|
Vazirligi buxoro davlat universiteti d. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A
|
| bet | 104/119 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 4,04 Mb. | | #263652 | | Turi | Учебник |
Bog'liq 21558 2 CDEAD1DE360DB13C9B7A03EFD7ECBD40E7F94F1FZeta potensialini o’lchash. Zeta potensiali bevosita o’lchanmaydi. Nazariy modellardan yoki eksperimental tarzda hisoblangan, ko’pincha elektroforetik harakatga asoslangan. Asosan, zeta potensialini aniqlash uchun, zaryadlangan zarrachaning elektrokimyoga javoban tezligini kuzatib turadi. Zeta potensialiga ega bo’lgan zarralar qarshi zaryadlangan elektrodga o’tadi. Migratsiya darajasi zeta potensialiga mutanosib. Tezlik odatda Laser Doppler Anemometr yordamida o’lchanadi. Hisoblash 1903-yilda Mariya Smoluchovskiy tomonidan tasvirlangan nazariyaga asoslanadi. Smoluchovskiy nazariyasi tarqalgan zarrachalarning har qanday kontsentratsiyasi yoki shakli uchun amal qiladi. Shu bilan birga, u yetarli darajada yupqa juft qatlamni qabul qiladi. Ushbu sharoitlarda elektroakustik va elektrokinetik tahlillarni o’tkazish uchun yangi nazariyalar qo’llaniladi.
Zetametr deb ataladigan qurilma bor - u qimmat, lekin o’qimishli operator
ishlab chiqarilgan qiymatlarni izohlashi mumkin. Zeta metrlari odatda ikkita elektroakustik ta’sirlardan biriga tayanadi: elektr sonik amplitudasi va kolloid
tebranish oqimi. Zeta salohiyatini ifodalash uchun elektroakustik usuldan foydalanishning afzalligi - namunani suyultirishga hojat yo’q. Suspansiyonlar va kolloidlerin xususiyatlari katta darajada zarracha-suyuqlik interfeysining xususiyatlariga bog’liq bo’lgani sababli, zeta potentsialini bilish amaliy qo’llanmalarga ega.
Filtrlash (kimyoda) — suyuqlik yoki gazni o’tkazib, qattiq jismlarni tutib qoladigan filtrlovchi to’siq yordamida suspenziyalar yoki aerozollarni ajratish jarayoni. Filtrlash maxsus qurilma — filtrda amalga oshiriladi. Suspenziyani filtrlashda suyuqlikdan ajraladigan qattiq jismlar filtrlovchi to’siqda ko’pincha nam cho’kma hosil qiladi. Bu cho’kma suv va boshqa suyuqliklar bilan yuvib tushiriladi yoki quritish maqsadida havo bilan puflanadi.
Juda qovushqoq va konsentratsiyasi kichik nozik dispers suspenziyalarning qattiq zarralari filtrlovchi to’siqning teshikchalariga singib, cho’kma hosil qilishi yoki qilmasligi mumkin. Teshikchalarni kamaytirish yoki kichraytirish maqsadida yordamchi moddalar (diatomit, perlit, asbest, sellyuloza va boshqalar) qo’llanadi. Bunday moddalar filtrlovchi to’siqqa beriladi yoki suspenziyaga qo’shiladi.
Filtrlovchi to’siq orqali o’tgan suyuqlik filtrat deb ataladi. Filtrlashning quyidagi turlari bor:
suspenziyaning o’zinigina ajralishi, yaʼni suspenziya tarkibidagi filtrlovchi to’siqda tutib qolingan qattiq jismmni ajratish;
suspenziyani quyultirish — filtrlovchi to’siq orqali suyuq fazaning bir qismini o’tkazib yuborib, suspenziyaning konsentratsiyasini oshirish;
v) suyuqlikni tiniqlashtirish — uni oz miqdordagi muallaq moddalardan tozalash.
Filtrlash bir jinsli bo’lmagan suyuq sistemalarni ajratish, gazlarni tozalashning samarali usulidir, u laboratoriya va sanoatda (kimyo, oziq-ovqat, neftni qayta ishlash, konchilik va boshqa sohalarda) keng qo’llanadi.
|
| |
