|
Umumiy kimyo va kimyoviy texnologiya
|
| bet | 91/100 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 7,78 Mb. | | #156402 |
Bog'liq portal.guldu.uz-“ORGANIK KIMYО ”2 - LABORATORIYa IShI.
Mavzu: Oddiy va murakkab efirlar.
Nazariy qism.
Oddiy efirlar
Oddiy efirlarni spirtlar molekulasidagi gidroksil guruh vodorodining uglevodorod radikaliga almashinishidan hosil bo’lgan moddalar deb qarash mumkin. Oddiy efirlarda ikkita bir valentli uglevodorod kislorod atomi bilan bog’langan: R-O-R1.
Oddiy efirlarni nomlashda radikallar nomiga efir so’zi qo’shib o’qiladi. Masalan:
CH3-O-CH3 – dimetil efir
CH3-O-C2H5 - metil etil efir
C2H5-O-C2H5 – dietil efir
C3H5-O-CH3 – metilpropil efir
Laboratoriyada oddiy efirlar spirtlardan suvni tortib oluvchi moddalar kontsentrlangan H2SO4 ishtirokida qizdirish yo’li bilan olindai.
Oddiy efirlar suvda yomon eriydi, organik erituvchilarda yaxshi eriydi va qaynash temperaturalari juda past. Shuning uchun oddiy sharoitda ham efirlar tezda bug’lanish ketadi.
Oddiy efirlar reaktsiyaga kirishish qobiliyati kam bo’lgan moddalardir. Ular odatdagi sharoitda suyultirilgan mineral kislotalar, ishqorlar, natriy metali, PCl5 bilan reaktsiyaga kirishmaydi, suv bilan gidrolizlanmaydi. Faqat kontsentrlangan sulfat va yodid kislota ta’sirida parchalanadi. Natriy metali bilan qizdirilganda reaktsiyaga kirishib, alkogolyat va natriy organik birikma hosil qiladi.
1-tajriba. Dietil efirining olinishi.
Quruq toza probirka olib, unga 15 tomchi spirt va 5 konts. sulfat kislota soling. Aralashmani ehtiyotlik bilan qaynaguncha ohista qizdiring.
Probirkani alangadan olib, juda ehtiyotlik bilan issiq aralashmaga tomchilatib 5-6 tomchi etil spirtidan tomizing. Bunda o’ziga xos hushbo’y hid paydo bo’lishini kuzating. Reaktsiya tenglamalari asosida kuzatilgan hodisani izohlang:
t0C
C2H5OH +HOC2H5 C2H5 – O-C2 H5 + H2O
H2SO4
Ushbu reaktsiya ikki bosqichda boradi:
a ) C2H5OH + H2SO4 C2H5 O-SO3H +H2O
b ) C2H5 OSO3H +C2H5OH C2H5 - O-C2H5+ H2SO4
|
| |
