15
dreyflanishi mumkin bo`lgan erkin zaryad tashuvchilar hisoblanadilar. Yarimo`tkazgichli
lazerlarda asosiy damlash usuli n-p o`tish yoki geteroo`tish orqali injeksiya bo`lib, elektr
energiyasini to`g’ridan-to`g’ri aniq kogerent nurlanish energiyasiga aylantiradi. Bu
injeksion lazer deyiladi.
Damlashning elektr teshib o`tish usuli (strimer lazer), elektron bilan bombardimon qilish
usuli (elektron damlashli YAL), optik damlash usullari mavjud. N.G. Basov
va uning
xodimlari xavola etilgan optik damlashli yarimo`tkazgichli lazerlar n - p o`tishda GaAs
kristallida birinchi marta R. Xoll, M.I. Neyten (AQSH) tomonidan, elektron damlashli
yarimo`tkazgichli lazerlar esa Basov va uning xodimlari tomonidan yaratildi.
Yarim o`tkazgichlardagi nomuvozanat holatlar. Sohalar orasidagi o`tishlarda nurlanish
rekombinatsiyasi. Ideal yarim o`tkazgichda absolyot nol temperaturadan yuqori
temperaturada tokni (yoki o`tkazuvchanlikni) hosil bo`lishida o`tkazuvchanlik sohasida
elektronlarni hosil bo`lishida issiqlik harakati asosiy rol o`ynaydi yoki
musbat absolyut
temperaturada sohalar orasida issiqlik muvozanati hosil bo`lishi hisobiga o`tkazuvchanlik
sohasida elektronlar hosil bo`ladi. Issiqlik muvozanati holatida bo`lgan yarim
o`tkazgichlar lazer uchun yaroqsiz hisoblanadi. Lazerlarda qo’llanilishi uchun yarim
o`tkazgichdagi zaryad tashuvchilar nomuvozanat holatida bo`lishi kerak. Yarim
o`tkazgichlarni bu holatga har xil yo`llar bilan o`tkazish mumkin. Lazerlarda
foydalaniladigan yarim o`tkazgichlarda bu maqsadda uch xil usuldan foydalaniladi:
1) yarim o`tkazgichlar katta chastotadagi tashqi nurlanish bilan yoritiladi (optik uyg’otish
usuli) optik damlash yordamida ya’ni quvvatli kogerent yoki
nokogerent nurlada yarim
o`tkazgichli atomlarni yorug’lik kvantlari bilan;
