• C  U  0 dt LC
  • Avtogeneratorlar differensial tenglamasining tahlili.
  • III BOB. SINUSOIDAL TEBRANISHLAR GENERATORLARINI
  • LC –generatorni hisoblash.
    		•

    Vazirligi samarqand davlat




    Download 0,97 Mb.
    bet13/16
    Sana04.09.2024
    Hajmi0,97 Mb.
    #270244
    1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
    Bog'liq
    8- mavzu

    dt


    (2.7)

    Oxirgi ifodadagi  ishorasi teskari bog‘lanish g‘altagi muvofiqlashgan holda ulangan yoki L kontur g‘altagiga qarama-qarshi ulangan ekanligini anglatadi M- g‘altakning o‘zaro induksiya koeffitsenti.

    Agar
    isilj
    stok toki zatvordagi kuchlanishga bog‘liq bo‘ladigan bo‘lsa.

    i  Uz.u
    holda (2.6) tenglama quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.
    (2.8)
    d 2U dU

    LC z.u rC z.u U

     M


    disilj



    (2.9)


    dt2 dt z.u dt
    Oxirgi ifodaning o‘ng tomonini o‘zgartiramiz

    M disilj M

    disilj
    dUz.u
    M  (Uz.u ) dUz.u

    M(U
    ) dUz.u

    (2.10)


    dt dUz.u dt dUz.u dt
    z.u dt

    Oxirgi (2.10) ifodani (2.9) tenglamaga qo‘yib oddiy almashtirishlarni amalga


    ,,
    oshiramiz va qilamiz.
    z.u'' ni tashlab yuborib avtogeneratorning asosiy tenglamasini hosil

    d 2u 1 M du 1



    dt2
    L r
    u
    C

    U  0
    dt LC

    (2.11)

    Bu ikkinchi tartibli nochiziqli tenglama bo‘lib, aniq yechimga ega emas, biroq uni taxminiy yechimini topish mumkin. Bu avtogeneratorning ishlashini tahlil qilish zarur.


      1. Avtogeneratorlar differensial tenglamasining tahlili.

    O‘z-o‘zidan uyg‘onish shartini aniqlashda qoidaga ko‘ra jarayonning boshlang‘ ich stadiyasi bolan qiziqilad, chunki bunda avtogeneratordagi avtotebranishlar endi boshlangan. Ularning amplitudasi juda kichik va tranzistorning chiziqli element sifatida qarash mumkin. Kuchlanishning juda kichikligini hisobga olgan holda va transistor voltamper tavsifnomasining juda kichik qismida foydalangan holda tranzistorni chiziqli element sifatida hisobga olib (2.8) ifodani quyidagiko‘rinishda yozish mumkin



    isilj
    SUz .u
    (2.12)




    Bunda
    S disilj
    dUz.u

    -tranzistor tavsifnomasining bikrligi.



    Bu holda (2.9) tenglamaning o‘ng qismi quyidagi ko‘rinishni oladi.

    M disilj
    MS dUz.u

    (2.13)

    dt dt


    va (2.11) tenglama chiziqli differensial tenglamaga aylanadi.
    d 2u r MS du 1

    dt2
    L
    LC dt
    U  0
    LC

    (2.14)

     

    Belgilashni kiritib va qilamiz.
    1  2

    r
    LC

    ni hisobga olgan holda oxirgi tenglamani hosil



    d 2u du 2

    dt2

    • 2ekv dt

     r u  0
    (2.16)

    Bu oddiy tebranish konturidagi erkin tebranishlar (2.3) differensial tenglamasining analogik ko‘rinishidir.
    Shunga ko‘ra (2.16) tenglamaning umumiy yechimi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi
    U U eekvt sin t
    0 bog '



    Bunda U0
    avtogenerator konturidagi boshlang‘ich kuchlanish amplitudasi. Biroq

    dofferensial tenglama yechimidagi  o‘rnida tebranish konturining L,C, r parametrlaridan tashqari avtogeneratorning parametrlari- tranzistor (S) va teskari

    bog‘lanish zanjiri (M) ni hisobga olgan
    ekv kiritiladi. Bundan tashqari, agar

    tebranish konturida  ning qiymati doimo musbat bo‘lsa, avtogeneratorda esa

    uning parametrlarga bog‘liq holda
    ekv
    musbat yoki manfiy bo‘lishi mumkin. Bu

    esa o‘z navbatida avtogenerator differensial tenglamasning yechimi oddiy tebranish konturidagi erkin tebranishlar differensial tenglamasidan keskin farq

    qilishini ko‘rsatadi. Kiritilgan E.YU.K yo‘nalishini
      r

    • MS ni



    ekv

    L LC


    avtogenerator parametrlariga bog‘liq holda
    ekv
    ning uchta qiymati olinadi va

    bular (2.16) tenglamaning prinsipial farq qiluvchi yechimlari sifatida tanlanadi.

    ekv

    • 0,ekv

     0, ekv  0

    Avtogeneratordagi tebranishlar ekv

    • 0 bo‘lganda so‘nuvchi bo‘ladi.

