Toshkent Temir Yo’l Muhandislari Instituti

25 kV li o’zgaruvchan tok tortish elektr ta‘minoti tizimida yondosh tortuvchi nimstansiyalararo masofa o’rtacha 45-50 km ni tashkil etadi. Ammo temir yo’l transportidan foydalanishning hozirgi bosqichida harakat o’lchamlari va yuk tashuvchi poyezdlar massalarining keskin ortishi, katta quvvatli elektr harakat tarkiblari va yuqori tezlikli yo’lovchi tashuvchi poyezdlardan foydalanish ushbu tortish tizimini yanada kuchaytirishni taqazo etmoqda.

Bunda elektrovozlar tok qabul qilgichlaridagi kuchlanish sifatini ta‘minlash, kontakt tarmog’i simlarining me‘yoridan ortiq qizib ketishi, tortuvchi nimstansiyalar ta‘minlovchi liniyalari va seksiyalash postlari fiderlaridagi ishchi toklar qiymatlari ularning ruxsat etilgan qiymatlaridan ortib ketishi bilan bog’liq bo’lgan muammolar yuzaga kelmoqda. Shu munosabat bilan 25 kV li tortish elektr ta‘minoti tizimini radikal kuchaytirish zarurati tug’iladi.

Bunda elektrovozlar tok qabul qilgichlaridagi kuchlanish sifatini ta‘minlash, kontakt tarmog’i simlarining me‘yoridan ortiq qizib ketishi, tortuvchi nimstansiyalar ta‘minlovchi liniyalari va seksiyalash postlari fiderlaridagi ishchi toklar qiymatlari ularning ruxsat etilgan qiymatlaridan ortib ketishi bilan bog’liq bo’lgan muammolar yuzaga kelmoqda. Shu munosabat bilan 25 kV li tortish elektr ta‘minoti tizimini radikal kuchaytirish zarurati tug’iladi.

Hozirgi vaqtda harakatlanuvchi tarkibni elektr energiyasi yordamida harakatlantirish ma’lum afzalliklarga ega: tok qurilmalarining foydali ish koeffitsiyentini oshirish, yuk tashish tannarhini pasaytirish, elektr tortishning rekuperatsiya rejimi, ya’ni elektr transportining elektr tormoz rejimida elektr energiyasini manbaga qaytarish mavjudligi, elektr tortishda katta quvvatdan foydalanish imkoniyati mavjudligi hamda elektr ta’minoti ishonchliligi nisbatan yuqori bo’lishligi shular jumlasidandir. Hozirgi kunda yurtimizdagi temir yo’l liniyalarining umumiy uzunligi 7400 km dan oshdi va uning deyarli 40 % i elektrlashgan bo’lib, bu jarayon yil sayin oshib bormoqda. Aytib o’tish joizki, yuqori tezlik bilan harakatlanishga mo’ljallangan liniyalar uzunligi 1054 km ni tashkil etmoqda. Tezligi 250 km/soat bo’lganda elektovozlar uchun peregonlardagi kuchlanish ma’lum bir me’yorda ya’ni 21-29 kV oraliqda bo’lishi qat’iy belgilangan.