- BOB. KOMPYUTERLI LOYIHALASHNING MATERIAL VA

Download 6,54 Mb. Pdf ko'rish
bet	3/206
Sana	19.02.2024
Hajmi	6,54 Mb.
	#158935

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 206

Bog'liq
Kompyuterli Loyihalash

1 - BOB. KOMPYUTERLI LOYIHALASHNING MATERIAL VA
DASTURAVIY TA’MINOTI
1.1.
Kompyuterli loyihalashga kirish. Kompyuterli loyihalashni
yaratish prinsiplari
Texnikaviy obyektni loyihalash ushbu obyekt obrazini qabul
qilingan forma (shakl)da yaratish, qayta o‘zgartirish va tasvirlab berish
bilan bog‘liq. Obyekt yoki uning tarkibiy qismining obrazi inson
tasawurida ijodiy jarayon natijasida yaratilishi yoki inson va
kompyuterlaming o‘zaro ta’siri jarayonida ba’zi algoritmlar bo‘yicha
yuzaga kelishi mumkin.
Loyihalash loyihalash uchun topshiriq bo‘lgan holda bajariladi.
Topshiriq jamiyatning qandaydir texnikaviy buyumni olishga bo‘lgan
ehtiyojini aks ettiradi. Bu topshiriq u yoki bu hujjatlar ko‘rinishida bo‘ladi
va obyektning birlamchi bayoni vazifasini bajaradi. Loyihalash natijasini,
odatda,
obyektni
berilgan
sharoitlarda tayyorlash uchun yetarli
ma’lumotlarni jamlagan hujjatlammg to‘liq komplekti o‘taydi. Bu hujjatlar
obyektning natijaviy bayoni bo‘ladi.
Loyihaviy yechimlaming hammasi yoki bir qismi inson va
kompyuterlaming o‘zaro ta’siri yo'li bilan olinadigan loyihalash
avtomatlashtirilgan deb, kompyuterdan foydalanilmaydigan loyihalash
esa, avtomatlashtirilmagan loyihalash deb ataladi.
Loyihalash - bu obyektning birlamchi bayoni va (yoki) uni mavjud
qiladigan algoritm asosida berilgan sharoitda ham mavjud bo‘lmagan
obyektni yaratish uchun zarur boigan bayonini tuzish jarayonidir.
Loyihalash berilgan talablarga javob beradigan, yangi buyumni yaratish
yoki yangi jarayonni amalga oshirish uchun zarur va yetarli bo‘lgan
loyihalanadigan predmet bayonini olish maqsadidagi izlanish, tadqiqot,
hisob va konstruksiyalash bo‘yicha ishlar majmuini o ‘z ichiga oladi.
Loyihalash - bu chuqur ilmiy bilimlarga va ijodiy izlanishlarga hamda
ma’lum sohada to‘plangan tajriba va ko‘nikmalardan foydalanishga
asoslangan, lekin sermashaqqat oddiy ishlarni bajarish zarurati bo‘lgan
inson bunyodkorlik faoliyatining murakkab, o‘ziga xos turidir.
Loyihalashni avtomatlashtirish deganda loyihani ishlab chiqish
jarayonini bajarishning shunday usuli tushuniladiki, bimda loyihalash
protseduralari va operatsiyalari loyihalovchining kompyuter bilan
chambarchas muloqotida amalga oshadi. Loyihalashni avtomatlashtirish
hisoblash texnikasi vositalaridan muntazam ravishda foydalanishni
5

nazarda tutadi; bunda loyihalovchi va kompyuter orasidagi funksiyalarni
ratsional taqsimlash va masalalami mashinada yechish metodlarini asosli
tanlash lozim.
Kompyuterli loyihalashni yaratish uchun:
- matematik metodlar hamda metodlar va hisoblash texnikasi
vositalarini qollash asosida loyihalashni takomillashtirish;
- izlash, ishlov berish va informatsiya (ma’lumot)ni chiqarish
jarayonlarini avtomatlashtiiish;
- optimallashtirish va ko‘p variantli loyihalash metodlaridan
foydalanish;
- loyihalanayotgan
obyektlar,
buyumlar
va
materiallaming
matematik modellarini samarali qo‘llash;
- obyektlarni
kompyuterli
loyihalash
uchun
zarur
boigan,
ma’lumotnoma
tavsifidagi
tizimlashtirilgan
ma’lumotlarga
ega
ma’lumotlar bankini yaratish;
- loyiha hujijatlarini shakllantirish (rasmiylashtirish) sifatini oshirish;
- ijodiy
bo‘lmagan
ishlami
avtomatlashtirish
hisobiga
loyihalovchilar mehnatining ijodiy ulushini oshirish;
- loyihalash metodlarini unifikatsiyalash va standartlashtirish;
- kompyuterli loyihalash sohasidagi mutaxassislami tayyorlash va
qayta tayyorlash;
- loyihalovchi bo‘limlaming turli darajadagi hamda vazifasi har xil
bo‘lgan avtomatlashtirilgan tizimlar bilan mustahkam aloqada ishlashi
zarur.
Kompyuterli loyihalash - avtomatlashtirilgan loyihalashni bajaruvchi
loyihalovchi tashkilot yoki mutaxassislar jamoasi bilan bog‘langan
avtomatlashtirilgan loyihalash vositalarining majmuidir. Kompyuterli
loyihalash texnikaviy vositalar hamda matematik va dasturiy ta’minlashni
birlashtiradi; matematik va dasturiy ta’minot muhandislik loyihalash va
konstruksiyalash masalalarining xususiyatlarini maksimal hisobga olgan
holda tanlanadi. Kompyuterli loyihalashda muhandisning kompyuter bilan
operativ bog'lanishi vositalari, maxsus muammoli-yo‘naltirilgan tillar va
informatsion-ma’lumot
bazasi
qo‘llanilishi
hisobiga
dasturlardan
foydalanish qulayligi ta’minlanadi.
Kompyuterli loyihalashning asosiy vazifasi - obyekt va uning
tarkibiy qismlarini loyihalashni avtomatlashtirilgan tarzda bajarishdir.
Kompyuterli loyihalash va uning tarkibiy qismlarini yaratishda tizimiy
birlik, bir-biriga mos kelish, tipik xususiyatlarga qarab tip va turlarga
bo‘lish hamda rivojlanish prinsiplariga amal qilish lozim.
6

Tizimiy birlik prinsipi. Loyihalanayotgan obyektning alohida
elementlari va obyektni to‘liq loyihalashda tizimning bir butunligini va
tizimiy «yangilik»ni ta’minlaydi.
Bir-biriga mos kelish prinsipi kompyuterli loyihalashning tarkibiy
qismlarining birgalikda ishlashini ta’minlaydi va ochiq tizimni bir
butunlikda saqlaydi.
Tipik xususiyatlarga qarab tip va turlarga bo iish prinsipi
kompyuterli
loyihalashning
tipiklashgan
va
unifikatsiyalashgan
elementlarini yaratish va ulardan foydalanishga e’tiborini qaratadi.
Rivojlanish prinsipi kompyuterli loyihalash asosiy qismlarining
to‘ldirib borilishini, takomillashtirihshini va yangilanib borishini hamda
darajasi va funksional vazifasi turlicha bo‘lgan avtomatlashtirilgan tizimlar
bilan birgalikda ishlashini ta’minlaydi.

Download 6,54 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 206

Download 6,54 Mb.

Pdf ko'rish