|
Vazirligi buxoro davlat universiteti d. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A
|
| bet | 105/119 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 4,04 Mb. | | #263652 | | Turi | Учебник |
Bog'liq 21558 2 CDEAD1DE360DB13C9B7A03EFD7ECBD40E7F94F1F Biostimulyatsiya va degradatsiya.
Tibbiyot amaliyotida elektromagnit nurlanish, infraqizil, ultrabinafsha va yorug’lik nurlari bilan davolash usullari lazer nurlari bilan davolashdan ancha oldinroq boshlangan. Infraqizil nur bilan davolanganda to’qimalarda modda almashinuvi tezlashadi, shamollash markazlarining so’rilib ketishiga erishiladi va og’riq qoldiruvchi ta’sir ko’rsatiladi. Turli kasalliklar: shamollash, kuyish va sovqotishda muskul to’qimalari jarohatlanganda uning og’riqni qoldiruvchi ta’siridan foydalaniladi. Yorug’lik nuri odam organizmiga isituvchi ta’sir ko’rsatib 1 sm chuqurlikkacha boradi.
Ko’rinadigan nurning turli ranglari markaziy nerv sistemasiga ta’sir qilib bemorning ruhiy holatini yaxshilashga yordam beradi. Shuningdek shamollash, radikulit va boshqa kasalliklarni davolashda qo’llaniladi.
Ultrabinafsha nurlarining to’lqin uzunliklariga ko’ra uzun to’lqin uzunligi 400-315 nm, o’rtacha to’lqin uzunligi 315-280 nm va qisqa to’lqin uzunligi 280 nm dan kichik bo’lgan nurlarga bo’linadi. Oftobda yurgan odamning badani qorayishidan xabaringiz bor. Qorayish natijasida teri orqali ultrabinafsha nurning yutilishi 13 dan 8 foizgacha kamayar ekan.
Qisqa to’lqin uzunlidagi nurlarni atmosferaning azon qavati kuchli yutib yerdagi o’simlik va hayvonot dunyosini uning zararli oqibatlaridan himoyalaydi. Ultrabinafsha nurlari odam organizmiga kimyoviy ta’sir ko’rsatib moddalar almashinuvida ishtirok yetadi va stimullovchi natija beradi. Bugungi kunda tibbiyotda lazer nurlaridan ham samarali foydalanilmoqda. Bunda tor to’lqin uzunligi oralig’idagi infraqizil va ko’rinadigan nurlardan foydalaniladi. Lazerning kichik energiyali turlari davolashda, katta energiyali turlari xirurgik operatsiyalarda qo’llaniladi.
Past energiyali lazerlar biostimulyatsiya effektini beradi ya’ni to’qima, qon aylanish sistemalaridagi qonni, hujayralar harakatini faollashtiradi. Degradatsiyaga uchragan organik birikma molekulasidagi uglerod atomlarining soni kamayadi va molekulalar og’irligi kamayadi.
Degradatsiya ma’nosi: buzilish, taslim bo’lish va hal qilish. Biror narsaning shakllanishi va joylashishiga ishora qiladi. Polimer tarkibidagi makromolekulyar kichik molekulalarga aylanadi.
Plastik degradatsiya: plastik degradatsiyalash atamasi polimer polimerining hayot aylanish jarayonining oxiriga mos keladi. Plastik degradatsiyalash polimerning molekulyar og’irligi va polimer materialining (plastik) fizik xususiyatlarining pasayishi bilan izohlanadi. Odatda bajarilishlar quyidagilar: plastmassalar mo’rt, yoriq, yumshatilgan va mexanik kuchini yo’qotadi. Plastiklarning yoshi va yomonlashishi degradatsiyaga uchraydi. Biroq, umuman olganda, plastmassalar ekologik jihatdan zararli bo’lmagan qismlarga bo’linadi yoki CO2 va suvga aylanadi va o’nlab yillar va yuz yillar davom etadigan tabiiy tsikllarga qaytadi.
Shuning uchun, tez degradatsiyalash texnologiyasi plastiklarni ifloslanishning oldini olish uchun yuqori darajada suyuladigan yuqori molekulyar uglevodorodlar va organik materiallarni tanlash uchun ishlatiladi.
Issiqlik, yorug’lik, mexanik kuch, kimyoviy reaktivlar va mikroorganizmlar kabi tashqi omillar ta’siri ostida polimer molekulyar zanjirlarning tasodifiy sinishi, yon guruhlar va kam molekulalarning yo’q qilinishi natijasida polimerizatsiya darajasining pasayishiga olib keladi va nisbatan molekulyar massa.
Ayrim olimlar degradatsiyaga nisbatan turli fikrlarga ega. Degradatsiya mahsulotlarining karbonat angidrid va suv degradatsiyasi deb ataladigan ko’rinishi bor.
|
| |
