Xakimov jamshid oktyamovich kompyuterli loyihalash

Bir turdagi ta'minot vositalari komplekslari bir turdagi ta’minlash 
komplekslaridan 
va 
(yoki) 
komponentlaridan 
tarkib 
topadi; 
kombinatsiyalashgan vositalar komplekslari esa - har xil turdagi 
ta’minlash komplekslari va komponentlari majmuidan tashkil bo‘ladi. 
Vazifasi ishlab-chiqarish-texnikaviy bo‘lgan mahsulotlarga taalluqli 
kombinatsiyalashgan KLVKlar ikki turga boiinadi:
- dasturiy-metodik kompleks (DMK);
- dasturiy-texnikaviy kompleks (DTK).
D a s t u r i y
m e t o d i k
k o m p l e k s
loyihalash 
obyekti 
(obyektning bir yoki bir necha qismi yoki bir butun obyekt) bo‘yicha tugal 
loyiha yechimini olish yoki unifikatsiyalashgan protseduralami bajarish 
uchun zarur boigan dasturiy, informatsion va metodik ta’minotlar 
(matematik va lingvistik ta ’minotlar komponentlari bilan birga) 
komponentlarining o‘zaro bog‘langan majmuidan iborat.
Vazifasi bo‘yicha DMKlar u m u m t i z i m i y
DMKlarga va 
b a z a v i y
DMKlarga bo‘linadi; bazaviy DMKlar o‘z navbatida 
muammoga yo‘nalgan va obyektga yo‘nalgan DMKlarga bo‘linadi.
D a s t u r i y - t e x n i k a v i y
k o m p l e k s
DMKlaming 
texnikaviy ta’minotning komplekslari va (yoki) komponentlari bilan 
o'zaro bog‘langan majmuidan iborat.
Vazifasi bo'yicha DTKlar a v t о m a t l a s h t i r i l g a n i s h j o y i
(AIJ) va 
m a r k a z i y h i s o b l a s h k o m p l e k s l a r i (MHK)ga 
bo‘linadi.
Vositalar komplekslari ozlarining hisoblash va informatsion 
resurslarini birlashtirib nimtizim yoki butun tizimlaming lokal hisoblash 
tarmoqlarini tashkil qilishi mumkin.
Dasturiy informatsion, metodik, matematik, lingvistik va texnikaviy 
ta’minot turlarining komponentlari vositalar komplekslarining tarkibiy 
qismi hisoblanadi.
KLVK funksiyalarini samarali bajarilishi vositalar komplekslari 
tarkibiga kiruvchi komponentlarni sotib olinadiganlari bilan o‘zaro 
moslashuvini ta’minlagan holda ishlab chiqish hisobiga erishilishi kerak.
Umumtizimiy DMKlar dasturiy, informatsion, metodik va boshqa 
turdagi ta’minotlami o‘z ichiga oladi. Ular boshqaruv, nazorat, hisoblash 
jarayonini rejalashtirish, kompyuterli loyihalash resurslarini taqsimlashni 
bajarish va nimtizim yoki butun kompyuterli loyihalash uchun umumiy 
bo‘lgan boshqa funksiyalami amalga oshirish uchun mo‘ljallangan.
Umumtizimiy DMKlarga misollar: monitor tizimlari, ma’lumotlar 
bazalarini (MB) boshqarish tizimlari, informatsion-qidiruv tizimlari, 
mashina grafikasi vositalari, dialogli rejimni ta’minlovchi nimtizimlar va 
h.k.
10

Kompyuterli 
loyihalashda 
texnikaviy 
vositalar funksiyalarini 
bajarishini boshqaruvchi monitor tizimlari. Monitor tizimlarining asosiy 
funksiyalari:
- talab qilinadigan va mavjud resurslar masalalari paketini nazorat 
qiluvchi topshiriqiar ustuvorligi va navbat nomeri o‘matilgan holda 
ma’lumotlar bazasiga kirish huquqini shakllantirish;
- topshiriqiar va masalalami boshqarish tillarming yo'riqlariga 
ishlov berish hamda uzilishlarga boshqarishni ilib olib, uzilish sababini 
tahlil qilish va uni loyihalovchiga tushunarli atamalarda izohlab reaksiya 
(sezib ta’sir) qilish;
- nimtizimlar parallel ishlagan sharoitlarda dialogli va interaktiv- 
grafik hamrohligini tashkil qiluvchi masalalar oqimiga xizmat ko‘rsatish;
- avtomatik rejimlarda loyihalash operatsiyalarining bajarilishi 
sifatini tahlil qilgan, bosqich yoki marshrutning davom etishi mezonlari 
tekshirilgan, marshrutning alternativ qaytarilishi variantlarini tanlagan 
holda loyihalashni boshqarish;
- tizimni ekspluatatsiya qilish statistikasini olib borish va 
optimallashtirish;
- topshiriqiar, masalalar va nimtizimlar, rejali topshiriqiar va joriy 
ko'rsatmalar va so'rovlar ustuvorligini hisobga olgan holda kompyuterli 
loyihalash resurslarini taqsimlash;
- resurslar va ma’lumotlami ruxsat etilmagan kirishdan va nazarda 
tutilmagan ta’sirlardan himoya qilish.

Download 6,54 Mb.