• Yakka holdagi statistik ma’lumotlardan foydalanish.
  •  Statistik ma’lumotlar bilan ishlash




    Download 2,49 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet97/145
    Sana18.06.2024
    Hajmi2,49 Mb.
    #264179
    1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   145
    Bog'liq
    УКУВ КУЛЛАНМА география методика

    11.5. Statistik ma’lumotlar bilan ishlash 
    Statistik ma’lumotlar geografiya ta’limida ikki xil maqsadda 
    ishlatiladi: 
    - aniq geografik ma’lumot sifatida. Bularga materik va okeanlarning 
    maydoni, quruqlikning eng baland va past nuqtasi, materiklarning chekka 
    nuqtalari, davlatlarning maydoni, yirik dengiz, ko’llarning maydoni va 
    chuqurligi, yirik daryolarning uzunligi va h.k. lar kiradi. Mazkur statistik 
    ko’rsatgichlarni o’quvchilar yodlab olishlari lozim; 
    - geografik bilimlar manbai sifatida. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya 
    kurslarida juda ko’p statistik ma’lumotlar jadval, diagramma va grafik 
    sifatida berilgan. Ulardan o’quvchilar bilim olish maqsadida foydalanish-
    lari mumkin. Mazkur ma’lumotlarni tahlil qilish asosida o’quvchilar turli 
    xulosalar chiqarishlari mumkin. 
    SHuning uchun o’qituvchilar o’quvchilarni statistik ma’lumotlar bilan 
    ishlashga o’rgatishlari va tegishli ko’nikmalarni hosil qilishga erishishlari 
    lozim. 
    Geografiya ta’limida qo’llaniladigan statistik ma’lumotlarni shartli 
    ravishda uch guruhga bo’lishimiz mumkin: 
    - yakka holdagi guruhlashtirilgan sonli ma’lumotlar; 
    - chizmalarda ifodalangan sonli ma’lumotlar (diagramma, grafik, 
    kartogramma, kartodiogramma); 
    - jadvallarda ifodalangan sonli ma’lumotlar. 
    Yakka holdagi statistik ma’lumotlardan foydalanish.
    Mazkur 
    guruhdagi sonli ma’lumotlar guruhlashtirilmagan bo’ladi. Ularni har biri 
    bilan ishlaganda fikrlash talab qilinadi ayrimlari bilan ishlaganda ularni 
    esda saqlab qolish talab qilinadi. Sonlarni esda saqlab qolish va ular haqida 


    fikr yuritishda ular butun son xoliga keltiriladi, ya’ni kasr son butun 
    sonlarga aylantiriladi. Ayniqsa yodda saqlab qolinadigan sonlar albatta 
    yaxlitlanishi lozim. O’quvchilar o’z jadvallarida yaxlitlangan sonlarni 
    aytishlari lozim. Masalan, Afrikaning maydoni 30 mln. km
    2
    , O’zbekiston 
    maydoni deyarli 0,5 mln km
    2
    va h.k.
    Dars jarayonida ishlatiladigan har bir son izoxlanishi lozim. Masalan, 
    daryoning uzunligini so’rayotganda uni kema qancha vaqtda bosib 
    o’tishini, davlatlarni maydonini tushuntirayotganda uni g’arbdan sharqqa 
    tomon, shimoldan janubga tomon qancha masofaga cho’zilganligi va 
    ushbu masofalarni po’ezdda yoki avtomobilda qancha vaqtda bosib o’ti-
    shini tushuntirilsa, o’quvchilarda maydon tushunchasi tez va oson 
    shakllanadi. 
    Iqtisodiy va ijtimoiy ko’rsatkichlar jon boshiga hisoblanadi. Masalan, 
    jon boshiga bug’doy yetishtirish, jon boshiga sanoat maxsulotlari yetish-
    tirish va h.k.
    Statistik ma’lumotlar bilan ishlashning muhim usullaridan biri 
    qiyoslash hisoblanadi. Bunda sonlarni yodlab qolish shart emas. Masalan, 
    Turkmanistonning maydoni O’zbekistonnning maydoni bilan deyarli bir 
    xil yoki bo’lmasa Balxash va Ladoga ko’llarining maydoni deyarli bir xil va 
    h.k. 
    Bundan tashqari o’quvchilarga sonlarni qiyoslash bo’yicha topshiriqlar 
    ham berish mumkin. Masalan, O’zbekiston aholisi Osiyodagi qaysi 
    davlatlar aholisidan ko’p yoki O’zbekistonning maydoni Osiyodagi qaysi 
    davlatlar maydoni bilan deyarli bir xil. 

    Download 2,49 Mb.
    1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   145




    Download 2,49 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Statistik ma’lumotlar bilan ishlash

    Download 2,49 Mb.
    Pdf ko'rish