Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslari

kiberjinoatchilikni tartibga solishni maqsad qilgan qonunlar kiberqonunlar deb
ataladi.
Qonunni ishlab chiquvchilar va uni himoya qiluvchilar butun dunyo bo‘ylab
kiberjinoyatchilikni aniq belgilaydigan va kiber dalillarni qabul qilishni to‘liq
madadlovchi kiberqonunlar zarurligi haqida ogohlantirib keladilar. Mamlakatning
biror xalqaro shartnomadagi ishtiroki bu shartnomani qonuniylashtiradigan ichki
qonunlar ishlab chiqilgan va tasdiqlangan taqdirdagina kuchga kiradi. Masalan,
Yevropada 2004 yilda Yevropa Kengashi butun dunyo mamlakatlariga taklif
qilingan Kiberjinoyatchilik to‘g‘risidagi Shartnoma (Budapesht konvensiyasi deb
ham ataladi) loyihasini qabul qildi. Mazkur Shartnomani ko‘pchilik davlatlar
imzolagan bo‘lsada, ularning bir nechtasigina shartnomaga mos keladigan milliy
qonunlarga ega.
2020 yil fevral oyiga kelib, Birlashgan millatlar tashkilotiga a’zo bo‘lgan
106 ta (yoki 55%) davlatlar Budapesht konvensiyasiga muvofiq milliy
kiberjinoyatchilik to‘g‘risidagi qonunlarga ega bo‘ldilar. Bundan tashqari, hozirda
rivojlanayotgan davlatlar kiberjinoyatchilarni tergov qilish va bu jarayon uchun
kerakli ma’lumotlarni yig‘ish bo‘yicha ma’lum vakolatlarni qabul qildilar.
Xususan, Respublikamizda ham “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yili ”da amalga oshirishga oid davlat dasturi 19 to‘g‘risida”gi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni loyihasi va 2020 yil Davlat dasturi
loyihasida 2020–2023 yillarga mo‘ljallangan kiberxavfsizlikka doir milliy
strategiya va “Kiberxavfsizlik to‘g‘risida”gi qonun loyihasi ishlab chiqish
rejalashtirilgan. Hujjatga asosan xavfsizlikni, millatlararo totuvlik va diniy
bag‘rikenglikni taminlash, shuningdek, tashqi siyosat sohasida:
− 2020 yil 1 sentyabrga qadar kiberxavfsizlikning huquqiy asoslarini
shakllantirish bo‘yicha choralar ko‘riladi, shu jumladan 2020–2023 yillarga
mo‘ljallangan kiberxavfsizlikka doir milliy strategiya va “Kiberxavfsizlik
to‘g‘risida”gi qonun loyihasi ishlab chiqiladi;
Loyihada
:

−
axborot
kommunikatsiya
texnologiyalari
tizimini
zamonaviy
kibertahdidlardan himoya qilish, turli darajadagi tizimlar uchun kiberxavfsizlik
bo‘yicha zamonaviy mexanizmlarni joriy etish;
− kiberxavfsizlikni taminlash sohasida davlat organlari, korxona va
tashkilotlarning huquqlari va majburiyatlarini belgilash, ularning faoliyatini
muvofiqlashtirish;
− ushbu sohadagi normativ-huquqiy hujjatlarni unifikatsiyalash nazarda
tutiladi. Kiberqonunlar har bir davlatning milliy qonun me’yorlari asosida
shakllantiriladi yoki ularning bir qismini tashkil qiladi. Quyida Respublikamizdagi
qonun hujjatlarida kiberjinoyatni va kiberxavfsizlikni oldini olish va tartibga
solishga aloqador bo‘lgan bandlar keltirilgan.
O‘zbekiston
Respublikasining
kiberxavfsizlik
to’g’risidagi
qonuni
Qonunchilik
palatasi
tomonidan
2022-yil
25-fevralda
qabul
qilingan
Senat tomonidan 2022-yil 17-martda ma’qullangan biz ushbu qonuni
ba’zi
moddalariga to’xtalib o’tamiz

Download 7,29 Mb.