|
To‘g‘ri va qarma-qarshi axborot oqimlari
|
| bet | 4/7 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 0,91 Mb. | | #255748 |
Bog'liq 6.ИТТ-Маъруза 6 (1)6.4. To‘g‘ri va qarma-qarshi axborot oqimlari
Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, logistika axborot tizimlari barcha logistika xarajatlarining 20 foizigacha to‘g‘ri keladi, biroq uskunalar narxining doimiy pasayishi va uning unumdorligining oshishi axborot tizimlarining ko‘lami va murakkabligini oshirishga imkon beradi.
Logistika sohasidagi axborot tizimlarining o‘ziga xos xususiyati - bu teskari aloqa. Qayta aloqa - bu jarayon natijalariga yoki uning boshqariladigan jarayoniga boshqaruv jarayoniga teskari ta’siri. Logistika sohasida boshqaruv qarorlari voqealarni keltirib chiqaradi, ularning borishi haqida ma’lumot keyin yig‘ilib, keyingi qarorlar uchun tahlil qilinadi. Logistika sohasidagi axborot tizimlari ijobiy teskari aloqani ta’minlashi kerak, bu boshqaruv qarorlari natijalarining axborot tizimini rivojlanishiga ijobiy ta’siri bilan tavsiflanadi, uning o‘zgarishi esa o‘z navbatida boshqaruv qarorlarining sifati va samaradorligini oshiradi.
Ishlab chiqarish va sotish tizimi, logistika menejmenti organlari va ma’lumotlarni yig‘ish, uzatish, saqlash va qayta ishlash tizimi, yopiq boshqaruv tizimi, uning farqi shundaki, unga tashqi va boshqaruv ta’sirlari kiritiladi, ya’ni boshqariladigan ob'ektdan boshqaruv moslamasiga keladi. Masalan, korxonaning sotish hajmi va mijozlari haqidagi ma’lumotlar ishlab chiqariladigan va yetkazib beriladigan mahsulotlarning miqdori, assortimenti va sifatining o‘zgarishi to‘g‘risida logistik qarorlar qabul qilish uchun ishlatiladi, bu esa o‘z navbatida xaridorlar va sotish hajmining o‘zgarishiga olib keladi.
Bu avtomatik tartibga solish va boshqarish nazariyasida ma’lum bo‘lgan boshqariladigan parametr bo‘yicha teskari aloqa printsipiga mos keladi. Logistika sohasida tartibga solinadigan parametrlar - bu har xil moddiy oqimlarning (kirish, oraliq va chiqish) ma’lum xususiyatlari.
Axborot to‘plash umumiy moddiy oqimning turli nuqtalarida amalga oshirilishi mumkin, logistik nazorat qarorlari ham uning turli nuqtalariga ta’sir qilishi mumkin.
Shunday qilib, mahalliy axborot ko‘chadan paydo bo‘lishi mumkin va logistika sohasidagi butun axborot tizimi, umuman olganda, ko‘p halqali. Barcha ishlab chiqarish va marketing faoliyatini tashkil etish ma’lumot to‘plash va ushbu ma’lumotlar asosida ishlab chiqilgan logistik nazorat harakatlarini qo‘llash nuqtalarini belgilaydi. Bu axborot tizimining tuzilishini va uning mahalliy axborot konturini tashkil etuvchi quyi tizimlarga ajralishini aniqlaydi.
Logistikadagi axborot tizimlari, har qanday qayta aloqa tizimlari singari, tuzilishiga qo‘shimcha ravishda, kechikish kattaligi va kuchayish darajasi kabi miqdoriy ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi.
6.4.1-rasm Logistika tizimidagi kechikishlarga misollar
Kechikish - bu tizim chiqishidagi signal kirishda nazorat signalidan orqada qoladigan vaqt oralig‘i. Ma’lumotni qabul qilish bilan solishtirganda logistika qarorlarini qabul qilishdagi kechikishlar har xil bo‘lishi va tartibga solinadigan moddiy oqimning turli joylarida paydo bo‘lishi mumkin (6.4.1-rasm ).
Korxonalarning ishlab chiqarish va marketing faoliyatida kechikishlar bir hafta yoki undan ko‘proq vaqtga etishi mumkin. Logistika axborot tizimidagi daromadni axborot tizimining chiqishidagi tegishli ma’lumotlarning sifati va darajasining kiruvchi ma’lumotlarning sifati va darajasiga nisbati sifatida aniqlash mumkin. Axborot tizimida qo‘llaniladigan qoidalar, modellar, algoritmlar va texnologiyalar to‘plami qanchalik katta bo‘lsa, shunchalik progressiv va maqbul bo‘ladi.
Qarorlar aniq odamlar tomonidan qabul qilinganligi sababli, daromad ularning vakolatlari, motivatsiyasi, sezgi va shaxsiy fazilatlari bilan ham belgilanadi. Bundan tashqari, axborot tizimining natijalariga inson omilining ta’siri darajasi har xil bo‘lishi mumkin.
►
Vaqtinchalik vaqt
6.4.2-rasm - Logistika axborot tizimidagi o‘tish jarayoni
Ta’kidlash joizki, logistika menejmenti ta’siri ostida tashkilotlarning ishlab chiqarish va sotish tizimi iqtisodiy muhit sharoitida aniqlangan bitta barqaror holatdan shu muhitda sodir bo‘lgan o‘zgarishlarga mos keladigan yangi holatga o‘tishi kerak. Bunday holda, o‘tuvchi jarayon monotonik yoki tebranuvchi bo‘lishi mumkin (6.4.2-rasm).
Vaqtinchalik jarayonda tizim rasmda A nuqta bilan ko‘rsatilgan eski turg‘un qiymatdan yangi B qiymatiga o‘tadi. 6.4.2-rasmda tasvirlangan jarayon kuchli. Bu shuni anglatadiki, yertami -kechmi tizimdagi barcha o‘tkinchi jarayonlar tugaydi va unda yangi barqaror holat paydo bo‘ladi. Ammo bunday jarayon beqaror bo‘lishi mumkin. Bu shuni anglatadiki, ba’zi hollarda tashqi iqtisodiy muhitning o‘zgarishi ishlab chiqarish va sotish tizimini muvozanatdan chiqaradi va unda hech qachon tugamaydigan o‘tish jarayonlarini boshlaydi.
Boshqacha aytganda, tizim hech qachon tinchlanmaydi va yangi qiymatga kelmaydi. Bunday barqarorlikni yo‘qotish, nazorat harakatlari ularni keltirib chiqargan sabablarga nisbatan ortda qolganda yoki kattaligi etarli bo‘lmagan (juda kuchli yoki juda zaif) bo‘lganida sodir bo‘lishi mumkin. Keyin bunday ta’sirlar, yuzaga kelgan og‘ishlarni qoplash o‘rniga, ularni yanada kuchaytirishi mumkin, bu esa tizimdagi tebranishlar diapazonining oshishiga olib keladi.
Shunday qilib, logistika menejmentining barqarorligi va sifatiga qo‘yiladigan talablar logistika sohasida axborot tizimlarini tavsiflovchi kechikish va qadriyatlar uchun ma’lum talablarni keltirib chiqaradi.
|
| |