    Agar ixtiyoriy tashqi ta’sir ostida avtogeneratorda statik muvozanat holat o‘rnatiladigan bo‘lsa, bir qadar vaqt o‘tgandan so‘ng tebranishlar so‘nadi (2.5-a- rasm).
    Bunday avtogeneratordagi jarayon oddiy tebranish konturidagi erkin tebranishlarga sifat jihatdan mos keladi.

    Avtogeneratordagi tebranishlar
    ekv
     0 bo‘lganda so‘nmas bo‘ladi (2.5-b-rasm).

    Avtogeneratordagi tasodifiy yuz beradigan tebranishlar uzoq vaqt o‘zgarmas bo‘lib qoladi, biroq bunday generatorlar o‘z – o‘zidan uyg‘onmaydi.

    Avtogeneratordagi tebranishlar
    ekv  0
    bo‘ganda o‘suvchi bo‘ladi. Bu holat

    yanada qiziqarli bo‘ladi, chunki bu vaqtda avtogeneratordagi statik muvozanat holati turg‘un bo‘lmaydi va avtogeneratorda o‘z-o‘zidan uyg‘onish sharti bajariladi.

    Shunday qilib
    ekv
    0 yoki


    r

    avtogeneratorni o‘z-o‘zidan uyg‘onishining asosiy sharti bo‘lib hisoblanadi.





    III BOB. SINUSOIDAL TEBRANISHLAR GENERATORLARINI

    HISOBLASH.
      1. RC generatarni hisoblash.


    Chastotasi 0
     1kHz
    bo‘lgan sunmas tebranishlar generatorini hisoblash






    3.1 rasm. Umumiy emitterli kuchatirgich asosida tuzilgan RC generator sxemasi.

    Generatorning kuchlanish manbayi Ek=-10V. tiranzistorlarning tinchlikdagi ishchi kuchlanish va toklari mos ravishda Ik01=Ik02=Ik0=4MA


    Uk01=4k02=Uk0=4V tranzitorlarni UkemaxʻEk. 2 Ik0ʻIk ro‘x shartlar asosida tanlaymiz. Bu shartlarga mos keluvchi tiranzistor MГUr B bo‘lib, quyidagi parametrga ega. h21e=45-100,Ikrus=30MA Ukemax=15B. Kollektor kuchlanishining tenglamasidan foydalangan holda kollektor qarshiligini hisoblaymiz.

    Ek Uk 02 Ie02 Rer
    (3.1)

    Re2 2  (Ek Uk 02 )Ie02  1, 5KoM . Baza toki ifodasidan foydalangan holda

    I I h
     (E

    • I R

    ) / Rb
    (3.2)

    b 02
    k 02 21e 2
    k e 02 e 2

    baza qarshiligini topamiz


    Rb (Ek Ue02 )h21e2  45kOM
    Ik 02

    (ГocT ga ko‘ra 43kOM) Ieo1 Re1=0.015 Ek deb qabul qilib,

    E I R U

      • I Re1

    (3)

    k k 01 k ke 01
    e 01

    Formuladan foydalangan holda kollektor qarshiligini aniqlaymiz.
    Rk=(0,985Ek-Uke 01)/Ik01=1.5 koM (ГocT 39oM) emitter qarshiligini hisoblaymiz. Re1=Ue01/Ie01=0.015 Ek/Ie01=0.04 koM. Kuchlanish belgisini R1-R2 hisobiga olingan holda kuchaytirgich kaskadining kirish qarshiligini hisoblaymiz.
    Rkr1=Гб1÷(1+h21e)Re1=1.8 kOM
    Parallel ulangan R1va R2 rezistorlar qarshiligi deyarli ta’sir qilmaganini hisobga olgan holda ularning qarshiligini aniqlaymiz. R1||R2ʻRkr1 Yoki R1||R2=2Rkr1=3.6 kOM. Quyidagi ifodadan foydalangan holda R1 qarshiligini aniqlaymiz.




    k k 21e1
    R E
    E h

    (4)


    1 I R / (R / / R )  I
    / h I

    e 01 e1 1 2
    k 01 21e1 K 0

    R1=112 kOM (ГocT ga ko‘ra 110 koM). Quyidagi ifodadan foydalangan holda R2 rezistor qarshiligini aniqlaymiz.

