Geografiya ta’liminin’ maqset h’a’m wazıypaları




Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/140
Sana18.05.2024
Hajmi1,58 Mb.
#241765
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   140
Bog'liq
Vaxabov X, Gaypova R, Tursinov M. Geografiyanı oqıtıw metodikası

 
Geografiya ta’liminin’ maqset h’a’m wazıypaları.
Ma’mleketlik 
bilimlendiriw standartında anıqlap berilgen. Jan’a geografiyalıq ma’deniyattı 
qa’liplestiriw, kartalardan sheberlik penen paydalanıp biliw, ta’biyat h’a’m 
ja’miyet ortasındag’ı qatnasıqlarg’a kompleksli jandasıwdı talap etedi. 
Geografiya pa’ni boyınsha ta’lim standartı: a) ta’lim mazmunının’ 
minimumi; b) pitkeriwshilerdin’ tayarlıq da’rejesine qoyılatug’ın minimal talaplar.
«Ta’lim mazmunının’ ma’jbu’riy minimumi» to’mendegi bag’darlarda islep 
shıg’ılg’an: a) geografiyanın’ teoriyalıq tiykarları; b) geografiyanın’ izertlew 
metodları; v) ta’biyiy h’a’m sotsial-ekonomikalıq obektler; g) h’a’diyseler h’a’m 
protsessler; d) du’nyanın’ jaratılıwı materiallıq h’a’m ruwxıy ma’deniyatta 
ko’rsetiliwi; 
«Pitkeriwshilerdin’ tayarlıq da’rejesine qoyılatug’ın minimal talaplar» 5 
bag’darlarda islep shıg’ılg’an: a) ayta (ko’rsete) alıw; b) anıqlay (o’lshey) alıw; v) 
su’wretley alıw; g) tu’sindire alıw; d) boljaw (P.Musaev, A.Baxramov, 1999). 
V.A.Bespalkonın’ pikiri boyınsha «Pedagogikalıq texnologiya – bul 
oqıtıwshı sheberiligine baylanıslı bolmag’an h’alda pedagogikalıq jetiskenshilikke 
kepillik bere alatug’ın oqıwshı shaxsın qa’liplestiriw protsessi, joybarı esaplanadı» 
degen edi. Al M.V.Klarin pikirinshe «Pedagogikalıq texnologiya-oqıw protsessine 
texnologiyalıq qarım-qatnasta bolg’an jag’dayda, aldınnan belgilep alıng’an 
maqset ko’rsetkishlerinen kelip shıg’ıp, oqıw protsessin joybarlastırıw esaplanadı» 
dep sıpatlama beredi. 
Pedagogikalıq texnologiyalarda maqsetler oqıtıwshı ushın o’z-aldına 
belgilenedi. Oqıwshılardın’ maqseti tapsırmalar dep ataladı. Sebebi, oqıtıwshı 
h’a’m oqıwshılardın’ birgeliktegi do’retiwshiliginde oqıtıwshılardın’ maqseti 
u’yretiw,oqıwshılardın’ maqseti u’yreniwden ibarat. (S.Ziyamuh’ammedov 2002). 
B.A.Farberman, S.Ziyamuh’ammedovanın’ pikirinshe oqıtıwdın’ mazmunı 
a’dette mazmunlı bag’darg’a iye bolg’anlıg’ı ushın onnan anıq ta’lim maqsetlerin 
ajıratıp alıw mu’mkin. Sonlıqtan wazıypalardı qa’liplestiriw ushın, olardı 
bo’listiriwde mag’lıwmatlar qollanıladı. Mag’lıwmatlar oqıwshılardın’ oqıw 
do’retiwshiliginde ayqın ko’rsetiledi, Ma’selen: oqıwshı anıq faktlardı biledi; 
qag’ıydalardı biledi; ko’rsetilgen mag’lıwmatlardı matematikalıq jaqtan ko’rsete 


108 
aladı; sızılma h’a’m sxemalardı tu’sindirip beredi; berilgen mag’lıwmatlar 
boyınsha aqıbetlerin anıqlay aladı; h’a’m t.b 
Bir qatar alımlardın’ pikirinshe, maqsetlerdi anıqlastırıwdın’ ulıwma usılı-
bul anıq na’tiyjeler beretug’ın do’retiwshilikti ko’rsetetug’ın mag’lıwmatlardan 
paydalanıwdan ibarat. 
Usı bilimlendiriw maqsetlerin qa’liplestiriw bir neshe basqıshlardan ibarat: 
oqıw temasın u’yreniwdin’ ulıwma maqseti, jeke maqseti, uqsas ta’lim maqseti. 
Biraq bazı bir uqsas ta’lim maqsetlerin qa’liplestiriwde qıyınshılıqlar 
tuwıladı. Ayırım jag’daylarda ta’lim na’tiyjelerin ayırım na’tiyjelerde bo’liw an’sat 
boladı. Bunday jag’daylarda Blum ta’repinen islep shıg’ılg’an taksonomiyadan 
paydalanıw qolay boladı. Usı taksonomiya tiykarında ulıwmalıq maqsetlerdi 
qa’liplestiriw, onnan keyin olardı anıqlastırıw mu’mkin. 
Usı maqsette geografiya ta’limi maqsetlerinin’ taksonomiyası islep shıg’ıldı. 
Bul taksonomiya tiykarı B.Blum ta’repinen islep shıg’ılg’an bolıp ulıwma ta’lim 
maqsetleri taksonomiyası esaplanadı (7-keste). 
Geografiya ta’limi maqsetleri taksonomiyasın islep shıg’ıwda geografiya 
pa’ninin’ ulıwma maqset h’a’m wazıypaları geografiya ta’limi mazmunının’ 
ma’jbu’riy minimumi h’a’mde pitkeriwshilerdin’ tayarlıq da’rejesi qoyılatug’ın 
talaplar esapqa alınadı. 

Download 1,58 Mb.
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   140




Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Geografiya ta’liminin’ maqset h’a’m wazıypaları

Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish