|
Mavzu:Kasbiy nutq odobi. Sohaga oid nutqning o’ziga xosliklari
|
| bet | 21/29 | | Sana | 06.12.2023 | | Hajmi | 1,67 Mb. | | #112768 |
Bog'liq CHAROSXON 2Mavzu:Kasbiy nutq odobi. Sohaga oid nutqning o’ziga xosliklari
Nutq har tomonlama mukammal, to'liq bo'lishi uchun uning oldiga ma'lum talablar qo'yiladi va bu talablar nutqning asosiy xususiyatlari kommunikativ sifatlari yoki madaniy nutq mezonlari deb ataladi. Nutqning asosiy xususiyatlariga quyidagilar kiradi: nutqning to'g’riligi, aniqligi, mantiqiyligi, o'rinliligi, boyligi, sofligi va ta'sirchanligi.
O'qituvchi nutqiy madaniyatining muhim belgilaridan biri o'z fikrini to'g’ri, mazmunli bayon qila olishidir. Adabiy tilning fonetik, orfoepik, leksiksemantik va grammatik me'yorlari talablariga tola mos keladigan nutq to'g’ri nutqdir.
Nutqning to'g’riligini belgilovchi omillar quyidagilardan iborat:
• 1. Nutqda adabiy til me'yorlariga to'la rioya qilish.
• 2. So'z va iboralarni to'g’ri talaffuz qilish.
• 3. So'z urg’usi va mantiqiy urg’uga e'tibor berish.
• 4. Intonatsiya (ohang) va pauza (to'xtam)ga diqqat qilish.
• 5. So'zlarning aytilishidagi tafovutlar (samimiy, kinoyali, norozi, o'ksinish, masxaralash, quvonch) anglay olish.
• 6. Sinonim va terminlarni to'g’ri qo'llay olish.
• 7. Sintaktik me'yor-gapni mantiqiy bog’lash va ega, kesim mosligiga e'tibor qaratish.
• 8. Frazeologizm (ibora) lardan oqilona foydalanish.
• 9. Grammatik me'yor gap tuzish qoidalariga rioya qilish, o'zak va qo'shimchalarni qo'shishda xatoga yo'l qo'ymaslik, kelishik qo'shimchalarini o'z o'rnida qo'llash.
Nutqiy kompetentlik - Insoniy madaniyatning asosiy tarkibiy qismlaridan biri nutqni tinglovchiga qulay tarzda yetkazish uchun so`zlarni tanlash madaniy nutq talabi yoki madaniy nutq fazilati hisoblanadi. Ma`lumki, nutq so`zlovchi yoki yozuvchi tomonidan shakllantirilgan matnning tashqi ko`rinishi. Aytilmoqchi bo`lgan maqsadning tinglovchi yoki kitobxonga to`liq yetib borishi, ma`lum bir ta`sir ko`rsatishiga yaxshi nutq deb aytishimiz mumkin. Nutq har tomonlama mukammal, to`liq bo`lishi uchun uning oldiga ma`lum talablar qo`yiladi va bu talablar nutqning asosiy xususiyatlari kommunikativ sifatlari yoki madaniy nutq mezonlari deb ataladi. Nutqning asosiy xususiyatlariga quyidagilar kiradi: nutqning to`g’riligi, aniqligi, mantiqiyligi, o`rinliligi, boyligi, sofligi va ta`sirchanligi
|
| |
