|
Volume-1, issue-5Bog'liq 56-61 Safarova Nigora Nasilloyevna
VOLUME-1, ISSUE-5
59
➢ murakkablik, fanlararo-ta’lim va tashqi, atrof-muhit omillari va ta’sirini hisobga
olish;
➢ ko`p funksiyalilik: kompetentsiyani bitta ko`nikma yoki xususiyat bilan tavsiflash
mumkin emas, bu muammolar to`plamini hal qilish qobiliyatini anglatadi.
Ko`rib chiqilgan tamoyillar, bizning fikrimizcha, ko`p bosqichli kompetentsiya
tamoyillari bilan to`ldirilishi kerak.
Ko`p bosqichli va ko`p bosqichli kompetentsiya tamoyili kompetentsiyani nafaqat
hodisa sifatida, balki o`quvchi shaxsi va atrof-muhit, ta’lim jarayoni va ta’lim makonining
farqlanishini hisobga olgan holda jarayon sifatida ko`rib chiqishga imkon beradi.
Pedagogik kasbiy kompetentsiya muammosiga bag`ishlangan zamonaviy ilmiy va
ilmiy-amaliy manbalarni o`rganish kontseptsiyaning murakkabligi, talqinlarning kengligi va
xilma-xilligidan dalolat beradi[7, 396].
Muhokama va natijalar. E. F. Zeer kasbiy kompetentsiya deganda kasbiy bilimlar,
ko`nikmalar to`plamini, shuningdek kasbiy faoliyatni amalga oshirish usullarini tushunadi [2,
23]. Yu. G. Tatur to`liq ta’rifni shakllantirdi... oliy ma’lumotli mutaxassisning malakasi-bu
kasbiy va ijtimoiy sohada muvaffaqiyatli ijodiy (samarali) faoliyat uchun o`z salohiyatini (bilim,
ko`nikma, tajriba, shaxsiy fazilatlar va boshqalarni) amalga oshirish istagi va qobiliyati
(tayyorligi), ijtimoiy ahamiyatga ega ekanligini anglash, ushbu faoliyat natijalari uchun shaxsiy
javobgarlik, uni doimiy ravishda takomillashtirish zarurati" [9, 9]. Shu bilan birga, chet ellik
tadqiqotchilar ushbu kontseptsiyani ko`pincha "chuqur bilim", "vazifani etarli darajada bajarish
holati", "faoliyatni amalga oshirish qobiliyati"deb hisoblashadi.,
Shunday qilib, umuman olganda, bo`lajak o`qituvchining kasbiy kompetentsiyasi kasbiy
bilim, ko'nikma, munosabatlar, shaxsning kasbiy fazilatlari majmuasi sifatida ifodalanishi
mumkin.
Hozirgi vaqtda kontseptsiyani talqin qilish bo`yicha mavjud bo`lgan turli xil fikrlarga
qaramay, shuni ta’kidlash mumkinki, aksariyat mualliflar kasbiy kompetentsiyani ikki jihatdan
ko`rib chiqadilar: ta’lim maqsadi sifatida va o`z kasbiy faoliyatini amalga oshiradigan
o`qituvchining holatini tavsiflovchi oraliq natija sifatida.
Muallif kasbiy kompetentsiya deganda o`qituvchida aqliy xususiyatlar va holatlar
tizimini shakllantirishning dinamik darajasini tushunadi, bu uning kasbiy faoliyatni amalga
oshirishga nazariy va amaliy tayyorgarligining birligini va buning uchun zarur bo`lgan
harakatlarni ishlab chiqarish qobiliyatini (ya’ni ko`nikma va imkoniyatlarni) aks ettiradi.
Kasbiy kompetentsiyaning mazmuni bo`lajak o`qituvchilarning kasbiy tayyorgarlikning
turli bosqichlarida tayyorligini tashxislashning ajralmas mezonidir. Shu sababli, bo`lajak
o`qituvchining kasbiy kompetentsiyasini hisobga olish alohida qiziqish uyg`otadi.
Ko`pgina tadqiqotlarda kasbiy kompetentsiyani ko`rib chiqish zamonaviy ta’limda
shakllanadigan yangi kompetentsiyaga asoslangan yondashuv nuqtai nazaridan emas, balki
o`qituvchining ushbu xususiyatini an`anaviy o`rganish doirasida - kasbiy faoliyat nazariyasi,
menejment, kasbiy psixologiya va boshqalar nuqtai nazaridan amalga oshiriladi.. Bizning
fikrimizcha, aynan o`qituvchining o`z-o`zini rivojlantirish qobiliyati universitetda talabalarning
kompetentsiyalarini shakllantirish darajasini belgilovchi mezonlardan biri bo`lishi kerak.
Shunday qilib, V. A. Slastenin o`z tadqiqotlarida bo`lajak o`qituvchining kasbiy
kompetentsiyasini uning kasbiy faoliyatga tayyorligini ta’minlaydigan shaxsiy kasbiy
ahamiyatga ega sifat sifatida belgilaydi.
|
| |
