1
va v
2
tezliklari bilan aylanadi. Separatoi ayrim o'qi atrofida aylantiriladi. Bu detallarning
pritirlarga nisbatan eksentrik tarzda harakatlanishini ta'minlaydi. Yuqori diskning
yaqinlashuvi va uzoqlashuvi gidroyuritmadan bajariladi.
Pritirkalash stanoklari universal va maxsus turlarga bo`linadi. Bu stanoklar
yuzalarning tozaligini Ra=0,32 mkm va ishlov berish aniqligini ( 6-kvalitetgacha
yetishini ta'minlaydi.
3816 modelli universal pritirkalash stanogi (16.15-rasm) yassi va silindrik yuzalarni
pritirka qilish uchun xizmat qiladi. Silindrik; yuzalarni pritirka qilish paytida separator
harakatsiz bo'ladi. Stanokda pritirka qilish vaqti belgilanib, uning tugashi bilan stanok
avtomatik tarzda to'xtatiladi.
10.15-rasm. Pritirkalash stanogi va pritirka qilish sxemasi. 1-stanina; 2-kolonna; 3-
pritir; 4-separator; 5-pritir yuhtmasi.
Pritirka qilish uchun 0,005-0,02 mm chamasida qo'yim (припуск) qoldiriladi.
Polirovkalash operatsiyasi 3B852, ЗБ853, ЗБ854, ЗБ855 (рolirovka doirasining
diametri mos ravishda 250, 315, 400 va 500 mm ga teng) modelli stanoklarda bajariladi.
Polirovka qilishdan maqsad detallarning yuzalariga dekorativ ko'rinish berish va ularni
korroziyaga chidamliligini oshirish.Polirovka qilish odatda yog`och, charm, kigiz, fetra
va to'qima materiallardan tayyorlangan doiralarga surtilgan abraziv pastalar yordamida
bajariladi. Olingan metall qatlami 0,01...0,03 mm dan ortmaydi. Polirovka qilish 2-3
operatsiya davomida olib borilib, qo'llanilayotgan abraziv donachalar maydalashib
boradi.
Superfinishlash stanoklari tashqi (va kam hollarda ichki) silindrik, konussimon
hamda yon (torets) yuzalarga nafis ishlov berish uchun qo'llaniladi. Bu stanoklar
gorizontal va vertikal variantlarda chiqariladi. Ishchi asbob sifatida mayda abraziv
donachalardan iborat bo'lgan brusoklardan yig’ilgan superfinishlash kallaklari xizmat
10.14-rasm. Xoninglash stanogi:
1-stanina; 2-stol; 3-xxonxon; 4-shpmdel; 5-qo'zg’aluvchan karetka; 6-
kolonna; 7-ishlanayotgan detal.
qiladi. Bu jara-yon yuzalarning geometrik nuqsonlarini tuzatmaydi, balki yuzalar-ning
g’adir-budurligini Яа=0,1 mkm gacha kamaytiradi (16.17-rasm, b). Shu sababli kichik
qo'yim =0,01 mm qoldiriladi. Superfinishlash stanoklari ishlov o'tayotgan detaining
aylanma va ilgarilama harakatlarini, asbobning ilgarilama-qaytar va tebranma
harakatlarini ta'minlaydi.
Superfinishlash stanoklarining turlari:
• ЗД870Б modelli, markazli, tekis va silindrik detallar uchun (0140 mm va g’=360
mm gacha, 16.16-rasm);
10.16-rasm. Superfinishlash stanogi: 1-stanina; 2-old babka; 3-orqa babka; 4-
ishlanayotgan detal; 5-ushlagichlar; 6-gidroyuritma.
*ЗД871 modelli, markazli, zinasimon vallai uchun bli nei Im superfinish kallakli,
yarim avtomat;
*3889B modelli, ikki pozitsiyali, vertikal, torets yuzalai uchun;
*3A876 modelli, tirsakli vallarning asosiy va shatun bo'vml.iii uchun.
Stanokda (16.16-rasm) detal old va orqa babkalar markazlariga o'rnatiladi va oddiy
tokarlik stanogidagiga o'xshash tizginli patrontlan aylanma harakat oladi. Abraziv
brusoklar maxsus ushlagichlargn o'rnatilib, ishlov o'tayotgan detaining yuzasi bo'yicha
detaining o'qiga parallel holda ilgarilama-qaytar harakatlanadi. Bu harakat gidroyurit-
madan uzatiladi, shuningdek shu yuritmadan brusoklarning detalga ya-qinlashtirilishi va
yengil kuch (0,2 MPa) bilan bosilishi ham bajariladi. Brusoklarning tebranma harakati
alohida elektr dvigatelidan ekssentrik vositasida maxsus yo'naltiruvchilar yordamida
amalga oshiriladi.
a) tebranish amplitudasi
10.17-rasm. Porshenni superfinishlash sxemasi
Detaining aylanishi v
3
=2-20 mg’min tezlikda, bo'ylama surish s
pr
=0,1-0,15
mm/ayl, brusoklarning har minutiga tebranishlari soni 50-1800 ni tashkil qiladi.
Sovitish-moylash suyuqligi kerosin+moy (10:1 nisbatda), kesish jarayoni temperaturasi
100°C dan ortmaydi; ishlov berish vaqti 3-50 s.
Mustaqil tayyorlanish uchun savol va topshiriqlar
1. Detallarni jilvirlash. Abraziv ishlov berish stanoklarining asosiy tiplarini kcltiring.
2. 3M151 va ЗМ152ВФ2 modelli tashqi doiraviy jilvirlash stanoklariningto`zilishi,
vazifasi va ishlsh prinsiplariga izoh bering.
3. 3E183A modelli markazsiz jilvirlashlash yarim avtomatining vazifasi va ishlash
prinsipini izohlang.
4. 3K227B modelli universal ichki jilvirlash stanogining vazifasi va ishlashprinsipini
izohlang. Jilvirlash sxemasini keltiring.
5. Yassi jilvirlash stanoklarining turlari; ЗБ722 yoki ЗЕ721ВФ1-1 modelli yassi
jilvirlash stanogining vazifasi va ishlash prinsipini izohlang. Yassi jilvirlash
sxemasini keltiring.
6. Xoninglash, superfinishlash va dovodka (pritirka) lash stanoklari haqida nimalarni
bilasiz?
Ishlov berilgandan keyin
brusoklar
b) yuzaning profili
| 