|
Word muharririda ba’zi bir tushunchalar. [Katherine M. First look office 2010
|
| bet | 1/7 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 2,91 Mb. | | #116044 |
Bog'liq 2 Mavzu
2 Mavzu. Malumotlarni boshqarish va ularga ishlov berish. Word 2010 dasturi yordamida hujjatlar yaratish va tahrirlash. Menyular, lenta elementlari.
Reja:
WORD muharririda ba’zi bir tushunchalar. [Katherine M. First look office 2010.
WORD muharriri imkoniyatlari
Word 2010 dasturida ishlashni boshlash
Word lentalari bilan ishlash
Tayanch iboralar: Windows, Microsoft Office, word.
1. WORD muharririda ba’zi bir tushunchalar
Microsoft Word - Windows muhitida ishlash uchun mo’ljallangan Microsoft Office tarkibiga kiruvchi dasturlardan biri bo’lib, uni matn muharriri deb atashadi. U xar xil xatlar, hujjatlar va hisobotlar tayyorlashda qulay vositadir. Shuningdek uning yordamida blanklar va anketalar, maqolalar xamda risolalar xam tayyorlash mumkin.
Wordda xujjatlarni yaratishda, uning tarkibiga kiritilgan, ko’plab shablonlar tizimi va formatlash uslublaridan foydalaniladi. Word WYSIWYG (nimani ko’rsang shuni olasan, yahni ekranda qanday ko’rinsa, chop etilganda qog’ozda xam shundayligicha ko’rinadi) turidagi muharrirlar guruxiga kiradi.
Odatda Word matnli fayllarni o’zining shaxsiy ikkilik formatida .doc kengaytmali fayl sifatida saqlaydi. Bu formatning matnli laxjasi RTF format (Rich Text Format) sifatida Microsoft firmasi tomonidan hujjatlashtirilgan va boshqa ayrim firmalarning matn protsessorlari tomonidan xam qo’llash uchun qabul qilingan. RTF formati o’zining matnli tuzilmasi bo’yicha kompyuter viruslarini tarqatish nuqtai nazaridan qaraganda ancha xavfsizdir. Xozirda DOC formatidagi fayllar kompyuterlar orasida virus tarqatish vositasi bo’lib hizmat qilmoqda. Bu protsessorning oxirgi laxjalari fayllarni gipermatnli formatlarda (.html yoki .htm) xam saqlash imkoniyatiga ega.
Word matn protsessorida hujjat bilan ishlashni osonlashtirishga xizmat qiladigan bir nechta lentalari ishlatiladi. Ayrim uskunalar panellari (lentalar) va ularning vazifalari bilan tanishamiz.
Standartnaya – fayl va almashishlar buferi bilan ishlaydigan buyruqlarni ifodalovchi tugmachalaridan iborat.
Formatirovanie – matnni formatlash uchun ishlatiladi.
VisualBasic - VisualBasicda Word hujjati bilan biriktirilga dastur yaratishga xizmat qiladi.
WordArt – figurali matn yaratish buyruqlari joylashgan tugmachalardan iborat.
Avtotekst – hujjatga ko’p takrorlanadigan matn elementlarini tezda joylash yoki almashtirish.
Baza Dannix – hujjat jadvallarida ma’lumotlar ombori yaratish va u bilan ishlash uchun xizmat qiladi. Nastroyka Izobrajeniya – grafikali tasvirlar bilan ishlovchi buyruqlarni chaqiruvchi tugmachalar joylashgan.
Retsenzirovanie – xabarlar yoki taqrizlar joylash uchun xizmat qiladi.
Risovanie – hujjatga grafikali ob’ektlar joylash uchun xizmat qiladi.
Forma – ma’lumotlar ombori bilan ishlaganda forma, jadval, ro’yxat, kiritish maydonlari yaratish tugmachalarini ifodalaydi.
Elementi upravleniya – hujjatga tugmachalar, pereklyuchatellar va VisualBasicning boshqa elementlarini joylaydi.
Word xat yoki maqolalar yaratishning bir necha shablonlarini taklif etadi. Bitta shablondan ko’p marta foydalanish mumkin.
