Yuqori tomonda suyak yuzasi ko‘z
kosasi ichiga qayrilib, uning
pastgi devorini hosil qiladi; ichki tomondan yuqoriga ko‘tarilib
chiqadigan peshona o'sim tasi peshona suyagi bilan qo ‘shilib ketadi.
0 ‘ng va chap peshona o ‘simtalari ju ft holda ikkita burun
-
suyakchalari uchun tayanch boMib hizmat qiladi. Bu suyakchalar
o ‘rta chiziq bo‘ylab bir-biri bilan qo‘shilib, yuqorida burunning
q o ‘zg ‘almas suyak qismini hosil qiladi. 0 ‘ng va chap yuqori ja g ‘
suyagining ichki chetlari pastda noksimon burun teshigini
chegaralarini hosil qiladi, so‘ngra pastroqda o ‘rta chiziq bo‘ylab bir-
biri bilan qo‘shilib ketadi va q o ‘shilish joyida d o ‘m boq-oldingi
burun qirrasini hosil qiladi [5].
Pastgi ja g ‘. Toq suyak. Asosiy qismi pastgi jag ‘ tanasi taqasimon
shaklda. Pastki jag ‘ tanasi oldingi yuzasining o ‘rtasida engak
ko‘tarmasi bor, pastda undan o‘ng va
chap tomonda ikkita engak
do‘mbog‘I joylashgan. Pastki ja g ‘ suyagi tanasidan orqaga, o,ng va
chapga burchak ostida pastgi ja g ‘ suyagining shohlari chiqadi, ularning
har biri ikkita o ‘simta bilan oldida tojli va orqada bo‘g‘im osimtasi bilan
tugallanadi. Bo‘g ‘im osimtalari pastki ja g ‘ning bo‘g4m chuqurchalari
bilan harakatchan, pastki jag' bo‘g‘imlarini hosil qilib, ong va chap
chakka suyaklar bilan birikadi. Tojli o ‘simtalarga chakka muskullari
kelib birikadi. Pastki ja g ‘ tanasining
yuqori tomonida katakchali
o ‘simta mavjud. Katta yoshli odamda u 16 ta uyadan iborat bo‘lib, bu
uyalarda tish ildizlari joylashadi; shunday qilib, katta yoshli odamning
ikkala ja g ‘ida 32 ta tish bo‘Iadi. Ko‘z kosalarining juft chuqurchalari
bo‘lib, ularda ko‘z olmalari va ko‘zning harakat apparatlari joylashgan,
devorining ichkarisida teshiklar bor. Bulardan ko‘z asablari va qon
tomirlari o‘tadi. Tanglay suyagi bir juftdir, ko‘z kosasi, burun
bo‘shlig‘i, og‘iz boshligi va qanot tanglay chuqurini hosil qiladi.
Qisqa qilib aytganda bosh chanoq suyagining barcha mayda
bo‘laklari uning qanday nomlanishini talaba o ‘rganib,
plastik
anatomiyaga oid kitoblarni mutolaa qilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Bosh suyagini to ‘g‘ridan, yondan va burchak ostidan ko‘rinishini
bitta qog‘ozda bir paytda ishlab, navbatma-navbat ishlov berilsa uni
o ‘rganish qulay bo‘ladi. Asosiy ko‘p davom ettiriladigan qalamsu-
ratni ishlashdan avval albatta kichik qalamchizgilar chizishi shart.
Shunda har bir tasvirni o'zaro muvofiqlashtirib kompozitsiyasini
topish yengil ko‘chadi.
30-rasm. Inson bosh suyagining tuzilishi va holatlari.
Kayfiyat va holatni belgilovchi tayanch bu yuz ifodasi bo‘lib, soch
tumiagi hamda pardoz jarayoning asosiy ko‘rsatkichdir. Ijodiy manba
tanlash va ilhomlanish uchun jumallardan analoglar to‘planadi. Bosh
shakli tuxumning shaklini eslatadi, bunda yuqori qismi bosh suyagining
tepa qismi chegarasi, pastki qismi ja g ‘ bilan shakllantiriladi. Malakaga
ega bo‘lish uchun ifodasiz yuz ko‘rinishini amalda to‘xtovsiz chizish
lozim, tajriba oshganda yuz holati ifodasini
aks ettiruvchi eskizlar
chiziladi. Yuz ko‘rinishi model qiyofasini tasvirlaydi.
6.
Turli xildagi soch turmagini tasvirlashga urinib ko‘ring.
Unutmang, soch chizishda soch turmagiga o ‘zgarishi
sharts emas,
asosiy maqsad yuz ifodasida qiyofani tasvirlashdir. Soch turmagi
tanlangan ishchi qurolga bog'liq. Dizayner uchun soch turmagi libos
modelini yaratishdan keyin ikkinchi darajada hisoblanadi. Kam
tajribaga ega bolganda ham, pero bilan chizilgan eskiz chiziqlari
samarali bo‘lishi mum kin. Y og‘li pastel mellarini ishqalash natijasida
“Pre-Rafaelite” chigal soch turmagi yoki kalta “Kaleti” soch turm agi
tasvirilanadi.
7. Bosh chizm asining asosi tamoyili old ko‘rinishing uchdan
bir qism ko‘rinishini tasvirlashdan iboratdir.
8. Profil korinishni tasvirlashda yuqoridagi usul qoMlanadi.
9. Rasm da bosh chizmasi kaft o'lcham i bilan teng bo‘lib, kaft
uchlari soch chizig‘idan boshlanib dahan chizig'ida tugaydi.
Erkaklar bosh chizmasi ayollar bosh chizmasidan kattaligi bilan
farqlanadi, bosh chizm asi aniq chizilishi yordamchi chiziqlarga bo g ‘-
liqdir. Ilk bosqish bosh shaklini hosil qilishdan boshlanadi. Boshning
tuxumsimon shakli to ‘gritortburchak shakliga yaqinlashadi, engak va
daxan chiziqlari yuzning muskullarini ko‘rsatadi. Erkaklar b o ‘yin
qismi ayyollam ikidan yo‘g ‘onroq bo‘ladi.
Sochlar chizmasi chizilganda, soch orqali yuz ifodasi va rangi
tasvirlanadi. M arkerli ruchka bilan chizilgan qalin chiziqlar yoki pero
ruchkasi bilan berilgan shtrixlar yuz qiyofasini xarakterlaydi.
Tanish
bo‘lgan qiyofalam i va jum allardan analoglardan foydalanib eskiz
chizish malakani oshirishga ham da o ‘zining uslubni yaralishiga
yordam beradi.
