3.6.2.1 – súwret. GOST 1770 tiykarında tayarlanǵan laboratoriya ıdısları
1 mısal.
Gidroksid natriydi aralastırıwda kólemi 100 ml bolǵan, anıqlıq klası 1 bolǵan kolbadan paydalanıldı. Laboratoriya ıdıslarda jol qoyılatuǵın qátelıq shegaraları qosımshada keltirilgen. Gidroksid natriy aralaspasın kólemin standart anıqsızlıǵın tabıń.
Esaplaw.
Laboratoriya ıdıslarda jol qoyılatuǵın qátelıq shegaraları tómendegi 3.6.2.1 –kestede keltirilgen.
3.6.2.1 – keste
Laboratoriya ólshew ıdıslarda jol qoyılatuǵın qátelıq shegaraları,cm3
Nominal kólemi
|
Jol qoyılatuǵın qátelıq
|
Silindr
|
Menzurka
|
Kolba
|
1 anıqlıq klası
|
2 anıqlıq klası
|
1 anıqlıq klası
|
2 anıqlıq klası
|
5
|
0,1
|
0,1
|
-
|
0,025
|
0,05
|
10
|
0,10
|
0,20
|
-
|
0,025
|
0,05
|
25
|
0,25
|
0,50
|
-
|
0,04
|
0,08
|
50
|
0,25
|
1,00
|
2,50
|
0,06
|
0,12
|
100
|
0,50
|
1,00
|
5,00
|
0,10
|
0,20
|
200
|
-
|
-
|
-
|
0,15
|
0,30
|
250
|
1,25
|
2,00
|
5,00
|
0,15
|
0,30
|
300
|
-
|
-
|
-
|
0,20
|
0,40
|
500
|
2,50
|
5,00
|
12,50
|
0,25
|
0,50
|
1000
|
5,00
|
10,00
|
25,00
|
0,40
|
0,80
|
2000
|
10,00
|
20,00
|
-
|
0,60
|
1,20
|
Kesteden koʼrinip turıptı, bizdiń mısalımızdaǵı kolbanıń jol qoyılatuǵın qátelıq shegarası 0,1 ml. 3.6.2.2 formulaǵa muwapıq standart anıqsızlıqtı anıqlaymız
|
(3.6.2.3.)
|
Juwap. Kolbanıń standart anıqsızlıǵı na teń.
|
|
Kópǵana ximiyalıq hám analitik analizlarda ólshew ıdıslardıń kópǵana túrleri qollanıladı: byuretka, pipetka, kolba, silindr hám menzurka (3.6.2.2 –súwret.)
2 - mısal.
Suwdıń kólemin ólshewde ólshew kolbasınan paydalanıldı. Qorshaǵan ortalıq temperaturası 25 оС. Qollanılǵan kolbanıń nominal kólemi 100 ml, anıqlıq klası 1. Suwdıń ólshewde jol qoyılǵan standart anıqsızlıqtı anıqlań.
Esaplaw.
Anıqsızlıqtı hár qanday túrin esaplaw hám bahalawda, birinshi náwbette ólshewler anıqsızlıǵına tásir qılıwshı faktorlardı, yaǵnıy anıqsızlıq dereklerine itibar beriw kerek. Bunda anıqsızlıq derekleri júdá tereń ilmiy teoriyalıq hám ólshewdiń fizik-ximiyalıq tiykarları menen analiz etilgende máselen, on arasında bolsa júzge jaqın anıqsızlıq dereklerine ajıratıw múmkin boladı. Talap etilgen anıqlıq dárejesinen kelip shıǵıp tiykarǵı anıqsızlıq dereklerin ajıratıp alıw kerek. Suwdıń kólemin ólshewde ólshew kolbasına tásir qılıwshı eki anıqsızlıq dereki bar: temperatura hám kalibırlaw anıqsızlıqları (3.6.2.3 –súwret.). Islep shıǵarıwshı tárepinen berilgen kalibırlaw anıqsızlıǵı normal qorshaǵan-ortalıq sharayıtı 20 оС berilgen. Normal qorshaǵan ortalıq jaǵdayınan shetlesiwi qosımsha temperatura anıqsızlıǵın keltirip shıǵaradı.
Temperatura
Ólshew ıdısın kolibırlaw
|
3.6.2.3 – súwret. Suw kólemin ólshewde anıqsızlıq derekleri
|
Temperaturanıń ózgeriwi ornına kólemdi itimallıq asıwı temperaturaǵa tuwrı proportsional bolıp, tómendegi formula menen anıqlanadı:
bul jerde: - interval yarım keńligi; - suw kólemin ólshewde qollanılǵan kolbanıń nominal kólemi; - suwdıń kólemlıq keńeyiw koeffitsienti; - suw kólemi ólshengen waqıttaǵı qorshaǵan-ortalıq temperaturasın normal temperaturadan parqı.
Kólemdi kórsetilgen intervaldaǵı mánisleri tekis bólistiriw nızamına boysınıwı tiykarında temperaturalıq standart anıqsızlıqtı esapladıq.
Kalibırlaw anıqsızlıǵın tómendegishe anıqlaymız
|
3.6.2.4 – súwret. Kiriw shamaların standart anıqsızlıǵın bahasın grafik súwretlew
|
Eki anıqsızlıq dereklerin uluwmalastırıp, kólemdi ólshewde jol qoyılǵan standart anıqsızlıqtı anıqlaymız
3-mısal. Tómendegi temperaturanı ólshew mısalında berilgen hám grafikte keltirilgen úshmúyesh bólistiriw nızamınıń ólshewler anıqsızlıǵı boyınsha kiriw shamalarına anıqlama beriń (3.6.2.4 - súwret).
Birinshi náwbette usı grafikte qanday tiykarǵı parametrler kombinatsiyasınan payda bolǵanlıǵına anıqlıq kiritemiz: - matematik baqlaw; - yarım interval keńligi.
Temperatura haqqındaǵı informatciya salıstırǵanda ulıwma bolıp, usı shamanıń itimallıqtıń simmetrik úshmúyesh bólistiriliwine muwapıq keledi. Tómengi shegara hám joqarı shegara bahada bolıp, intervaldı yarım keńligi bahaǵa teń.
Usı itimallıq tıǵızlıǵınıń matematik ańlatpası tómendegishe:
Matematik baqlaw hám standart anıqsızlıq mas ráwishte tómendegishe anıqlanadı
Ulıwma jaǵdayda usı nızamnıń itimallıq tıǵızlıǵı tómendegi kóriniske iye:
bul jerde: a hám b – tosınarlı shama X tiń ólshew shegarasın anıqlap beretuǵın nızam parametrleri.
Úshmúyesh bólistiriliwdiń integral funktsıyası tómendegi kóriniske iye
Úshmúyesh bólistiriliwdiń differentsial hám integral funktsıyalarınıń grafik ráwishte tómendey kórsetilgen
|