Hujjatni yaratish, saqlash, ochish va yopish uchun Fayl tavsiyanomasi bo’limlaridan yoki “Standartnaya” panelidagi tugmachalardan foydalanish mumkin.
Word matn muharriri hujjatlarni boshqa formatlarda xam saqlash imkoniga ega. Biror hujjatni Microsoft Word formatidan farqli formatda saqlash uchun hujjatni saqlash darchasidagi
“Tip fayla” ro’yxat maydonidan kerakli format tanlanishi va “Soxranit” tugmasi bosilishi kerak. Matn protsessorlarining, shu jumladan Word dasturining, muhim xususiyatlaridan biri matnni xar xil formatlash imkoniyati mavjudligidir. Formatlashni uch xil ko’rinishini farqlashadi.
Belgilarni formatlash – bunda gap asosan shriftni o’zgartirish xaqida ketadi.
Abzastni formatlash – bunda matndagi aloxida abzastlar maydonlari o’lchamlarini, satrlar orasidagi intervallarni o’zgartirish va abzastlarni tekislash tushiniladi.
Sahifalarni formatlash – bunda sahifa ko’rinishini va o’lchamlarini tanlash, xoshiyalar o’lchamlarini o’zgartirish nazarda tutiladi.
Belgilarni formatlash matn yozishda shrift rangi, o’lchami va uslubini o’zgartirish amallarini o’z ichiga oladi. Buning uchun “Formatirovanie” uskunalar paneli tugmachalaridan xam foydalanish mumkin.
Abzastlarni formatlash quyidagilarni o’z ichiga oladi: abzastlarni tekislash; abzast chegaralarini o’rnatish;
abzast birinchi satri boshlanadigan chegarani o’rnatish; satrlar orasidagi masofani o’rnatish; abzastlar orasidagi masofani o’rnatish; abzastni sahifada joylashishi nazorati.
Abzastlarni tekislash “Formatirovanie” uskunalar paneli yordamida amalga oshirilishi mumkin. Odatda Word xamma abzastlarni chapga tekislaydi, bunda barcha satrlar bitta vertikal chiziqdan boshlanganday ko’rinadi. Tekislashni sahifaning markaziga yoki o’ng tarafiga, shuningdek bitta blok shaklida butun sahifa bo’ylab ikki tarafga xam tashkil qilish mumkin.
Abzasta chegaralari va birinchi satr boshlanadigan joyni gorizontalg’ chizg’ich yordamida o’rnatiladi. Abzasta chegaralarining asosiy kattaliklarini Format tavsiyanomasining
Abzast bo’limi yordamida xam o’rnatish mumkin.
Odatda satrlar orasidagi masofa Wordda bir interval qilib belgilangan. Yahni, bu bitta satr balandligiga teng. Biroq u bir yarim, ikki va undan xam ko’proq interval bo’lishi mumkin. Satrlar orasdagi intervalni o’zgartirish uchun Format tavsiyanomasining Abzast bo’limidagi “mejstrochnqy” maydonidagi ro’yxatdan foydalanish mumkin.
Xar qanday qog’ozda chop etilgan hujjat xoshiyalarga ega bo’ladi. Word sahifaning xamma tarafidagi xoshiyalar kengligi uchun kattaliklarini o’rnatish imkonini beradi. Buning uchun Fayl tavsiyanomasidagi Parametri stranitsa bo’limi tanlanadi va talab qilingan kattaliklar mos maydonlarga kiritiladi.
Hujjatni imlo xatolarini tekshirish uchun klaviaturadagi F7 tugmasini yoki “Standartnaya” uskunalar panelidagi mos belgi tasvirili tugmachasini bosish kerak.
WORD muharriri Microsoft firmasining mahsulidir. Hozirgi kunda WORD muharririning versiyalari keng tarqalgan va ushbu muharrirlar faqatgina Windows dasturi muhitida ishlaydi. Bu muharrir yordamida yangi matnni kiritish, matnni tayyor shakl asosida kiritish, xatlarni qo’yilgan talablarga asosan tayyorlash, manzillarga jo’natish, rasm, grafik, jadval va diagrammalardan foydalanish: matnni chop etishdan avval ekranda ko’zdan kechirish, matnni kiritishda imlosini tekshirish va boshqa bir qator amallarni bajarish mumkin.
