asosiy uzatma sxemalari o
-o
r
1 —
,
О
O E Z J -o
Нц Д1 о о а а)
Ь)
a) konusli (yoki gipoid) uzatma markazda, planetar reduktorlar (P) g'ildirakda
joylashgan ajratilgan qo'shaloq asosiy uzatma;
b) o ‘tuvchi valli ajratilgan qo‘shaloq asosiy uzatma;
D1 - g‘ildiraklararo differensial;
D2 - o‘qlararo differensial;
Markaziy reduktorning
0 ‘lchamlari va uzatishlar soni kichi bo‘lgani
uchun reduktor va yo‘l orasidagi masofa kattalashadi va differensial va
yarim o‘qlardan uzatilayotgan burovchi moment kichiklashadi. Shuning
uchun uning o ‘lchamlari kichik qilib tayyorlash mumkin. Agar
markazda joylashgan va tarqatilgan qo‘shaloq uzatmalami solishtirsak,
tarqatilgan uzatma murakkab va metall sarfi katta. Masalan: MAZ-5335
avtomobilining tarqatilgan uzatmasida 12 ta tishli g ‘ildirak, KrAZ-257
avtomobilining markazda joylashgan uzatmasida 4 ta tishli g‘ildirak
ishlatiladi.
91
VIII.2. Asosiy uzatmadagi yuklanishlarni aniqlash Asosiy uzatmaning tishli g‘ildirak tishlariga, val va podship
niklarga ta’sir etuvchi yuklanish manbai bo‘lib ilashmadagi kuchlar
hisoblanadi. Ularni aniqlash uchun quyidagi sxemadan foydalanamiz:
Sxemada shesternya tishlariga ta’sir etayotgan normal kuchni hosil
qiluvchi kuchlar ko‘rsatilgan: R\ - aylana bo‘ylab yo‘nalgan kuch; RlX -
o ‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuch; P R1- radius bo‘ylab yo‘nalgan kuch (1 va 2
indekslar shesternya va g'ildirakka tegishli).
Konussimon asosiy uzatmadagi kuchlar Shesternya. Aylana bo‘ylab yo'nalgan kuch:
P1 Mkma\^TR;/''o'
bu yerda:
r0 - o ‘rtacha radius, r0 = rn0,5Z sin5;
rn - boshlang‘ich konus asosining radiusi;
/ - shesternyaning eni;
S - boshlang‘ich konus burchagining yarmi..
0 ‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuch:
Px.) ~(Pj/cosP) (tgOwSinSiT sinPcos5[)3
bu yerda: « - » - aylanish va spiral bir tarafga yo‘nalgan bo‘lsa;
« + » - har tarafga yo‘na!gan bo‘lsa..
Radius bo'ylab yo‘nalgan kuch:
P ri^CPj/cosJ3) (tgaM
,cos5] ± sinPsin«5,),
bu yerda: « - » - aylanish va spiral bir tarafga yo‘nalgan bo‘lsa;
« + » - har tarafga yo‘nalgan bo‘Isa..
92
T is h lig ‘ildirak. Aylana bo‘ylab yo‘nalgan kuch: R2 = R[.
0 ‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuch: Rx2 = R
ri
.
Radius bo‘ylab yo‘nalgan kuch: Pr
