|
Volume-1, issue-5Bog'liq 56-61 Safarova Nigora Nasilloyevna
VOLUME-1, ISSUE-5
58
bog’liqlikda mazkur tushuncha innovatsiya tavsifiga ega bo`lganligi sababli, uning mohiyatini
aniqlashtirishga alohida ehtiyoj mavjud.
Kompetensiya – lotincha “Competentia” so`z bo`lib, o`zbek tilidagi lug`aviy ma’nosi
“inson yaxshi biladigan”, “tajribaga ega bo`lgan” kabi ma’nolarni bildiradi.
Kompetentlik – biron-bir ishni samarali qila olish qobiliyati, ishni bajarishda talabalarni
qondira olish qobiliyati, aniq ishchi funksiyalarni bajarishda talablarni qondira olish
qobiliyati[4, 16].
Kasbiy kompetentlik – mutaxassis tomonidan kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun
zarur bo`lgan bilim, ko`nikma va malakalarning egallanishi va ularni amalada yuqori darajada
qo`llay olinishidir[4, 18].
L.M.Mitina pedagogik kompetentlik – deganda predmet haqidagi bilimlar, o`qitish
netodikasi, pedagogik muloqot ko`nikma va malakasi, shuningdek o`z-o`zini rivojlantirish, o`z-
o`zini takomillashtirish, o`z-o`zini amalga oshirish usullari va vositalarining uyg`un
birlashishini tushungan[5, 320].
U pedagogik kompetentlik tuzilmasida uchta tashkil etuvchini ajratgan: faoliyatli,
kommunikativ va shaxsiy. L.M.Mitina tomonidan taklif etilgan pedagogik kompetentlikni
tuzilmalashtirishdan kelib chiqqan holda, biz bo`lajak o`qituvchilar uchun egallanish darajasi
pedagogik kompetentlikning rivojlanish darajasini aniqlaydigan quyidagi kompetensiyalar
majmuasi yetarli va zarur deb hisoblaymiz:
-
Faoliyatli yoki maxsus kompetensiya (bilim, ko`nikma, malaka va pedagogik
faoliyatni amalga oshirishning individual usullari);
-
Shaxsiy yoki kasbiy kompetensiya (kasbiy o`z-o`zini takomillashtirish va o`z-
o`zini amalga oshirishga oid bilim, ko`nikma va malakalar);
-
Kommunikativ kompetensiya (pedagogik faoliyatni ijodiy amalga oshirishga
oid bilim, ko`nikma va malaka).
Ta’limning asosiy maqsadi mehnat bozorida raqobatbardosh, malakali, mas’uliyatli, o`z
kasbini yaxshi biladigan va tegishli faoliyat sohalariga yo`naltirilgan, doimiy kasbiy o`sishga,
ijtimoiy va kasbiy harakatchanlikka tayyor bo`lgan tegishli darajadagi va profildagi malakali
yoshlarni tayyorlashni belgilaydi.
Bunday yoshlarni tayyorlash uchun kompetentsiyaga asoslangan yondashuvga tayanish
kerak, uni amalga oshirish quyidagi maqsadlarga erishish bilan bog`liq:
• o`quvchining ijodiy, shaxsga yo`naltirilgan o`zini o`zi anglashi uchun qulay
pedagogik shart-sharoitlarni yaratish orqali o`rganish, o`z taqdirini o`zi belgilash (o`zini o`zi
belgilash), o`zini o`zi tarbiyalash, o`zini o`zi rivojlantirish;
• o`z axloqi, ongi, madaniy darajasini rivojlantirish ustida mustaqil ishlashga qodir
talaba shaxsining ma’naviy-axloqiy sohasini rivojlantirish;
• bitiruvchi shaxsini ijtimoiylashtirish, atrofdagi dunyoda (tabiat va jamiyat),
o`zgarishlar makonida voqelikni, o`z faoliyatini o`zgartirish yo`llarini
o`zlashtirish, kommunikativ madaniyat, ma’naviy-axloqiy shakllar orqali shaxsni
rivojlantirish; hayotning barcha sohalarida o`zini tutish normalarini o`zlashtirish
orqali o`zini o`zi belgilashni o`rganish;
• salomatlikni ta’minlash va muhofaza qilish.
V.M.Antipova kompetentsiyaga asoslangan yondashuv tamoyillariga quyidagilarni
kiritadi:
➢ diagnostika, ya’ni xulq-atvor va fikrlashda namoyon bo`ladigan tashxis qo`yilgan
natijaga erishishga yo`naltirish;
|
| |
