368
operatsion tizimlarda bo‘lgani kabi, Windows amaliy dasturlarni
asosiy OT dasturiy ta’minotidan ajratadi.
Bajaruvchi yadro, qurilma
drayverlari va apparat abstraktsiyasi qatlamini o‘z ichiga olgan xat
yadro rejimida ishlaydi. Yadro rejimi dasturi tizim ma’lumotlari va
qo‘shimcha qurilmalarga kirish huquqiga ega. Foydalanuvchi rejimida
ishlaydigan qolgan dasturiy ta’minotlar, tizim ma’lumotlariga
cheklangan kirish huquqiga ega.
Windows yuqori modulli arxitekturaga ega. Har bir fayl
tizimining funksiyasi faqat bitta
OT komponenti tomonidan
boshqariladi. Qolgan OT va barcha dasturlar ushbu funksiyaga
standart interfeyslardan foydalangan holda javobgar komponent orqali
kirishadi. Tizimning kalit ma’lumotlariga faqat tegishli funksiyalar
orqali kirish mumkin. Umuman olganda,
har qanday modul, butun
tizimni yoki uning standart dasturiy interfeyslarini qayta yozmasdan
olib tashlanishi, yangilanishi yoki o‘zgartirilishi mumkin.
Windows
yadro rejimining komponentlari quyidagilardan iborat:
Bajaruvchi (executive): Xotirani boshqarish, jarayonlar va
oqimlarni boshqarish,
xavfsizlik, kiritish/chiqarish, va jarayonlararo
aloqa kabi operatsion tizimning asosiy xizmatlarini o‘z ichiga oladi.
Yadro (kernel): Protsessorlarning ishlashini boshqaradi.
Yadro oqimlarni rejalashtirishni, jarayonlarni almashtirishni, istisnolar
va uzilishlarni qayta ishlashni, hamda ko‘pprotsessorli sinxronlashni
boshqaradi. Qolgan bajaruvchi va foydalanuvchi
darajalaridan farqli
ravishda, yadro o‘z kodi oqimlarda ishlamaydi.
Qurilma abstraksiyasi darajasi (Hardware abstraction layer
- HAL): Umumiy qurilma buyruqlari va javoblar va ma’lum bir
platformaga xos bo‘lgan xaritalar. U OTni platformadagi maxsus
qurilma farqlaridan ajratib turadi. HAL tufayli har bir kompyuterning
tizim shinasi, xotiraga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish (DMA) kontrolleri,
uzilishlar kontrolleri, tizim taymerlari va xotira kontrolleri, bajaruvchi
(Execution) va yadro komponentlari uchun bir xil ko‘rinishga ega
bo‘ladi. Bundan tashqari, SMP uchun zarur bo‘lgan yordamni taqdim
etadi.
Qurilma drayverlari (device drivers):
bajarish funksiyasini
kengaytiradigan
dinamik
kutubxonalar.
Bunga
foydalanuvchi
kiritish/chiqarish funksiyasi chaqirig‘ini ma’lum qurilma vositalariga
kiritish/chiqarish so‘rovlari va fayl tizimlarini, tarmoq protokollarini
va yadro rejimida ishlashi kerak bo‘lgan
boshqa har qanday tizim
369
kengaytmalarini amalga oshirish uchun dasturiy ta’minot qismlarini
tarjima qiladigan qurilma vositalari drayverlari kiradi.
Oynalar va grafik tizim (Windowing and graphic system):
GUI funksiyalarini bajaradi, masalan,
oynalar bilan ishlash,
foydalanuvchi interfeysini boshqarish va chizish.
Windows bajaruvchisi maxsus tizim komponentlarini o‘z ichiga
oladi va foydalanuvchi rejimi dasturi uchun API ni taqdim etadi.
Quyida har bir boshqaruv modulining qisqacha tavsifi keltirilgan:
Kiritish/chiqarish