WORD muharririda ba’zi bir tushunchalar mavjud. Bu tushunchalarning tavsifi quyidagicha:
Avtomatn – matn kiritilayotganda ayrim so’z, ibora va jumlalarni bir necha bor yozishga to’g’ri keladi. Ularni qayta yozish zarur emas. Avtomatn buyrug’i ularni qayta yozadi.
Avtomuharrir – matnni kiritish jarayonida ayrim xatolar tez-tez takrorlanadi. Bu xatolarni matn kiritilayotganda avtomatik ravishda to’g’irlash mumkin. Bu amal avtotahrir qilish deb ataladi va uni avtomuharrir bajaradi.
Asboblar paneli(lentalar) - tugmalar majmuidan iborat bo’lgan panel. Bunda tugmani bosish natijasida biror buyruq bajariadi. Har bir tugma aniq vazifa va nomga ega.
Formatlash – bu hujjat shaklini o’zgartirishdir. Bunda shriftlarni tanlashingiz, ta’kidlanishi zarur bo’lgan so’z va iboralarni ajratish, abzats chegaralarni tekislash, satrlar orasidagi masofalarni o’zgartirish mumkin.
Avtoformat – mavjud shakllar asosida matnni formatlash. Kolontitul – har bir sahifaning yoqori yoki quyi qismida yoziladigan biror bir ma’lumot.
Masalan, hujjatning nomi, hujjat avtori, mos sahifa raqami, sana va vaqt va hakozo bo’lishi mumkin.
Konteks menyusi – “sichqoncha” ning o’ng tugmasi yordamida hosil qilinadigan menyu. Tanlangan ob’ektga mos ravishda menyu ham o’zgarib turadi.
“Sichqoncha” – hozirgi zamon komp’yuterlarining ajralmas qismi bo’lib, odatda, 2 yoki 3 tugmali bo’ladi.
2. WORD muharriri imkoniyatlari:
Matnlarni kiritish va tahrir qilish;
Matnni chop etishda avval ekranda uning shaklini ko’zdan kechirish;
Hujjatlarning tayyor shakllari bilan ishlash ;
Formatlash usullaridan foydalanish ;
Xatlarni amaldagi qoidalar asosida tayyorlash;
Blankalarni tayyorlash ;
Jadvallar bilan ishlash;
Zarur holda yordamchi ko’rsatma berish;
Formulalar yozish;
Imloni tekshirish;
So’zlarni bo’g’inlab ko’chirish;
WINDOWS ilovalari ma’lumotlaridan foydalanish;
WORD Art yordamida reklamali matnlar tayyorlash;
Diagrammalar va grafiklar, rasmlar va hokazolar chizish.
3. Word 2010 dasturida ishlashni boshlash.
Microsoft Word - Windows muhitida ishlash uchun mo’ljallangan Microsoft Office tarkibiga kiruvchi dasturlardan biri bo’lib, uni matn muharriri deb atashadi. U xar xil xatlar, hujjatlar va hisobotlar tayyorlashda qulay vositadir. Shuningdek uning yordamida blanklar va anketalar, maqolalar xamda risolalar xam tayyorlash mumkin.
Wordda xujjatlarni yaratishda, uning tarkibiga kiritilgan, ko’plab shablonlar tizimi va formatlash uslublaridan foydalaniladi. Word WYSIWYG (nimani ko’rsang shuni olasan, yahni ekranda qanday ko’rinsa, chop etilganda qog’ozda xam shundayligicha ko’rinadi) turidagi muharrirlar guruxiga kiradi.
