|
Linux va Windowsni solishtirish
|
| bet | 3/11 | | Sana | 27.06.2022 | | Hajmi | 7.95 Mb. | | #24462 |
Bog'liq 1-amaliy mashgulot Илова жадвал ЮТТ 1 курс ўқув танишув, spring core 2, маъруза 3, ea6178d3950dedd348fd01a328a9e9e6 KOMPUTERNING TEXNIK VA DASTURIY TA’MINOTI, 6-synp. Turkmen dili (2017, M.Hanmatow, A.Hanmatow), 5GoDOgdTYEpcaklo3ueZ, English Vocabulary Organiser with key, MVP01-6 Cars by make, 4f689e21-c9b7-4c9d-9fa4-645164170619 (1) (1), Тесты по Фармхимии 500, Informatikada modellashtirish xakida tushuncha berish-fayllar.org (1), 1. O’qituvchi nutq madaniyati kasbiy pedagogik faoliyatning shar-fayllar.org, Andijon davlat universiteti, 4-ma\'ruza mashg\'uloti
Microsoft Windows va GNU / Linuxni solishtirish kompyuter foydalanuvchilari orasida mashhur muhokama mavzularidan biridir. Windows eng keng tarqalgan tizimdir. GNU / Linux eng mashhur bepul dasturiy ta'minot operatsion tizimidir.
Windows foydalanuvchilar ishchi komyuterlari va shaxsiy tizimlarida muvaffaqiyatli foydalanishdan etakchilikni qo‘lga kiritishga muvaffaq bo‘lgan bo‘lsa, GNU/Linux web-serverlar, hisoblash klasterlari va superkompyuterlarda (50-80%) mashhur bo‘ldi.
Zaif va kuchli tomonlar. An'anaga ko‘ra, GNU/Linuxning zaif tomoni shundaki, uni o‘rnatish qiyin va Windowsniki esa uning barqaror emasligidadir, lekin ikkala tizim ham faol takomillashtirilmoqda. Foydalanuvchi erkinliklarini hurmat qilish GNU/Linuxning kuchli tomoni hisoblanadi: har qanday tizimda ishga tushira olish, manba kodini tekshirish va o‘zgartirish, asl yoki o‘zgartirilgan versiyalarni qayta tarqatish qobiliyati. Ushbu operatsion tizimning jamoaviy tarzda ishlab chiqilishi, uni xalqaro ISO va IEEE standartlarini qo‘llab-quvvatlagan holda juda ochiq va moslashtirilgan qilib yaratdi, Windowsning kuchli tomonlari esa o‘rtacha foydalanuvchining ehtiyojlariga javob berishi va ustun mavqei tufayli o‘zining IT standartlarini o‘rnatishidadir.
Ikki tizimning xususiyatlari. Har ikkala tizim ham turli xil konfiguratsiyalarda taqdim etiladi. Ayniqsa, GNU/Linux, u uchun juda ko‘p variantlar mavjud, ularning ba'zilari tor doiradagi vazifalar uchun mo‘ljallangan. Texnik qo‘llab-quvvatlashning narxi va kengligi xar xil sotuvchilarda turlicha bo‘lib, versiyaga va distributivga qarab farq qiladi.
Egalik qiymati bo‘yicha. 2004 yilda Microsoft Windows NTning GNU/Linuxga nisbatan afzalliklarini ta'kidlash uchun «Get the Facts»(Faktlarni oling) deb nomlangan marketing kampaniyasini boshladi. Unda aytilishicha, Windows uchun egalik qilishning umumiy qiymati ochiq kodli mahsulotlarga qaraganda pastroq, chunki Windows boshqaruvining qulayligi tizimni saqlash va qo‘llab quvatlash yukini kamaytirishi va qimmat professional yordamni tejash imkonini beradi. Buyuk Britaniya hukumati reklama agentligi 2004 yilda Microsoftni "Linux narxi Windows Server 2003 ga nisbatan 10 baravar qimmat" degan ibora to‘g‘ri emasligi haqida ogohlantirgan, chunki tadqiqotda Linux uchun tanlangan server uskunasi juda qimmat edi.
