Toshkent Temir Yo’l Muhandislari Instituti

Tortuvchi nimstansiyalarda kuchlanishni me’yorlash va simmetriyalash uchun KU tortuvchi transformator ikkilamchi cho’lg’amining bitta, ikkita yoki uchta fazasiga ulash mumkin. Elektr harakat tarkibni tehnik-iqtisodiy ko’rsatkichlariga ko’ra to’rtta ulash sxemasi mavjuddir. Uch fazali simmetrik KU ning ulanishi, oziqlantiruvchi havo uzatish liniyalari va tortuvchi nimstansiyalarning induktiv qarshiliklarini kompensatsiyalab, kuchlanish yo’qolishini va simmetriyalashni imkonini beradi. So’ruvchi simga o’rnatilgan bir fazali fazalararo transformator bog’lanishli KU ham shunday samara beradi (2-rasm).

Ma’lumki, yuklamalari katta bo’lgan tortuvchi nimstansiyalarda ikkita transformator ulanadi, natijada oziqlantiruvchi liniyalar va transformatorlarning induktiv qarshiliklari 1.4÷1.9 marta kamayadi. Binobarin ikkita transformator ulanganda kompensatsiyalanish uskuna parametrlari, ya’ni sig’im qarshiligi va nominal tok ham o’zgaradi. Bu esa ularni rostlashni talab etadi. Ikkita transformatorli nimstansiyada rostlanadigan KU dan foydalanish uchun 3-arasmda ko’rsatilgan sxema ishlatiladi. Bu sxema kamchiligi shundaki ��2 kondensator quvvati foydalanilmaydi. Bu holda 3-b rasmdagi sxemada kondensatorni quvvati samarali ishlatiladi.

KU ning kamchiligi sifatida katta quvvatli kondensatorlardan foydalanish zarurati mavjudligi va narxi yuqoriligini aytib o’tish mumkin.Kondensator batareyalarining sig’im qarshiliklari BK ning asosiy parametrlari hisoblanadi. Ular quyidagi shartlar asosida tanlanadi: kuchlanish nosimmetriya koeffitsiyentining minimal qiymati yoki berilgan qiymati bo’yicha, kuchlanishni yuklama tokiga bog’liq bo’lmasligi sharti, faza kuchlanishlarining berilgan qiymatlari bo’yicha, keltirilgan sarf–xarajatlar minimumi bo’yicha tanlanishi maqsadga muvofiqdir.

Yuqoridagi hisoblashlar va elektr harakat tarkibiga tushayotgan kuchlanishni optimal qiymatda ushlab turish uchun unga ulangan kondensator parametrlarini mos ravishda o’zgartirib turish lozimligi kelib chiqadi.

Yuqoridagi hisoblashlar va elektr harakat tarkibiga tushayotgan kuchlanishni optimal qiymatda ushlab turish uchun unga ulangan kondensator parametrlarini mos ravishda o’zgartirib turish lozimligi kelib chiqadi.