Microsoft Word 2010 дастурини ишга тушириш бир нечта усуллари мавжуд:
Pusk → Vse programmi → Microsoft office 2010 → Word 2010ni tanlash orqali;
Agar ishchi stolda Microsoft office paneli mavjud bo’lsa, undagi Word yorlig’iga sichqoncha ko’rsatkichi keltirilib, chap tugma bosiladi;
Kontekst menyu orqali → Sozdat→ Документ Microsoft Word
Hosil bo’lgan konteks menyudan <> ishga tushiriladi.
Microsoft Word dasturi oynasining umumiy ko’rinishi quyidagi rasmda keltirilgan:
Fayllar bilan amallar bajarishning asosiy buyruqlari Office tugmachalari menyusida yig‘ilgan.
Faylni yaratish uchun “Создать” bandi mo‘ljallangan. Bu bandni tanlagandan keyin, “ Создание документов ” oynasini ko‘rish mumkin. Oynaning chap qismida hujjat yaratish shablon o‘lchami toifasini ko‘rsatishi kerak.
Oddiy hujjatni yaratish uchun “Пустые и последние” varianti tanlanadi Shundan so‘ng oynaning o‘ng qismidagi “Новый документ” ni ajrating va “Cоздать” tugmasini bosing. Natijada ekranda “Документ – номер” nomli yangi bosh hujjat tasvirlanadi.
Microsoft Word 2007 ning xususiyatlaridan yana biri – joriy hujjat asosida yangi fayl yaratishdir. Buning uchun “Из существующего документа” bandidan foydalanib, diskdan yangi fayl yaratish uchun, kerak bo‘ladigan faylni olish mumkin. Bunda olingan faylning tarkibi yangi hujjatda joylashadi.
Faylni yaratishning bunday usuli mavjud fayl asosida yangi hujjat yaratish uchun qulay hisoblanadi.
Word 2007 versiyasi Word matn muharririning oldingi hamma versiyalarida, yaratilgan hujjatlar bilan ishlaydi. Agar oldingi versiyada yaratilgan hujjatlarni Word 2007da ochish kerak bo‘lsa, unda funksianal chegaralangan rejim ishga tushuriladi.
Bu to‘g‘ridagi ma’lumot ushbu matn muharririning sarlavha satrida ko‘rinadi. Bu rejimda dasturning ba’zi funksiyalarini qo‘llash mumkin emas. Word 2007 ning hamma funksiyalarini ishlatish uchun faylni konvertatsiyalash lozim bo‘ladi. Buning uchun “Office” tugmasini bosish va asosiy menyudan “Преобразовать” bandini tanlash kerak. Natijada sarlavha satrida funktsional chegaralanish to‘g‘risida yozuv o‘qiladi va siz dasturning hamma funksiyalarini ishlatishingiz mumkin bo‘ladi.
Diqqat: agar matn muharririning oldingi versiyalarida saqlangan fayl ochilgan bo‘lsa, “Преобразовать” bandi qatnashishi mumkin.
Word dasturi matnni bir necha usullar bilan ajratishi mumkin. Buning eng oson yo‘li sichqoncha bilan amalga oshirishdir. Agar siz klaviaturani ishlatmoqchi bo‘lsangiz, u holda SHIFT tugmasini ushlab turing va kursor bilan boshqarish tugmalarini aralashtiring.
Ilova: Wordda matnni belgilashning maxsus rejimi mavjud. Bu rejimga o‘tish uchun F8 tugmasini bosish kerak. Shundan so‘ng kursorni boshqarish tugmasi yoki PageUp/ Page Down (SHIFTni ushlamay) larni bosish orqali matnni ajratish mumkin. Shuningdek, agar ixtiyoriy harfni yoki belgini tersak, unda shu tanlangan belgigacha matn ajratiladi. Ajratish rejimidan chiqish uchun Escape tugmasini bosish kerak.
Shu tarzda keyingi so‘zni ajratish uchun probelni, matnni yoki xat boshi (abzats) oxirigacha ajratish uchun Enter tugmasini bosish kerak. F8 tugmasini bir necha marta bosish bilan so‘z, gap, abzats, hatto hamma matnni ajratish mumkin.
Glavnaya –Formatlash, fayl va almashishlar buferi bilan ishlaydigan buyruqlarni ifodalovchi tugmachalaridan iborat.