Ishchi kompyuterlarida mashhurligi bo‘yicha. Net Applications internet-statistik web-sayti tadqiqotiga ko‘ra 2007 yil dekabr holatiga ko‘ra, Windowsning ulushi 91,8%, Linuxniki esa 0,63% tashkil etdi. Foydalanuvchilar sonini aniq hisoblash qiyin, chunki GNU/Linuxning deyarli barcha nusxalari ro‘yxatdan o‘tishni talab qilmaydi, Windows NTning esa ko‘plab pirat nusxalarda mavjud.
Kompyuterlarni sotishda tizimlarning o‘rnatilishi bo‘yicha ulushi. Windows tizimi deyarli barcha sotilgan ishchi kompyuterlarda oldindan o‘rnatilgan bo‘ladi. Linux oz sonli sotilgan tizimlarda oldindan oʻrnatilgan boʻladi. Windows faqat tizimli oynali menejerdir. Grafik qobiq ishlash uchun zarur, uning ishlamay qolishi dasturlarning ishlashini buzilishiga olib keladi. Linuxda ko‘plab oyna boshqaruvchilari mavjud: GNOME, KDE, Enlightenment, Xfce, Openbox, Fluxbox va boshqalar. Tashqi ko‘rinish Beryl, Compiz yoki Compiz Fusion komponentlari bilan yaxshilanishi mumkin. Grafik qobiq operatsion tizimning ishlashi uchun muhim emas, u matn rejimiga o‘tib ishlashi xam mumkin. Turli xil oyna boshqaruvchilari kompyuterni boshqarishning turli usullarini taklif qiladi, ba'zida bu ularning biridan ikkinchisiga o‘tishga to‘sqinlik qiladi.
Tizim konsoli/Buyruqlar qatori. Linuxda buyruqlar interfeysi tizim tarkibiga biriktirilgan. Dasturlarni boshqarish uchun skriptlarni yaratishin mumkin. Tizim va amaliy dasturlar bilan chambarchas bog‘langan maxsus funktsiyalarni bajarish uchun ko‘plab yordamchi dasturlar mavjud. Qayta tiklash yoki konfiguratsiya funktsiyalari buyruq satridan bajarilishi mumkin.
O‘rnatish bo‘yicha: Windowsning oldingi versiyasini o‘rnatish komyuterda o‘rnatilgan uskunaga qarab oddiy yoki qiyin bo‘lishi mumkin. Linuxda tizimni o‘rnatish qulayligi distributivlar orasida katta farq qiladi. Qulay va grafik ko‘rinishdagi o‘rnatish (SuSE, Mandriva, Ubuntu, Fedora va boshqalar) va menyu orqali usullari bilan variantlar (Debian, Vector Linux, ArchLinux, Slackware) mavjud, ammo ba'zi distributivlar manbalardan nusxa ko‘chirish va kompilyatsiya qilishni talab qiladi (Gentoo) .
O‘rnatish uchun sarflangan vaqt. Windowsda bu qurilmaga o‘rnatilga uskunaga bog‘liq. Masalan,Windows Vista uchun 10 dan 30 daqiqagacha. Linuxda distributivga qarab 6 daqiqadan bir soatgacha yoki undan xam ko‘proq. Ubuntu kabi keng tarqalgan distributivlar uchun o‘rtacha 6-30 daqiqa. Manbadan tizimning to‘liq kompilyatsiyasi bir necha soat ichida amalga oshirilishi mumkin.
Qurilma drayverlarining mavjudligi. Windowsda ishlatiladigan faqat ba'zi qurilmalar uchun drayverlar alohida o‘rnatiladi. Ko‘pgina drayverlar tizim o‘rnatuvchisi tomonidan yoki saytdan yangilanishlardan so‘ng o‘rnatiladi. Drayvlarni o‘rnatish jarayoni avtomatlashtirilgan. Linuxda ko‘pgina drayverlar Internetda bepul mavjud. Ba'zi qurilmalar uchun (grafik kartalar, simsiz aloqa kartalari va boshqalar) bepul drayverlar mavjud emas, ulardan foydalanish uchun litsenziya shartnomasini qabul qilish kerak. Ayrim qurilmalar uchun Windows drayverlaridan foydalanish mumkin. Ba'zi hollarda Linux uchun drayverlar umuman yo‘q.
