U. M. Matmusayev, M. Q. Qulmetov, T. A. Ochilov, T. A. Toytrova, J. R. Muxtarov metrologiya, stand artlash

S T A N D A R T L A S h T IR IS h A S O S L A R I 
2.1 -§. O ’zb ek iston R esp u b lik asi sta n d a rtla sh tirish D avlat tizim i v a u n in g
m ohiyati
O ’zbekiston 
standartlashtirish 
davlat tizimi 
standartlashtirish 
b o ’yicha 
tarmoqlararo tizimining tasnifi bo’yicha I sinfga kiradi. Standartlashtirish b o ’yicha 
tarmoqlararo tizimi alohida guruhlarga yoki sinflarga birlashtirilgan, tarmoqlararo 
tashkiliy-uslubiy va umum texnikaviy asos bo’luvchi me'yoriy hujjatlar majmuidan 
iborat. O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi standartlashtirishning asosiy 
vazifasidan kelib chiqqan holda, faoliyatning barcha sohalarida tartibga tushirishga 
qaratilgan 
ilm iy-texnikaviy 
faoliyat 
sifatida, 
standartlashtirish 
ishlarini 
tashkillashtirish va o ’tkazish tartibini belgilaydi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizim i tizim sifatida, umumiy xolda, "Bir- 
biri bilan m unosabatda va aloqada bo’lgan, ma'lum bir butunlikni, harakatda 
yagonalikni tashkil etuvchi elem entlam ing ma'lum tartibi yoki to ’plami" tizim 
ta'rifidan kelib chiqadi. Shu bilan bir katorda, O ’zbekiston standartlashtirish davlat 
tizimi "ma'lum butunlik, yagonalikdan" iborat b o ’lib, faqat "harakatda", ya'ni doimiy 
va muttasil ravishda rivojlanish sharoitlarida ishlaydi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi me'yoriy hujjatlam i rejalashtirish, 
ishlab chiqish, kelishish, davlat ro ’yxatidan o ’tkazish tartibini o ’rnatadi; meyoriy 
hujjatlami tekshirish, bekor qilish, qayta ko’rib chiqish, ularga o ’zgartirishlar kiritish; 
mahsulot ishlab chiqarishni me'yoriy hujjatlar bilan ta'minlash, xizm at k o ’rsatish, 
tashish, saqlash, sotuvga chiqarish, ta'mirlash, ishlatish yoki ist'emol qilish, qayta 
foydalanish; me'yoriy hujjatlam ing ilmiy-texnikaviy darajasini ekspertizadan 
o ’tkazish va baholash ishlarini o ’tkazish usullari; xalqaro, davlatlararo, hududiy, 
xorijiy standartlami q o ’llanish usullari tartibini o ’matadi.
Asos bo’luvchi standartlar barcha standartlashtirish b o ’yicha tarmoqlararo 
tizimdagi, 
masalan, 
konstruktorlik hujjatlarining yagona tizimi, 
texnologik 
hujjatlaming 
yagona 
tizimi, 
mahsulotning 
sifat 
ko’rsatkichlari, 
tizimi, 
sertifikatlashtirish milliy tizimi, texnik-iqtisodiy, ijtimoiy axborotlam i tasniflash-

k o d la sh
yagona tizimi, o ’lchashlar birligini ta'm inlash davlat tizimi, mahsulotni 
yaratish va ishlab chiqarishni tashkil qilish tizimi, akkreditlash tizim i, mahsulotni 
sinash 
tizimi, sifat tizim i faoliyatlam i tartibga soladi.
Xalqaro standartlardan foydalanish maqsadlarida standartlashtirish Davlat 
tizimida standarlashtirish bo’yicha X alqaro tashkilot (ISO) va X alkaro elektrotexnik 
komissiya (IEC)ning atrof-muhitni boshqarish tizimida, standartlar kataloglarini 
taqdim etish tartibida va Xalqaro va hududiy standartlam i O ’zbekiston standartlari 
sifatida qabul qilish tartibida to ’rt xil nomli standartlar qabul qilingan. 
"Standartlashtirish 
to ’g ’risida" 
O ’zbekiston 
Respublikasining 
qonuniga 
o ’zgartirishlar 
kiritish 
va 
standartlashtirishni 
yanada 
rivojlantirish 
va 
m ukammallashtirishga 
qaratilgan, 
O ’zbekiston 
Respublikasi 
Hukumatining 
standartlashtirish masalalari bo’yicha qator qarorlari qabul qilinganligi munosabati 
bilan asos b o ’luvchi me'yoriy hujjatlarga keyingi yillarda bir qator o ’zgartirishlar 
kiritiidi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi, har qanday tizim kabi, quyidagi 
muhim asoslarga tayanadi: tashkiliy asoslar; huquqiy asoslar; tasniflash; atam alar va 
ta'riflar; asosiy qoidalar; nazariy asoslar.

Download 8,02 Mb.