|
-9-ma’ruza. Zamonaviy suniy yoldaosh navigatsiyalarining asosiy tushunchalari va ishlash tamoyillari
|
| bet | 20/72 | | Sana | 26.05.2024 | | Hajmi | 30,17 Mb. | | #254273 |
Bog'liq MAJMUA intelektual boshqarish (Восстановлен)8-9-ma’ruza. Zamonaviy suniy yoldaosh navigatsiyalarining asosiy tushunchalari va ishlash tamoyillari
1. Atamalar va ta'riflar. Sun’iy yoidosh navigatsiya tizimlari faoliyatining asosiy tamoyillari. Zamonaviy global sun’iy yo‘ldosh navigatsiya tizimlari tavsifi.
2. ITT arxitekturasi. N avigatsion qabul qiluvchi qurilmaning ta ’rifi va texnik tasnifi. Geografik axborot tizimlari va texnologiyalari.Geografik axborot texnologiyalari yordamida xal qilinadigan asosiy vazifalar va ularni qo‘llashdan maqsad
3.ITTning ierarxik tuzilishi. .Avtomobil boshqaruvida va joylashgan manzilini aniqlashda Global positioning system (GPS) va Geographic information systems (GIS) tizimlarini qo‘llash, ularning imkoniyati va foydalanishdagi muanlmolar.
1. Atamalar va ta'riflar. Sun’iy yoidosh navigatsiya tizimlari faoliyatining asosiy tamoyillari. Zamonaviy global sun’iy yo‘ldosh navigatsiya tizimlari tavsifi.
Ushbu fanda bir qator maxsus atamalar qo'llaniladi, ularning ta'riflari hozirgi vaqtda Uzbekistonda hali to'liq talqin qilinmagan. Shu munosabat bilan ITT predmeti sohasining asosiy atamalariga ta’riflar berish zarurati tug‘iladi (1.1-jadval). 1.1-jadval
ITTdagi atamalar va ta'riflar
Atama
|
Ta'rifi
|
Tushuntirishlari
|
Intellek-tual transport tizimi
|
ITT- zamonaviy axborot va telematik texnologiyalarni bir-lashtirgan va mintaqaning trans-port-yo'l kompleksini boshqarish uchun eng samarali stsenariylarni amalga oshirish uchun avtomat-lashtirilgan qidirish va qabul qilish uchun mo'ljallangan bosh-qaruv tizimi, ma'lum bir transport vositasi yoki transport vositalari guruhi aholining belgilangan harakatchanligi, yo'l tarmog'idan foydalanish ko'rsat-kichlarini maksimal darajada oshirish, transport jarayoni xavfsizligi va samaradorligini oshirish, haydovchilar va transport foydalanuvchilari uchun qulaylik.
|
ITT aqlli funktsiyasi quyi-dagilar tufayli ta'minlanadi:
- transport va yo'l kompleksini boshqarish jara-yonlarini maksimal darajada avtomatlashtirish;
- zamonaviy matematik yechimlar va yuqori samarali apparat va dasturiy ta'mi-notni amalga oshirish asosida bashoratli boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish. ITTning Texnik darajasida, transport vositalari, infratuzilma, o’zining taqsim-langan elementlar arxitekturasiga ega.
|
ITT quyi tizimi
|
Transportni boshqarish va qarorlar qabul qilish strategiyasi doirasida yaxlitlikka ega bo'lgan va kompleks maqsadga erishish-ga qaratilgan transport telematik tizimlari va qo'shimcha dasturiy-apparat tizimlari to'plami.
(Periferik uskunalar: yo'lda, transport vositasida yoki transport uskunasida joylashgan ITT kichik tizimining elementi.)
|
ITT quyi tizimi maqsadli ma'lumotlarni olish uchun kompleksni (o'z monitoring tizimi asosida yoki qo'shni quyi tizim), funktsional vazi-faga muvofiq tahlil qilish va qarorlar qabul qilish uchun apparat-dasturiy ta'minot kompleksi quyi tizimning murakkab va keng tarqalgan periferik qurilmalari to'plami-ni o'z ichiga olishi mumkin.
|
ITT infratuzilmasi
|
ITTda funktsiyalarni bajaradigan va transport vositalarida joylashmaydigan texnik vositalar, periferik qurilmalar va aloqa kanallari majmuasi.
|
ITT infratuzilmasi quyida-gilarni o'z ichiga olishi kerak:
- barcha quyi tizimlarning yo'l majmuasi, shu jumladan: monitoring, tahlil qilish va qaror qabul qilishning texnik vositalari- quyi tizimlarning funktsional vazifalariga muvofiq nazorat qarorlarini amalga oshirish vositalarini ishlab chiqish;
- situatsion, dispetcherlik va operativ markazlar.
|
Bortdagi ITT
|
bu transport vositalariga standart yoki qo'shimcha ravishda o'rnatiladigan va transport vositasining ITT infratuzilmasi yoki boshqa transport vositalari bilan o'zaro axborot ta'siri muammolarini hal qilishni ta'minlaydigan apparat va dasturiy ta'minot to'plamidir funktsional vazifalari doirasida. Harakatni, transport vositasining, haydovchining va yukning holatini monitoring qilish, nazorat qilish va optimallashtirishni amalga oshirish, shuningdek, haydovchining harakatlarini axborot bilan ta'minlash uchun turli xil ITT quyi tizimlari.
|
Bortda ITT quyidagi funkt-siyalarni amalga oshiradi:
- haydovchiga yo'l harakati ho-latini oldindan bilishda yordam berish,
- uni xavfli vaziyatning oldini olish bo'yicha choralar ko'rishga undash,
- haydovchining charchoqlarini kamaytirish, ya’ni avto-mobilni boshqarishda haydovchiga yordamlashish;
- agar haydovchi o'z-o'zidan avtohalokatning oldini olish yoki uning oqibatlari-ning og'irligini kamaytirish uchun zarur harakatlarni bajara olmasa, ular avtomatik ravishda nazoratni o'z zimmasiiga oladi;
- avtomobilni va uning ish parametrlarini aniqlash imkonini beradi.
|
Tashqi axborot tizimlari.
|
Kombinatsiyalangan dispetcherlik asosida operativ va boshqa oʻzaro taʼsirlar taʼminlanadigan turli transport turlarining axborot tizimlari, shuningdek turli vazirlik va idoralarning axborot tizimlari, ularda ITT bilan funksional aloqa operativ o'zaro ta'sir vazifasi doirasida ta’minlanadi.
|
|
|
| |
