S T A N D A R T L A S h T IR IS h A S O S L A R I
2.1 -§. O ’zb ek iston R esp u b lik asi sta n d a rtla sh tirish D avlat tizim i v a u n in g
m ohiyati
O ’zbekiston
standartlashtirish
davlat tizimi
standartlashtirish
b o ’yicha
tarmoqlararo tizimining tasnifi bo’yicha I sinfga kiradi. Standartlashtirish b o ’yicha
tarmoqlararo tizimi alohida guruhlarga yoki sinflarga birlashtirilgan, tarmoqlararo
tashkiliy-uslubiy va umum texnikaviy asos bo’luvchi me'yoriy hujjatlar majmuidan
iborat. O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi standartlashtirishning asosiy
vazifasidan
kelib chiqqan holda, faoliyatning barcha sohalarida tartibga tushirishga
qaratilgan
ilm iy-texnikaviy
faoliyat
sifatida,
standartlashtirish
ishlarini
tashkillashtirish va o ’tkazish tartibini belgilaydi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizim i tizim sifatida, umumiy xolda, "Bir-
biri bilan m unosabatda va aloqada bo’lgan, ma'lum bir butunlikni, harakatda
yagonalikni tashkil etuvchi elem entlam ing ma'lum tartibi yoki to ’plami"
tizim
ta'rifidan kelib chiqadi. Shu bilan bir katorda, O ’zbekiston standartlashtirish davlat
tizimi "ma'lum butunlik, yagonalikdan" iborat b o ’lib, faqat "harakatda", ya'ni doimiy
va muttasil ravishda rivojlanish sharoitlarida ishlaydi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi me'yoriy hujjatlam i rejalashtirish,
ishlab chiqish,
kelishish, davlat ro ’yxatidan o ’tkazish tartibini o ’rnatadi; meyoriy
hujjatlami tekshirish, bekor qilish, qayta ko’rib chiqish, ularga o ’zgartirishlar kiritish;
mahsulot ishlab chiqarishni me'yoriy hujjatlar bilan ta'minlash, xizm at k o ’rsatish,
tashish, saqlash, sotuvga chiqarish, ta'mirlash, ishlatish yoki ist'emol qilish, qayta
foydalanish; me'yoriy hujjatlam ing ilmiy-texnikaviy
darajasini ekspertizadan
o ’tkazish va baholash ishlarini o ’tkazish usullari; xalqaro, davlatlararo, hududiy,
xorijiy standartlami q o ’llanish usullari tartibini o ’matadi.
Asos bo’luvchi standartlar barcha standartlashtirish b o ’yicha tarmoqlararo
tizimdagi,
masalan,
konstruktorlik hujjatlarining yagona tizimi,
texnologik
hujjatlaming
yagona
tizimi,
mahsulotning
sifat
ko’rsatkichlari,
tizimi,
sertifikatlashtirish milliy tizimi,
texnik-iqtisodiy, ijtimoiy axborotlam i tasniflash-
k o d la sh
yagona tizimi, o ’lchashlar birligini ta'm inlash davlat tizimi,
mahsulotni
yaratish va ishlab chiqarishni tashkil qilish tizimi, akkreditlash tizim i, mahsulotni
sinash
tizimi, sifat tizim i faoliyatlam i tartibga soladi.
Xalqaro standartlardan foydalanish maqsadlarida standartlashtirish Davlat
tizimida standarlashtirish bo’yicha X alqaro tashkilot (ISO) va X alkaro elektrotexnik
komissiya (IEC)ning atrof-muhitni boshqarish tizimida, standartlar kataloglarini
taqdim etish tartibida va Xalqaro va hududiy standartlam i O ’zbekiston standartlari
sifatida qabul qilish tartibida to ’rt xil nomli standartlar qabul qilingan.
"Standartlashtirish
to ’g ’risida"
O ’zbekiston
Respublikasining
qonuniga
o ’zgartirishlar
kiritish
va
standartlashtirishni
yanada
rivojlantirish
va
m ukammallashtirishga
qaratilgan,
O ’zbekiston
Respublikasi
Hukumatining
standartlashtirish masalalari bo’yicha qator qarorlari qabul
qilinganligi munosabati
bilan asos b o ’luvchi me'yoriy hujjatlarga keyingi yillarda bir qator o ’zgartirishlar
kiritiidi.
O ’zbekiston standartlashtirish davlat tizimi, har qanday tizim kabi, quyidagi
muhim asoslarga tayanadi: tashkiliy asoslar; huquqiy asoslar;
tasniflash; atam alar va
ta'riflar; asosiy qoidalar; nazariy asoslar.
