁ ...n_{0 } a₁b₁c₁ ...n₁

_W0 a₀ b₀ c₀ ...n₀
a₀ b₀ c₀ ...n₀
a₁b₀ c₀ ...n₀
a₁b₁c₀ ...n₀ a₁b₁c₁ ...n₀

_{W1 }
W₀
a₁b₁c₁ ...n_1
a0 b₀ c₀ ...n_0
 a₁b₁c₁ ...n_1
a0 b₁c₁ ...n_1
x a₀ b₁c₁ ...n_1
a0 b₀ c₁ ...n_1
x a₀ b₀ c₁ ...n_1
a0 b₀ c₀ ...n_{1
  } a₀ b₀ c₀ ...n_{1 `
a0} b₀ c₀ ...n₀

Bu indekslarni sur’atidan maxrajini ayirsak, umumiy natijaviy belgining alohida omillarga yoyilganini ko’ramiz. Omillarning natija- viy ko’rsatkichga ta’sirini o’zgarish sur’atlari orqali ham ifodalash mumkin.

Makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni tahlil qilishda va tekshirishda ham indekslardan keng foydalaniladi.
Ma’lumki, xalqaro taqqoslashlar statistik tekshirishlarning muhim yo’nalishlaridan biridir. Xalqaro taqqoslashlarda yuzaga keladigan muammo taqqoslanadigan ob’ektlarning ko’rsatkichlari o’z tarkibiga va vazniga ega bo’lishdir. Masalan, O’zbekiston (u) va Hindiston (x)da sanoat ishlab chiqarish darajasini taqqoslaydigan bo’lsak, biz ikki fizik hajmi indeksini, ya’ni birinchisida O’zbekiston vaznlarini, ikkinchisida Hindiston vaznlarini qo’llab hisoblaymiz.

• 
  Indeks
  
• 
  Dinamika indekslari
  
• 
  Hududiy indekslar
  
• 
  O’rtacha indekslar
  
• 
  Individual indekslar
  
• 
  Agregat indekslari
  

Asosiy tayanch iboralar

• 
  Tarkibiy siljish indekslari
  
• 
  Umumiy indekslar
  
• 
  Guruhli indekslar
  
• 
  Bazisli indekslar
  
• 
  Zanjirsimon indekslar
  
• 
  Miqldoriy indekslar
  

• 
  O’zgarmas tarkibli indekslar
  
• 
  O’zgaruvchan tarkibli indekslar
  

• 
  Sifat indekslari
  

Bilimingizni sinab ko’ring

1. 
   Indeks atamasi nimani bildiradi?
   
2. 
   Statistikadagi indeks so’zi bilan boshqa tarmoqlarda ishlatiladigan indeksi so’zi bir xil ma’noga egami?
   
3. 
   Statistik indekslar nima uchun kerak?
   
4. 
   Indekslarning qaysi turlarini bilasiz?
   
5. 
   Chorsu bozorida o’tgan yili 10000 kg sabzi 90 so’mdan, bu yil 1200 kg 100 so’mdan sotildi. Sabzi bo’yicha miqdor va baho individual indekslarini hisoblang.
   
6. 
   Individual indekslar umumiy indekslardan nima bilan farq qiladi?
   
7. 
   Indekslashtirlayotgan belgi va uning vaznlari deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Chorsu bozorida o’tgan yili 1200 metr chit 500 so’mdan, bu yil esa 1800 metr 450 so’mdan sotildi. Ushbu va 5-misol ma’lumotlari asosida baho va fizik hajm (miqdor)ning umumiy indekslarini hisoblang.
   
9. 
   Beshinchi va sakkizinchi misollar ma’lumotlari asosida haqiqiy baholardagi tovar oboroti indeksini hisoblang. Tovar bahosi, miqdor va tovar oboroti umumiy indekslari o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni ko’rsating.
   
10. 
    O’tgan yili Yunusobod bozorida kartoshka, uzum va shaftoli qoqi 120 mln. so’mga, bu yil esa 126 mln. so’mga sotildi. Joriy (bu yil) yildagi tovarlar bahosi o’tgan yilga nisbatan kartoshka bo’yicha 10 % pasaygan, uzum bo’yicha 9% oshgan, shaftoli qoqi bo’yicha o’zgarmasdan qolgan ekanligi ma’lum. Bahoning umumiy indeksi aniqlansin.
    
11. 
    Tovarlarga bo’lgan baho umumiy indeksi (Y_p) 1.026 teng. Tovar oborotining indeksi-1,012 bo’lsa, fizik hajmi indeksi qanday o’zgargan?
    
12. 
    Baho 10 foizga oshsa, miqdor 10foizga pasaysa tovar oboroti qanday o’zgaradi?
    
13. 
    Joriy davrdagi o’rtacha bahoni   o’tgan davrdagi o’rtacha bahoga   bo’lsak
    

1 0
qanday indeks hosil bo’ladi?

14. 
    O’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli hamda tarkibiy sljish indekslarining agregat indekslaridan farqi nima?