WordArt – figurali matn yaratish buyruqlari joylashgan tugmachalardan iborat.
Avtotekst – hujjatga ko’p takrorlanadigan matn elementlarini tezda joylash yoki almashtirish.
Baza Dannix – hujjat jadvallarida ma’lumotlar ombori yaratish va u bilan ishlash uchun xizmat qiladi.
Nastroyka Izobrajeniya – grafikali tasvirlar bilan ishlovchi buyruqlarni chaqiruvchi tugmachalar joylashgan.
Retsenzirovanie – xabarlar yoki taqrizlar joylash uchun xizmat qiladi.
Risovanie – hujjatga grafikali ob’ektlar joylash uchun xizmat qiladi.
Forma – ma’lumotlar ombori bilan ishlaganda forma, jadval, ro’yxat, kiritish maydonlari yaratish tugmachalarini ifodalaydi.
Elementi upravleniya – hujjatga tugmachalar, pereklyuchatellar va VisualBasicning boshqa elementlarini joylaydi.
Word xat yoki maqolalar yaratishning bir necha shablonlarini taklif etadi. Bitta shablondan ko’p marta foydalanish mumkin.
Hujjatni yaratish, saqlash, ochish va yopish uchun Fayl tavsiyanomasi bo’limlaridan yoki “Standartnaya” panelidagi tugmachalardan foydalanish mumkin.
Word matn muharriri hujjatlarni boshqa formatlarda xam saqlash imkoniga ega. Biror hujjatni Microsoft Word formatidan farqli formatda saqlash uchun hujjatni saqlash darchasidagi
“Tip fayla” ro’yxat maydonidan kerakli format tanlanishi va “Soxranit” tugmasi bosilishi kerak.
4. Word lentalari bilan ishlash.
Odatda Word matnli fayllarni o’zining shaxsiy ikkilik formatida .docx kengaytmali fayl sifatida saqlaydi. Bu formatning matnli laxjasi RTF format (Rich Text Format) sifatida Microsoft firmasi tomonidan hujjatlashtirilgan va boshqa ayrim firmalarning matn protsessorlari tomonidan xam qo’llash uchun qabul qilingan. RTF formati o’zining matnli tuzilmasi bo’yicha kompyuter viruslarini tarqatish nuqtai nazaridan qaraganda ancha xavfsizdir. Xozirda DOC formatidagi fayllar kompyuterlar orasida virus tarqatish vositasi bo’lib hizmat qilmoqda. Bu protsessorning oxirgi laxjalari fayllarni gipermatnli formatlarda (.html yoki .htm) xam saqlash imkoniyatiga ega.
Word matn protsessorida hujjat bilan ishlashni osonlashtirishga xizmat qiladigan bir nechta lentalar (uskunalar panellari) ishlatiladi. Bu foydalanuvchilar uchun juda qulaydir. Lentalarni sozlash o’zimizni qo’limizda. Ayrim lentalar va ularning vazifalari bilan tanishamiz.
Rasm. Lentalar masala qo’yilishiga qarab zarur funksiyalarni o’z ichiga oladi.
Glavnaya lentasi o’z ichiga formatlash usullarini, qidiruv tizimi va almashuv buferini o’z ichiga oladi:
Vstavka menyusida jadvallar qo’yish, kolontitul, formula va simvollar va boshqa grafik ob’ektlar qo’yish mumkin:
Razmetka stranisi menyusi lentasida sahifa parametrlarini sozlash, sahifa fonini o’zgartirish va boshqa amallarni bajarish mumkin:
Ssilki menyu lentasida matnga izoxlar qo’yish, mundarija bo’limlari mavjud:
Rassilki bo’limi lentasida quyidagi amallarni bajarish mumkin:
Retsenzirovaniye menyusi lentasida matndagi taxrirlash ishlarini bajarish mumkin:
Vid menyusi lentasida oyna ko’rinishidagi kamchiliklarni o’zgartirish mumkin, ishlash tartiblarini tanlash imkonlari mavjud:
Formula menyusi lentasida formulalari bilan ishlash mumkin:
|
| |
