noshade hech qanday qiymat qabul qilmaydi, birorr rang bilan to’ldiradi.
Misollar:
HTML HUJJATGA GRAFIK OB’EKTNI JOYLASHTIRISH
Tarmoq texnologiyasining grafik formatlari
Ko’p hollarda grafik illyustrastiyalar Web-hujjatlarning ajralmas
qismi bo’lib xizmat qiladi. Hozirgi paytda Web-sahifada
grafik elementlarni
tasvirlash uchun asosan ikki xil formatdan foydalaniladi. Ular GIF va JPEG
farmatlaridir. Hozirgi paytda Internetdagi grafik ob’ektlarning 90 foyizi GIF va
JPEG farmatlarida saqlanadi. Web-saxifalarini kompter ekranida ko’rsatish (aks
etirish ) uchun muljallanga grafik brauzerlarning xammasi bu formatdagi fayllar
boshqa fayllardan ajrata oladi va ularni ekranga aks ettiradi. Bu formatlar uchun
tasvir sifatini yuqotish hisobiga, u saqlayotgan fayl o’lchamini
kamaytirish
algoritmlri asos qilib olingan.
GIF farmati 1978 yilda ikki isroillik olim –Yakob Zif (Jacov Ziv) va
Abraxam Lempel (Abraham Lempel ) ma’lumotlarni yuqotmasdan axborotlar
hajmini qisqartirishning prinstipial yangi algoritmini ishlab chiqdilar, va unga
LZ78 deb nom berdilar. Bu algoritmning tuzilish prinstiplari haqidagi
axborot
hamma uchun ochiq edi.buning natijasida amerikilik dasturlovchi Terri Uelch
(Terry Welch) uni mukammallashtirdi va yangi algoritm nomiga o’z
familiyasini bosh harfini qo’shib, uni LZW nomi bilan patentladi. U ham Yakob
Zif hamda Abraxam Lempel kabi o’z algoritmini hamma hoxlovchilar uchun
foydalanishga taqdim etdi.
Bunday “hoxlovchilardan” biri CompuServe Inc. kompaniyasining
xodimi Bob Berri (Bob Berry) bo’lib, u 1987 yilda
LZW asosida prinstipial
yangi grafik formatini yaratdi. Bu grafik format GIF (Graphic Interchange
Format) ma’lumotlarni qisqartirish uchun LZW algoritmidan foydalandi va bu
jarayon ayrim adabiyotlarda kompressiya deb ataldi. Bu paytlarda Terri Uelch
tomonidan tashkil qilingan Unisys kompaniyasi (LZW algoritmining avtorlik
huquqi unga tegishli bulgani uchun) faqat komp’ter uchun apparat ta’minotini
ishlab chiquvchilar GIF standartidan foydalanganliklari uchun ma’lum bir
miqdorda haq berar edi. Masalan, modemlarni ishlab chiqaruvchilardan o’shbu
standartdan foydalanganlari uchun. Dasturiy ta’minotni ishlab chiqaruvchilardan
“kommision tulovlar” olinmas edi.
Ammo 1994 yilning qishda Unisys kompaniyasi
moliyaviy muammoga
duch keldi va LZW standartidan foydalanish tijorat asosida amalga oshirilishini
e’lon qildi, natijada foydalanuvchilar haq to’lashga majbur bo’ldi. Bu avtomatik
ravishda GIF formatini dunyoda birinchi “pullik” grafik formatiga aylantirdi va
Internet foydalanuvchilari orasida norozilik to’lqini paydo bo’lishiga sabab
bo’ldi. Chunki, bu davrda Web-sahifalarining juda katta qismiga GIF elemenlari
tadbiq qilingan edi. Shunga qaramasdan GIF grafik formati hozirgi kunda ham
Internet tarmoғida juda keng foydalaniladigan formatlardan biri. Bundan
tashғari bu formatdagi grafik ob’ktini Web-sahifaga
joylashtirgan odam hech
qanday to’lov to’lashga majbur emas, chunki yuqorida keltirilgan moliyaviy
talab, birinchi navbatda GIF bilan ishlaydigan dasturiy ta’minotni ishlab
chiqaruvchilarga tegishlidir. Bu standartning kelajak
taqdirini belgilovchi holat
hozirda hal qilingan.
LZW algoritmining imkoniyatlari tufayli GIF standarti yakuniy grafik fayl
hajmini boshlanғich tasvirga nisbatan sezilarli darajada qisqartirish imkoni hosil
bo’ladi. Bu juda o’xshash ranglarni birga qo’shib yuborish usuli bilan amlaga
oshiriladi. Masalan, agar rasmning tarkibida bir necha o’xshash (misol uchun
havo rang, och havo rang, to’q havo rang) iborat parchalar mavjud bo’lsa, ular
bir xil, ya’ni havo rang rang bilan kodlashtiriladi. Tasvir haqidagi axborot GIF
standartining faylda satr(qator) bo’ylab yoziladi, ya’ni bir pekisl balandligidagi
satrlarni tasniflovchi massivdan iborat. Ushbu format fiksirlangan,
boshqacha
aytganda indekslashtirilgan palitraga tayanadi. Ammo bu palitradagi ranglarning
soni 256 dan oshmaydi.
Shuni ta’kidlab o’tish kerakki, HTML hujjatlarda GIF standartidan faqat
chizilgan grafik ob’ektlarni, ya’ni diagrammalar, chegarallovchi chiziqlar,
tugmachalar va sahifani bezovchi boshqa elementlarni
kompyuter ekarnida aks
ettirish uchun ishlatiladi. Boshqa hollarda, masalan, orfogshrafiyalar yoki juda
katta miqdordagi xilma-xil ranglardan tashkil topgan tasvirni Web-sahifaga
joylashtirish uchun JPEG formatidan foydalaniladi.