    R 1/ (R
    / R ) 1/ R 1
    (5)

    2 1 2 1

    R2=3.8kOM (ГocT ga ko‘ra 3.9 kOM) Emetrik tozalagichning kirish qarshiligini Re2 rezistorga qisqa ulashni hisobga olgan holda kirish qarshiligini


    R’k21=R1||R2||Rk21=1.2kOM kuchaytirgich koeffsienti qarshiligini hisobga
    olgan holda hisoblaymiz. Rkr2=Гб2+(1+h21e2)(Re2||Rk21)=55.2 OM. Rkr2 , qarshilikni aniqlaymiz va Rkr2=Rб||Rkr2=24,6 kOM. R qarshilikni tanlaymiz. R≈0.1Rkr2=2.3 kOM (ГocT ga ko‘ra 2.2 kom). Quyidagi ifodadan foydalangan holda kondensatorning sig‘imini aniqlaymiz.



    0  (6)


    C=1.1Mkf. Agar kondensatorning sig‘ imi juda katta chiqsa, u holda R qarshilikni kattalashtirgan holda qaytadan hisoblanadi. Kuchaytirgichning kuchayish koeffsientini aniqlaymiz.
    Kutb≈(h21e1Rk)/Rk21≈37,5. Olingan natija ampiltuda balans shartini bajaradi.
    Shunga ko‘ra sunmas tebranishlar hosil bo‘ladi. Agar amplituda balans sharti bajarilmasa Re1 teskari bog‘lanish rezistori qarshiligini kamaytirish kerak. Agar teskari bog‘lanish bo‘lmasa, biroq hosil qilinmagan koeffsienti amplitudasi bajarilmasa, u holda h21e ko‘rsatgich katta bo‘lgan tranzistorni tanlash lozim.


      1. LC –generatorni hisoblash.

    Tanlangan kursatgichlar asosida LC –generatorni hisoblaymiz .





    1. Generatsiya chastotasi fg 10MHz

    2. Konturning xaraktrestik qarshiligi p  100 om




    1. Aslligi Q  80




    1. Konturning rezonans qarshiligi Zoe p Q 100 80 8000 om

    2. Konturdagi kansiptorning sig‘imi 159 PKF

    3. Induktiv g‘altak induktivligi 1,59 MkгH

    4. Teskari bog‘lanish zanjirining vaqt dovomiysi k 7 pc

    5. Tokni o‘zatish koeffsienti o‘rtacha qiymati 100

    6. Kollektor o‘tish sig‘imi Ck  1, 2 pF

    7. Kollektor tokning doimiy tashkil etuvchisi 2MA tok kesimi 800 qilib tanlangan hollarda Bergun doimiylari quydagicha bo‘ladi.

    a (80%=a0)=0,285952. a (80%=a1=0,471966. γ (80%= γ 0=0,236297.
    γ =(80%= γ 1=0,390.
    Kollektor toki kosinusoidal impulsning amplitudasining qiymati va kollektor tokining birinchi garmonikasi amplitudasi mos ravishda quyidagicha bo‘ladi.

    Iim
    I0
    0
    0, 002
    0, 285952
     0, 0069942 A.



    I I
    1
     0, 002  0, 471960  0, 003301A.



    1 0
    0
    0, 285952

    Quyidagi formulalar yordamida tiranzistorning bikrligini aniqlaymiz



    O‘tishning bikrligi
    S 0

    I
    T
    (1)





    Baza o‘tishning qarshiligi Bazaning hajmiy qarshiligi
    r h21e S

    (2)


    r k  (1 (2...3))
    b C
    (3)

    Emmitor qarshiligi


    k

    1

    S
    re



    (4)

    Baza va emmittor uchlariga nisbatan tiranzistorning bikrligi



    Sbe
    S M
    (5)



    m U r
    (6)

    Ube rb
    r

    • re

     (h21e
    1)



    Yuqorida keltirilgan formulalar orqali tranzistorni bikirligini aniqlaymiz




    I

    T
    S 0

    Download 0,97 Mb.
    1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




    Download 0,97 Mb.