|
Umumta'lim maktablarida termodinamikaning 3-qonunini o'qitish metodlari razaqov Jasur Xolmirzoyevich
|
| bet | 1/3 | | Sana | 06.04.2024 | | Hajmi | 86.5 Kb. | | #189720 |
Bog'liq еукьщ (2) aaaaaaaaaaa, 3-kurs Yakuniy loyiha baholash mezoni, 4-topshiriq, Titul kurs loyihasi, 3- yarmi, 1- qismi MQL5, 2022, 1111111111111111111111111111
UMUMTA'LIM MAKTABLARIDA TERMODINAMIKANING 3-QONUNINI O'QITISH METODLARI
Razaqov Jasur Xolmirzoyevich
Surxondaryo viloyati pedagoglarni yangi metodikalarga o'rgatish milliy markazi fizika fani katta o'qituvchisi
Annotatsiya: Ushbu maqolada zamonaviy ta’lim texnologiyalari asosida termodinamikaning birinchi qonunining fizik mohiyati bo‘yicha o‘quvchilarning egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarining yig'indisini mujassamlashganligi bayon etilgan.
Kalit so’zlar: termodinamika, issiqlik miqdori, ichki energiya, bajarilgan ish, metodika, o’qitish, energiya,interfaol metod.
Ta‟lim, fan va ishlab chiqarishning o„zaro aloqadorligini ta‟minlash, uni ta‟lim mazmunida aks ettirish, hozirgi zamon o„qitish metodikasinitakomillashtirish tendentsiyasining o„ziga xos, muhim yo„nalishi hisoblanadi. Darhaqiqat, bugungi kunda fakt - dalillarning nihoyatda ko„payib ketayotganligi, izlanishlarning yangi metodikasi va yo„llarining paydo bo„lishi bilim miqdorining uzluksiz oshishiga olib kelmoqda. Bundan esa ta‟lim berayotgan har bir o„qituvchi “o„quvchilarni qanday qilib, qaysi usullar bilan bilim olish jarayonida faollashtirish mumkin?” degan savolni hal qilish zaruriyati kelib chiqadi. Bu esa ta‟lim - tarbiya tizimida yangicha metodik yondashuvlarni taqozo etadi. Shuning uchun, bugungi kunda ta‟lim jarayonida an‟anaviy dars shaklini saqlagan holda o‟quvchilarning ta‟lim olish faoliyatini faollashtiradigan turli-tuman zamonaviy ta‟lim texnologiyalar keng qo‟llanilmoqda. Bunday zamonaviy ta‟lim texnologiyalari asosida o„quvchilarga fizikaviy hodisalar ko„rgazmali tarzda tushintirilsa, albatta, ularning egallaydigan bilim, kunikma va malakalari yig‟indisi mujassamlashadi. Shu maqsadda ushbu maqolada zamonaviy ta‟lim texnologiyalarning qo„laylik va imkoniyatlaridan foydalanib, termodinamika qonunlari mavzusini o„qitishda nazariy va amaliy bilimlarning mantiqiy, o„zaro bog„likligining metodik dars ishlanmasi bayon etiladi. Bunda o„quvchilarga ma‟lum bo„lgan energiyaning har xil turlari o„zaro bir-biriga aylanishi haqidagi ma‟lumotlarni takrorlab, jismning ichki energiyasi bir vaqtda ham issiqlik uzatish hisobiga, ham ish bajarish hisobiga o„zgaradigan murakkab jarayonlar aniq misollar bilan tahlil qilinadi. Tadqiqotlarning ko„rsatishcha, o„quvchilar darsning dastlabki 15 minuti davomida 41%, keyingi 30 minutida 25% hajmdagi materialni o„zlashtirar ekan. Shu sababli ma‟ruzani ham zamonaviy faol usulida o„tish maqsadga muvofiqdiq. Buning uchun o„qituvchi o„quvchining faollik davri hisoblangan dastlabki 10-15 minut davomida ma‟ruzadagi ma‟lumotlarni tushintiradi.
Ta‟kidlanganidek, termodinamika qonunlari mavzusini o„qitishning nazariy va amaliy bilimlarning mantiqiy, o„zaro bog„likligini zamonaviy ta‟lim texnologiyalari asosida metodik dars ishlanmasi misolida O‟zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 8-dekabrdagi “Xalq ta‟limi tizimida ta‟lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari to‟g‟risida”gi 997-sonli qarori ijrosini ta‟minlash maqsadida ko‟plab ishlar amalga oshirilmoqda. Termodinamika 3 qonuni Ushbu qonun quyidagilarni aytadi: mutlaq nolga yetganda fizik tizimlarning jarayonlari to'xtaydi. Mutlaq nol - biz bo'lishi mumkin bo'lgan eng past harorat. Bunday holda biz haroratni Kelvin darajasida o'lchaymiz. Shu tarzda, harorat va sovutish tizimning entropiyasini mutlaq nolga etkazishiga olib kelishi aytiladi. Bunday hollarda unga ko'proq aniq doimiy sifatida qaraladi. Mutlaq nolga erishilganda, jismoniy tizimlarning jarayonlari to'xtaydi. Shuning uchun entropiya minimal, ammo doimiy qiymatga ega bo'ladi. Mutlaq nolga erishish yoki oson emas. Kelvin darajasida mutlaq nolning qiymati nolga teng, ammo agar biz uni Selsiy bo'yicha harorat o'lchovida ishlatsak -273.15 daraja.
Termodinamika 3- qonunini oqitishda hozir maktablarda va oliy ta‟limda koplab usulardan foydalaniladi. Ba‟zilarni ko‟rib chiqamiz.
|
| |