Dasturiy ta'minot bilan ta’minlanishi.Windowsda standart holda multimedia va internet uchun bir nechta dasturlar (Internet Explorer brauzeri, Media Player, Notepad muharrirlari, WordPad, Paint grafik muharriri) hamda apparat ishlab chiqaruvchilarining dasturlari kiritilishi mumkin. Windows Vista versiyasiga qarab Interet Explorer 7 brauzeri, Windows Mail pochta dasturi, Windows Media Center multimedia dasturi va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Linuxning barcha asosiy distributivlarda turli xil vazifalar uchun ko‘plab dasturlar mavjud: multimedia, grafikalar, Internet, ofis ishlari, o‘yinlar, shuningdek, tizim yordam dasturlari va qo‘shimcha vizual qobiqlar bo‘ladi.
Qo‘shimcha ravishda o‘rnatilishi mumkin bo‘lgan dasturlar. Windows uchun tijorat va bepul dasturiy ta'minotlarning katta tanlovi mavjud.Odatda, ular barcha kerakli kutubxonalar bilan birga keladi va har biri alohida oddiy amallar ketma-ketligi yordamida o‘rnatiladi. Linux uchun bepul dasturiy ta'minotning katta tanlovi mavjud bo‘lsa, tijorat dasturlarining tanlovi kichikroqdir. Linux uchun ba'zi Win32 dasturlarining versiyalari yaratilgan. Rasmiy distributivlarga kiritilgan dasturlar juda oddiy amallar ketma-ketligi yordamida o‘rnatiladi va ular to‘plamlar sifatida xam o‘rnatilishi mumkin, kerakli kutubxonalar avtomatik ravishda o‘rnatiladi. Dasturlarni o‘rnatish va tarqatish oson bo‘lishi uchun maxsus qadoqlash formati qo‘llaniladi.
Diskini tayyorlash. Windowsda o‘zining "mahalliy" NTFS formatidagi disklar osongina kengaytirilishi mumkin(Vista uchun xattoki qisqartirilishi ham mumkin). Shu bilan birga, ushbu vazifa uchun grafik dastur buyruq qatori dasturiga qaraganda kamroq funksionallikka ega. Linuxda diskni qismlarga bo‘lishda, uning formatiga qarab, ma'lumotlar saqlanishi yoki saqlanmasligi mumkin. Bir nechta operatsion tizimlarni o‘rnatish mumkin.
Yuklash dasturi. Windowsda foydalanuvchi tanloviga qarab operatsion tizimlarni (NTLDR) yuklashi mumkin. Linuxda o‘rnatilgan menejerlar yordamida foydalanuvchi tanlagan operatsion tizimlarni yuklashi mumkin. Agar Windows va Linuxni bitta kompyuterga o‘rnatish rejalashtirilgan bo‘lsa, avval Windows, keyin esa Linuxni o‘rnatilishi kerak.
Turli xil versiyalari o‘rtasidagi bir xillik. Windowsda turli versiyalar o‘rtasida yuqori darajadagi interfeys o‘xshashligi saqlanib qoladi. Linuxda distributiv turi, uning versiyasiga bog‘liq holda, unga o‘rnatilgan grafik qobig‘iga va dasturlariga qarab, interfeysning ishlashi xar xil bo‘lishi mumkin. Biroq, ko‘plab sozlashlar mavjud va foydalanuvchi ularni versiyadan versiyaga o‘tkazishi mumkin.
Dasturlar orasidagi bir xillik. Windowsda Microsoft tomonidan chiqarilgan barcha dasturlar bir xil interfeys dizayni tamoyillariga amal qiladi. Biroq, yangi dasturlarni tizimning eski versiyalariga ko‘chirish bir xillik tamoyillarini buzishi mumkin. Linuxda KDE va GNOME tamoyillariga amal qiladigan dasturlar bir xil tamoyillarni meros qilib oladi. Biroq, ko‘plab mustaqil dasturlar ularga mos kelmasligi mumkin. Interfeysni yagona tamoyillar asosida quruvchi grafik kutubxonalarni yaratishga urinishlar olib borilmoqda.
Sozlash. Windowsda manba kodini xarid qilish qiyin va boshqa ishlab chiqaruvchilar dasturlari tizim sozlamalarini o‘zgartirishi mumkin. Linuxda butun tizim kodi o‘zgartirish uchun ochiq. Linux uchun aksariyat boshqa dastur ishlab chiqaruvchilar dasturlari manba kodini ham taqdim etadi.
|
| |
