O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
“KOMPYUTER TIZIMLARI” KAFEDRASI
"Kompyuter injiniring" fakulteti
"Kompyuter tizimlari" kafedrasi
"Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish"
fanidan
Mavzu: Raqamli qurulmalarning modellari va ifodalash darajasi.
Bajardi: 21-02-guruh talabasi
Shodmonov Diyorbek G’ayrat o’gli
Qabul qildi: Norqulov A.S
Samarqand– 2023
Reja:
Raqamli qurulma modellari.
Ifodalash darajalari.
Raqamli qurulmalar va ifodalash darajalarining bog'lanish nuqtalari.
Raqamli qurulmalar to'g'risida matematik tushunchalar.
Raqamli qurulma modellari.
Raqamli qurulma modellari (yoki Machine Learning modellari) kompyuterlarga istiqomat qilish uchun ma'lumotlar ustida avtomatik tahlil, tanishuv va boshqa vazifalarni bajarish uchun o'rganilgan algoritmalardir. Bu modellar, ma'lumotlardan o'rganish va ko'rib chiqish uchun matematikaviy va statistikaviy usullar ishlatadi.
Bu modellar butun dunyoda turli sohalarda keng qo'llaniladi, masalan:
Tasvir tahlili: Tasvir tahlili, rasmlar va videolar orqali ma'lumotlarni o'rganish uchun raqamli qurulma modellaridan foydalanadi. Bu modellar, ob'ektlarni aniqlash, yuzlar haqida ma'lumotlar olish, sinflandirish va boshqa vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi.
Tabiiy tillarni o'rganish: Raqamli qurulma modellarining katta qismi tilni o'rganish uchun ishlatiladi. Bu modellar, avtomatik tarjimonlar, gapirish asistentlari va masofaviy o'qitish tizimlarida ishlatiladi.
Texst ma'lumotlarini tahlil qilish: Raqamli qurulma modellaridan foydalanib, maqolalar, fikr-mulohazalar va boshqa matnli ma'lumotlar tahlil qilinishi mumkin. Bu modellar, matnli ma'lumotlarni sinflandirish, tarjima qilish, to'g'ri so'zlar bilan to'ldirish, so'zlar orasidagi o'zaro bog'lanishlarni aniqlash va boshqa vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi.
So'zlararo bog'lanishlarni o'rganish: Bu modellar, so'zlararo bog'lanishlarni tahlil qilish uchun ishlatiladi. Masalan, qidiruv tashqi kalit so'zlariga mos kelgan maqolalarni aniqlash, so'zlararo o'zgaruvchanliklar va boshqa o'zgaruvchanliklarni aniqlash uchun ishlatiladi.
Anomaliyalar va tomoshalarni aniqlash: Raqamli qurulma modellaridan foydalanib ma'lumotlar ustida tomosha qilish va anomaliyalarni aniqlash mumkin. Bu modellar, banklar, kibernetik himoyachilar va boshqa sohalarda muhim ma'lumotlarni tahlil qilish uchun ishlatiladi.
So'nggi davrlar: Raqamli qurulma modellarining so'nggi davrlarida GPT-3.5 arxitekturasi bilan o'rganish jarayonida yaratilgan modellardan biri bo'lib, bu modellarning o'ziga xos xususiyatlari mavjud.
Bu faqat bir nechta misollar bo'lib, raqamli qurulma modellarining turli sohalarda qanday qilib foydalanilishi mumkinligi kuzatib borilishi lozim.
Ifodalash darajalari
Raqamli qurulma modellarini ifodalash darajalari, modellarning komplekslik darajasi va o'rganish darajasi bo'yicha o'zgaradi. Quyidagi darajalar odatda raqamli qurulma modellariga tegishli bo'lgan ifodalash darajalari bo'ladi:
Boshlang'ich daraja: Boshlang'ich darajada modellning umumiy strukturasini va qo'llanish prinsiplarini tushunish uchun kerak bo'lgan asgari darajadir. Bu darajada modellning asosiy konseptlari, masalan, neyron tarmoqlari, aktivatsiya funksiyalari, qatnashuvchi funksiyalar va hatto optimizatsiya algoritmlari kabi muhim elementlar o'rgatiladi.
O'rganish darajasi: Raqamli qurulma modellarini o'rganish jarayoni modellni ma'lum bir maqsadga moslashtirish uchun kerak bo'lgan ma'lumotlar bilan ta'minlash jarayonidir. Bu darajada modellga ma'lumotlar kiritiladi va modellning o'rganish algoritmlari orqali ma'lumotlar ustida amalyotlar bajariladi. O'rganish darajasi davomida modellning uchun tegishli ma'lumotlar to'plami (o'qish to'plami) va modellning natijalari (yozish to'plami) yaratiladi.
Optimizatsiya darajasi: Raqamli qurulma modellarining optimizatsiyasi jarayonida modellarni kengaytirish uchun optimizatsiya algoritmlari va gradientni oshirish usullari keng qo'llaniladi. Bu darajada modellning parametrlari, masalan, boshlang'ich vazifani bajarish va natijalarni taqqoslash uchun o'zgarib chiqariladi. Optimizatsiya darajasi modellarning yuqori natijalarga erishishini va yakuniy modelni hosil qilishini maqsad qiladi.
Sertifikatsiya darajasi: Raqamli qurulma modellarining sertifikatsiya darajasi, modellning nazorat va tekshirish jarayonini o'z ichiga oladi. Bu darajada modellning to'g'ri ishlashi, ma'lumotlarni to'g'ri tarzda qabul qilishi va natijalariga ishonch hosil qilish uchun sertifikatsiya va tekshirish jarayonlari amalga oshiriladi. Bu darajada modellning xatoliklarini aniqlash, tarbiyalash va joriy qilish amalga oshiriladi.
Har bir daraja modellning muhim qismlari va bosqichlari bilan bog'liqdir va bir-birini takomillashtiradi. Raqamli qurulma modellarini ifodalash jarayonida bu darajalar o'rganish va optimizatsiya bo'yicha ko'p marta tiklanadi, to'g'ri ishlashi uchun tekshiriladi va optimallashtiriladi.
| 